حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا عبادی، امام جمعه بیرجند، در دیدار با سرپرست اداره کل آب و فاضلاب خراسان جنوبی، ضمن تاکید بر اهمیت آب به عنوان محور اصلی حیات، اقتصاد و امنیت، گفت:
«آب از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است و مدیریت صحیح آن به اندازه دیگر مجاهدت‌ها و خدمت به مردم اهمیت دارد. این موضوع به ویژه در شرایط خشکسالی‌های مکرر و کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی باید با دقت و توجه ویژه‌ای دنبال شود.»
مدیریت منابع آب در خراسان جنوبی؛ ضرورت دانش‌بنیانی و عدالت در تخصیص آب
پیامدهای سوءمدیریت منابع آب در خراسان جنوبی
امام جمعه بیرجند به برخی مشکلات و سوءمدیریت‌های سال‌های گذشته اشاره کرد و افزود:
«یکی از مهم‌ترین مسائل، صدور مجوزهای بی‌ضابطه برای حفر چاه‌های غیرمجاز در دشت‌های مختلف استان از جمله دشت بیرجند بوده که باعث خشک شدن قنات‌ها، تخریب منابع طبیعی و نابودی بخشی از منابع آب شده است.»
وی همچنین به خروج بدون کنترل بخشی از منابع آب زیرزمینی و سطحی به خارج از مرزهای کشور اشاره کرد که نشان‌دهنده نبود برنامه‌ریزی جامع و نظارت دقیق در این حوزه است.
خشکسالی بی‌سابقه و لزوم مدیریت دانش‌بنیان
حجت‌الاسلام عبادی در خصوص خشکسالی امسال که کم‌نظیر توصیف شده، خاطرنشان کرد:
«بارندگی‌های کم و تداوم شرایط خشک، باعث تشدید بحران کم‌آبی در استان شده و این شرایط پیچیده‌تر از گذشته نیازمند مدیریت دانش‌بنیان است.»
وی تصریح کرد که مدیران باید ضمن بهره‌گیری از نظرات کارشناسان متعهد و متخصص، برنامه‌های مدون و علمی را در دستور کار قرار دهند تا منابع آب با عدالت و در چارچوب توان اکولوژیک استان مدیریت شود.
عدالت در تخصیص منابع آب؛ حق کشاورزان و مردم
امام جمعه بیرجند به اهمیت رعایت عدالت در استفاده و توزیع آب تاکید کرد و گفت:
«رفتار منصفانه و عادلانه در تخصیص آب باید به یک اصل در مدیریت منابع آب استان تبدیل شود. کشاورزان و بهره‌برداران منابع آب باید حمایت شوند و مشکلات ناشی از قطعی‌های برق و کم‌آبی به سرعت برطرف گردد.»
وی افزود که کشاورزان از مهم‌ترین اقشار تأثیرگذار بر امنیت غذایی استان هستند و رسیدگی به شرایط آنان باید اولویت اصلی مسئولان باشد.
مسئولیت خطیر مدیران و چشم‌انداز آینده
حجت‌الاسلام عبادی ضمن تاکید بر مسئولیت سنگین مدیران در حوزه آب اظهار داشت:
«مدیران باید با برنامه‌ریزی صحیح و تصمیم‌گیری‌های اصولی، امنیت غذایی، اجتماعی و اقتصادی استان را تضمین کنند، چرا که بدون تدبیر صحیح، این حوزه‌ها دچار بحران جدی خواهند شد.»
وی همچنین ابراز امیدواری کرد که با همدلی و همکاری مردم و مسئولان، روند مدیریت منابع آب بهبود یابد و آینده‌ای روشن‌تر برای خراسان جنوبی رقم بخورد.
چالش‌ها و راهکارهای مدیریت منابع آب در خراسان جنوبی
چالش‌ها
-
خشکسالی‌های مکرر و کاهش بارندگی: کاهش چشمگیر نزولات جوی طی سال‌های اخیر باعث افت شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است.
-
حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه: صدور مجوزهای بی‌ضابطه و برداشت بیش از ظرفیت منابع آب زیرزمینی به افت سطح آب‌های زیرزمینی و نابودی قنوات منجر شده است.
-
انتقال آب بدون برنامه: بخشی از منابع آبی استان به خارج از مرزهای جغرافیایی منتقل شده که سبب کاهش منابع استان و افزایش تنش‌های آبی شده است.
-
مشکلات زیرساختی: قطعی‌های مکرر برق و ضعف زیرساخت‌های توزیع آب، فعالیت کشاورزان و تامین آب شرب مردم را با مشکل مواجه کرده است.
راهکارها
-
توسعه سیستم‌های نوین آبیاری: جایگزینی سیستم‌های سنتی با آبیاری قطره‌ای و تحت فشار به کاهش مصرف آب کمک می‌کند.
-
آموزش و فرهنگ‌سازی: آگاه‌سازی کشاورزان و مردم نسبت به اهمیت مدیریت منابع آب و استفاده بهینه از آن.
-
نظارت و اجرای قوانین سختگیرانه: جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز و اجرای قوانین مربوط به بهره‌برداری از منابع آب.
-
استفاده از فناوری‌های نوین: بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند پایش منابع آب و مدل‌سازی دقیق برای پیش‌بینی شرایط آبی.
-
مدیریت دانش‌بنیان و مشارکتی: تدوین برنامه‌های علمی و منصفانه با همکاری کارشناسان، مسئولان و مردم.
جمع‌بندی
بحران آب در خراسان جنوبی چالشی است جدی که بدون تدبیر علمی و عدالت در تخصیص منابع، می‌تواند تبعات ناگواری برای اقتصاد، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی استان به همراه داشته باشد. سخنان امام جمعه بیرجند، هشدار و در عین حال فرصتی برای تجدیدنظر در نحوه مدیریت منابع آب استان است. تحقق این مهم نیازمند هم‌افزایی مدیران، کارشناسان و مشارکت فعال مردم است تا با برنامه‌ریزی و اجرای راهکارهای عملی، بتوان آینده بهتری برای خراسان جنوبی رقم زد.
بهترین لایه بردار برای پوست حساس
