به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از همشهری، مشکلات اقتصادی باعث شده است که خرید نقدی بسیاری از کالاها برای شهروندان ممکن نباشد و آن‌ها پرداخت هزینه‌ها را به آینده موکول کنند. با این حال، بسیاری از کالاهایی که به صورت اقساطی فروخته می‌شوند، مانند دمپایی یا هواپز، چندان ضروری نیستند و این پرسش مطرح می‌شود که چرا خرید قسطی تمام ابعاد زندگی را فرا گرفته است.
غذا و دندان
قاعده بر این است که کالاهای سرمایه‌ای مانند خانه و خودرو یا کالاهای بادوام و ضروری مثل لوازم خانگی به صورت قسطی خریداری شوند، اما اکنون این روند به کالاهای خرد و کوچک نیز رسیده است.
در زمستان سال ۱۴۰۳، آگهی‌های فروش گوشت قرمز با چک کارمندی منتشر شد، اما با جهش قیمت گوشت در تیرماه ۱۴۰۴، فروش اقساطی آن افزایش یافت. قیمت گوشت طی شش ماه دو برابر شد و به یک کالای لوکس تبدیل گردید؛ در نتیجه، برخی قصابی‌های بزرگ و فروشندگان مواد پروتئینی فروش قسطی آن را آغاز کردند.
در حوزه پزشکی، پیش از این برخی درمان‌های طولانی‌مدت دندانپزشکی که به مراجعات مکرر و جراحی‌های طولانی نیاز داشت، به صورت اقساطی انجام می‌شد. اما اکنون دندانپزشکان حتی درمان‌های کوتاه یا نصب یک ایمپلنت را نیز قسطی انجام می‌دهند. با گران شدن مواد و وسایل، بیماران توانایی پرداخت هزینه ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومانی برای یک دندان را ندارند و آن را طی ۶ ماه تا یک سال پرداخت می‌کنند.
ماه گذشته نیز نوع دیگری از خرید اقساطی برای لوازم‌التحریر دانش‌آموزان رواج یافت. تبلیغات فروش اقساطی دفتر و مداد با انتقادهای زیادی همراه شد، زیرا نشان می‌داد برخی شهروندان به دلیل کمبود نقدینگی، از خرید نقدی کوچک‌ترین و ضروری‌ترین کالاها نیز ناتوان هستند.
آیفون قسطی
در کنار کالاهای ضروری، بازار فروش اقساطی برای بسیاری از اجناس غیرضروری نیز رونق گرفته است که گوشی آیفون یکی از این موارد است و کلاهبرداری‌های بزرگی نیز در این زمینه رخ داده است. مهرداد ناظری، جامعه‌شناس، در این‌باره به اخبار جهان می‌گوید: «مدتی قبل برای یک تحقیق به منطقه محرومی سفر کردم که شغل ساکنان آن کشاورزی بود. متوجه شدم که همگی گوشی آیفون رده بالا دارند، درحالی‌که چندان هم از امکانات آن استفاده نمی‌کنند.»
او توضیح می‌دهد که در جامعه مصرفی چهار نوع کنش وجود دارد: اول، همسانی که افراد برای قرار گرفتن در یک شبکه اجتماعی و کسب امنیت، خود را با دیگران همسان می‌کنند. دوم، تعلق ساختن در فضای بی‌تعلقی برای داشتن احساس خوب از مالکیت. سوم، صعود توهمی به طبقات بالاتر که با خرید یک کالای لوکس، فرد تصور می‌کند به منزلت اجتماعی بالاتری رسیده است و چهارم، اختلال تبعیض‌گونه که در آن ناتوانی در مالکیت کالا به اختلال تبدیل شده و ممکن است به شکل خشونت بروز کند.
ناظری در مورد برنامه‌های فروش قسطی می‌گوید: «پلتفرم‌ها در تبلیغات خود کاملاً هوشمندانه عمل می‌کنند. آن‌ها می‌گویند این کالا را بخر تا به خانواده ما بپیوندی و این پیام را منتقل می‌کنند که با این خرید، وارد گروهی می‌شوید که آرزوی عضویت در آن را داشته‌اید. آن‌ها دائماً می‌گویند برای بالارفتن منزلت اجتماعی نیازی به پیش‌پرداخت یا ضامن نیست؛ فقط باید خرید را شروع کرده و اقساط آن را بعداً بپردازید.» این جامعه‌شناس معتقد است گرفتار شدن در چرخه خرید بی‌رویه و پرداخت قسط، ابتدا به فشار مالی و سپس به ورشکستگی اقتصادی و در نهایت فروپاشی ساختار خانواده منجر می‌شود.
سودجویی دلال‌ها
مشکلات اقتصادی شهروندان را به خرید اقساطی نیازمندی‌هایشان وادار کرده است، اما این موقعیت‌های بحرانی به نفع دلال‌هایی است که به دنبال کسب سود هستند. فروشگاه‌های بزرگی که به طور مداوم تبلیغات فروش بدون چک، ضامن و پیش‌پرداخت را پخش می‌کنند، سود کافی از این روش به دست می‌آورند. این زنجیره فروش به بانک‌هایی متصل است که خریدار را برای مدت طولانی مقروض می‌کنند و جمعیت بزرگی از مردم باید هر ماه اقساط خود را به این شبکه پرداخت کنند.
برای تعدیل
سیاست‌های تنظیم بازار مانند کالابرگ می‌تواند تا حدی نیازهای اولیه شهروندان را تأمین کرده و نیاز به خرید اقساطی کالاهای ضروری را کاهش دهد. حمید حاج اسماعیلی، کارشناس مسائل اقتصادی، در این‌باره به اخبار جهان می‌گوید: «کالابرگ زمانی موفق خواهد بود که دولت کالاهای مورد نیاز را پیش از پخش‌کننده داخلی خریداری یا با دلار حمایتی وارد و انبار کند و سپس با قیمت کمتر از بازار در میان گروه‌های هدف توزیع نماید تا قیمت‌ها تعدیل شوند.»
ذوق متوسط‌ها
خرید اقساطی کالاهای مصرفی عمدتاً برای طبقه متوسط حقوق‌بگیر طراحی شده است. بخش فقیر جامعه که درآمد مشخصی ندارند، به دلیل نداشتن توانایی مالی اولیه، وارد این روند نمی‌شوند. اگرچه گفته می‌شود برخی وام‌دهندگان خرد، کارت یارانه را به عنوان ضمانت می‌پذیرند، اما این مبالغ کوچک پاسخگوی نیازهای طبقه مستمند نیست. هدف اصلی فروش اقساطی، افرادی هستند که درآمد ماهانه دارند و به اعتبار آن خرید می‌کنند، حتی اگر این درآمد اندک باشد و هر ماه از ارزش آن کاسته شود.
منبع: همشهری
