به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از همشهری، تبلیغات خرید قسطی به قدری گسترده شده که دیگر بحث بر سر اصل خرید نیست، بلکه شرایطی مانند عدم نیاز به پیش‌پرداخت، چک یا ضامن مورد توجه قرار گرفته است.
مشکلات اقتصادی باعث شده تا خرید نقدی بسیاری از کالاها برای شهروندان دشوار باشد و آن‌ها به پرداخت‌های آتی روی بیاورند. با این حال، بسیاری از کالاهایی که به‌صورت قسطی عرضه می‌شوند، مانند دمپایی یا هواپز، کالاهای ضروری محسوب نمی‌شوند. این موضوع این پرسش را مطرح می‌کند که چرا خرید قسطی تمام جنبه‌های زندگی را فرا گرفته است.
غذا و خدمات دندانپزشکی
به‌طور معمول، کالاهای سرمایه‌ای مانند مسکن و خودرو یا کالاهای بادوام و ضروری مانند لوازم خانگی به‌صورت قسطی خریداری می‌شوند. اما اکنون این روند به کالاهای خرد و کوچک نیز رسیده است. در زمستان سال ۱۴۰۳، آگهی‌های فروش گوشت قرمز با چک کارمندی منتشر شد و با جهش قیمت گوشت در تیرماه ۱۴۰۴، فروش قسطی آن افزایش یافت. در طول شش ماه، قیمت گوشت دو برابر شد و به یک کالای لوکس تبدیل گردید. در نتیجه، برخی قصابی‌ها و فروشگاه‌های پروتئینی فروش اقساطی گوشت را آغاز کردند.
در حوزه پزشکی نیز، اگرچه پیش از این برخی درمان‌های طولانی‌مدت دندانپزشکی به‌صورت قسطی انجام می‌شد، اما اکنون درمان‌های کوتاه‌تر و حتی نصب یک ایمپلنت نیز با این روش ارائه می‌شود. با گران شدن مواد و تجهیزات، بیماران توان پرداخت هزینه‌های ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومانی برای یک دندان را ندارند و هزینه را طی ۶ ماه تا یک سال پرداخت می‌کنند. همچنین ماه گذشته، فروش قسطی لوازم‌التحریر برای دانش‌آموزان رواج یافت که با انتقاداتی همراه بود، زیرا این امر نشان‌دهنده ناتوانی برخی خانواده‌ها در تأمین نقدی ضروری‌ترین کالاها است.
گوشی آیفون و تحلیل جامعه‌شناختی
در کنار کالاهای ضروری، بازار فروش قسطی برای اجناس غیرضروری مانند گوشی آیفون نیز رونق یافته و کلاهبرداری‌های بزرگی در این زمینه رخ داده است. مهرداد ناظری، جامعه‌شناس، در این باره به اخبار جهان گفت: «مدتی پیش برای تحقیقی به یک منطقه محروم با شغل کشاورزی سفر کردم و متوجه شدم که همگی گوشی آیفون مدل بالا دارند، درحالی‌که از امکانات آن استفاده چندانی نمی‌کردند.»
این جامعه‌شناس چهار نوع کنش را در جامعه مصرفی توضیح می‌دهد: اول، همسان شدن با دیگران برای کسب امنیت روانی و اجتماعی. دوم، ایجاد حس تعلق از طریق مالکیت. سوم، صعود توهمی به طبقات بالاتر با خرید کالای لوکس. چهارم، اختلال ناشی از ناتوانی در مالکیت که ممکن است به خشونت منجر شود.
ناظری در مورد تبلیغات فروش قسطی می‌گوید: «پلتفرم‌ها با هوشمندی عمل می‌کنند و با شعارهایی مانند پیوستن به یک خانواده یا باشگاه، افراد را به خرید ترغیب می‌کنند. آن‌ها این پیام را منتقل می‌کنند که برای ارتقای منزلت اجتماعی نیازی به پیش‌پرداخت یا ضامن نیست.» به گفته او، گرفتار شدن در چرخه خرید و پرداخت اقساط، ابتدا به فشار مالی و سپس به ورشکستگی اقتصادی و فروپاشی خانواده منجر می‌شود.
سودجویی در بازار اقساطی
شرایط بحرانی اقتصادی به نفع دلالانی است که به دنبال کسب سود هستند. فروشگاه‌های بزرگی که فروش بدون چک، ضامن و پیش‌پرداخت را تبلیغ می‌کنند، سود قابل‌توجهی از این روش کسب می‌نمایند. این زنجیره فروش به بانک‌هایی متصل است که خریداران را برای مدت طولانی بدهکار می‌کنند و جمعیت بزرگی از مردم هر ماه باید اقساط خود را به این شبکه بپردازند.
راهکارهای تعدیل بازار
سیاست‌های تنظیم بازار، مانند ارائه کالابرگ، می‌توانند تا حدی نیازهای اولیه شهروندان را تأمین کرده و نیاز به خرید قسطی کالاهای ضروری را کاهش دهند. حمید حاج اسماعیلی، کارشناس مسائل اقتصادی، در این خصوص به اخبار جهان گفت: «کالابرگ زمانی موفق است که دولت کالاهای مورد نیاز را پیش از توزیع‌کننده داخلی خریداری کند یا با دلار حمایتی وارد و انبار نماید و سپس با قیمتی کمتر از بازار در میان گروه‌های هدف توزیع کند تا قیمت‌ها تعدیل شوند.»
هدف اصلی: طبقه متوسط
خرید قسطی کالاهای مصرفی عمدتاً برای طبقه متوسط حقوق‌بگیر طراحی شده است. اقشار کم‌درآمد که درآمد مشخصی ندارند، به دلیل نداشتن توانایی مالی اولیه، وارد این فرآیند نمی‌شوند. اگرچه برخی وام‌دهندگان خرد، کارت یارانه را به‌عنوان ضمانت قبول می‌کنند، اما این مبالغ اندک پاسخگوی نیازهای این طبقه نیست. هدف اصلی فروش اقساطی، افرادی هستند که درآمد ماهانه دارند و به اعتبار آن خرید می‌کنند، حتی اگر این درآمد کم و در حال کاهش ارزش باشد.
منبع: همشهری
