به گزارش اخبار جهان به نقل از میگنا، پیشگیری از اعتیاد در کودکان و نوجوانان، مسئله‌ای چندوجهی و حیاتی است که نقش والدین در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مریم قوامی، روانشناس و مدرس مهارت‌های والدینی، بر سه رکن اصلی در این پیشگیری تأکید می‌کند: رابطه عاطفی قوی، گفتگوی صمیمانه و الگوی رفتاری سالم. این سه عامل به عنوان ستون‌های اصلی یک بنیان خانوادگی سالم عمل کرده و کودک را در برابر خطرات اعتیاد مصون می‌سازند.
اولین قدم در این مسیر، ایجاد فضایی امن و سرشار از محبت در خانواده است. کودکی که احساس دوست داشتن و ارزشمند بودن کند، کمتر به سمت رفتارهای پرخطر، از جمله اعتیاد، سوق پیدا می‌کند. اهمیت این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت، چرا که احساس امنیت و تعلق خاطر در خانواده، ستون فقرات سلامت روان کودک و در نتیجه، پیشگیری از اعتیاد به شمار می‌رود. در مقابل، نبود این احساسات می‌تواند کودک را آسیب‌پذیرتر کرده و او را به جستجوی جایگزین‌هایی برای پر کردن این خلاء سوق دهد. علاوه بر این، والدین باید خود الگوی رفتاری مناسبی باشند. مصرف سیگار، وقت‌گذرانی بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی یا هر نوع رفتار ناسالم دیگر از سوی والدین، می‌تواند به عنوان یک الگوی نادرست برای کودک تلقی شود و او را به تقلید از این رفتارها تشویق نماید.
دومین رکن اصلی، برقراری ارتباط مؤثر و صادقانه با فرزندان است. والدینی که با آرامش و بدون قضاوت به حرفهای فرزندانشان گوش می‌دهند، فضایی امن برای بیان مشکلات و نگرانی‌ها ایجاد می‌کنند. این صمیمیت و اعتماد متقابل، می‌تواند در مواجهه با فشارهای همسالان یا وسوسه مصرف مواد مخدر، نقش حیاتی ایفا کرده و نوجوان را به سمت درخواست کمک از والدین سوق دهد. در مقابل، واکنش‌های تند و سرزنش‌آمیز، تنها باعث افزایش پنهان‌کاری و تشدید خطر می‌شود.
سومین رکن، تعیین مرزها و قوانین روشن و متعادل در خانواده است. این مرزبندی‌ها شامل محدودیت در استفاده از موبایل و اینترنت، تعیین ساعات خواب مشخص و آشنایی کودک با پیامدهای مصرف سیگار، الکل و دیگر مواد مخدر می‌شود. در اینجا، تعادل کلیدی است؛ قوانین نباید بیش از حد سختگیرانه یا بیش از حد آزاد باشند. یک چارچوب مشخص و منصفانه، به کودک احساس امنیت و ثبات می‌دهد و در عین حال، به او می‌آموزد که با محدودیت‌ها چگونه کنار بیاید.
علاوه بر این سه رکن اصلی، توجه به محیط اجتماعی و دوستان کودک نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. والدین باید با دوستان فرزندشان آشنا باشند و او را به فعالیت‌های سالم، مانند ورزش، هنر یا کارهای گروهی تشویق کنند. این فعالیت‌ها، هم اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهند و هم جایگزین مناسبی برای سرگرمی‌های ناسالم فراهم می‌کنند.
پیشگیری از اعتیاد یک فرآیند مداوم و بلندمدت است، نه یک اقدام مقطعی. والدین با عشق، توجه، همراهی و آموزش صحیح می‌توانند فرزندانی مقاوم و توانمند تربیت کنند که حتی در مواجهه با وسوسه‌ها، بتوانند آگاهانه “نه” بگویند. این فرآیند نیازمند صبر، درک و تلاش مستمر از سوی والدین است. اخبار جهان به اهمیت آموزش مهارت‌های زندگی، توسعه عزت نفس و ایجاد ارتباطات سالم در خانواده اشاره می‌کند که این عوامل به عنوان پیش‌زمینه‌های قوی در برابر اعتیاد به شمار می‌آیند. همان‌طور که در گزارش میگنا هم عنوان شده، این پیشگیری نیازمند نگاهی جامع و بلندمدت است که شامل درک اعتیاد، آموزش صحیح و پشتیبانی مستمر والدین می‌شود.
اعتیاد، صرفاً به مصرف مواد مخدر محدود نمی‌شود؛ اعتیاد رفتاری به شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای و قمار نیز می‌تواند پیامدهای ویرانگری به همراه داشته باشد. در این راستا، نقش والدین در ایجاد آگاهی، نظارت منطقی و ارائه جایگزین‌های سالم، بیش از پیش آشکار می‌شود. توجه به سن کودک و تطبیق روش‌های پیشگیری با آن نیز امری ضروری است. مثلاً، در کودکان خردسال، ایجاد پیوند عاطفی قوی اولویت دارد، در حالی که در نوجوانان، گفتگوهای صریح و باز درباره خطرات اعتیاد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در نهایت، پیشگیری از اعتیاد یک مسئولیت مشترک بین خانواده، مدرسه و جامعه است. مدرسه‌ها می‌توانند با ارائه آموزش‌های پیشگیرانه و برنامه‌های ویژه، نقش موثری در این زمینه ایفا کنند. همچنین، همکاری بین والدین، معلمان و مشاوران می‌تواند نتایج مطلوبی به همراه داشته باشد. در خانواده‌هایی که سابقه اعتیاد یا مشکلات روانی وجود دارد، مراجعه به متخصصان و دریافت مشاوره حرفهای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
به طور خلاصه، پیشگیری از اعتیاد یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که نیازمند همکاری و تلاش مشترک خانواده، مدرسه و جامعه است. با ارائه راهنمایی‌ها و آموزش‌های صحیح، می‌توان به تربیت نسلی سالم و مقاوم در برابر اعتیاد کمک کرد. در این میان، نقش والدین به عنوان مهم‌ترین عامل حمایتگر و راهنمای کودک، غیرقابل انکار است.
منبع: میگنا
