به گزارش اخبار جهان به نقل از تسنیم، معیار جدیدی برای دهک‌بندی و حذف یارانه خانوارهای پردرآمد در ایران اعلام شده است که بر اساس آن، هزینه ماهانه خانوار ملاک اصلی تعیین دهک‌ها خواهد بود. این تغییر، با انتقادات برخی نمایندگان مجلس همراه شده است. علی جعفری آذر، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، ضمن ابراز نگرانی از این روش جدید، جزئیات آن را تشریح کرده و به پیامدهای احتمالی آن اشاره نموده است.
بر اساس این روش جدید که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه شده، اگر سرانه هزینه ماهانه هر فرد در یک خانوار بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، آن خانوار در دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ (دهک‌های پردرآمد) قرار گرفته و یارانه نقدی آن قطع خواهد شد. این در حالی است که در روش‌های قبلی، عواملی مانند گردش مالی، مالکیت خودرو و مسکن ملاک اصلی تعیین دهک‌ها بودند که به گفته جعفری آذر، با انتقادات گسترده‌ای روبرو بود، چرا که بعضا مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی را نیز در دهک‌های بالا قرار می‌داد و منجر به قطع یارانه این قشر آسیب‌پذیر می‌شد.
یکی از نکات قابل توجه در این روش جدید، استثنا شدن هزینه مسکن برای خانوارهای مستأجر است. با این حال، سایر هزینه‌های جاری مانند هزینه‌های درمانی، تحصیلی و سایر مخارج زندگی در محاسبه سرانه هزینه هر فرد لحاظ می‌شود. این امر، نگرانی‌هایی را در مورد دقت و عدالت این روش ایجاد کرده است. به گفته جعفری آذر، ممکن است هزینه‌های درمانی سنگین یا شهریه‌های دانشگاهی بالا، به طور موقت سرانه هزینه ماهانه یک خانوار را افزایش دهد و در نتیجه، آن را به اشتباه در دهک‌های پردرآمد قرار دهد، حتی اگر توانایی مالی واقعی آن خانوار در سطح پایینی باشد.
این نماینده مجلس، به ماهیت احتمالا مقطعی برخی از هزینه‌ها اشاره کرده و بر این نکته تأکید دارد که برخلاف درآمد یا دارایی ثابت، هزینه‌های درمان یا تحصیل ممکن است موقت و غیرقابل پیش‌بینی باشند. بنابراین، اتکا صرف به هزینه ماهانه به‌عنوان شاخص اصلی، ممکن است به حذف ناعادلانه یارانه خانوارهای کم‌درآمد یا متوسط منجر شود. او بر اهمیت ارزیابی دقیق‌تر و جامع‌تر در این زمینه تأکید کرده و خواستار مقایسه نتایج این روش با روش‌های پیشین پس از دو ماه اجرای آن شده است تا میزان دقت و کارایی آن مشخص شود. وی همچنین بر لزوم در نظر گرفتن هزینه های درمانی و تحصیل به عنوان هزینه های بالقوه بالا برای خانوارهای متوسط و کم درآمد در روش دهک بندی جدید تاکید کرده است.
تصویب بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور، دولت را مکلف به حذف یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد (دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰) کرده است. این تصمیم در راستای اصلاح نظام یارانه‌ای و هدفمند کردن یارانه‌ها اتخاذ شده است. با این حال، روش‌های اجرایی این سیاست و معیارهای به‌کاررفته در آن، همواره محل بحث و اختلاف نظر بوده است. انتقادها و نگرانی‌ها در مورد روش جدید دهک‌بندی، نشان‌دهنده ضرورت شفافیت بیشتر و همچنین طراحی مکانیسم‌های دقیق‌تر برای شناسایی و هدفمند کردن یارانه‌ها به گونه‌ای است که از آسیب رسیدن به اقشار کم درآمد و آسیب پذیر جامعه جلوگیری شود.
این تغییر در روش دهک‌بندی، به‌عنوان یکی از مهمترین اقدامات دولت در حوزه اقتصادی اجتماعی، تأثیرات وسیعی بر اقتصاد خانوارها و توزیع ثروت در کشور خواهد داشت. پیامدهای احتمالی این سیاست، از افزایش نارضایتی عمومی تا افزایش فشار اقتصادی بر خانوارهای متوسط و کم‌درآمد را در بر خواهد گرفت. بنابراین، نظارت دقیق بر اجرای این طرح و ارزیابی مستمر نتایج آن، از اهمیت بالایی برخوردار است. اخبار جهان پیگیر بررسی دقیق این روش جدید و بازخوردهای آن خواهد بود. همچنین، نظرات کارشناسان اقتصادی و اجتماعی در مورد اثربخشی و پیامدهای احتمالی این تغییر در روش دهک بندی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. موضوع مهم دیگر، شفافیت داده های مورد استفاده در این روش جدید دهک بندی است. دسترسی به این داده ها و بررسی روش های جمع آوری و پردازش آن ها، نقش مهمی در ارزیابی دقت و اعتبار این سیستم جدید خواهد داشت.
منبع: تسنیم
