به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرآنلاین، از ابتدای سال جاری، گفتگوهایی با محوریت «موقعیت خطیر ایران» برگزار شده است. در این سلسله گفتگوها، کارشناسانی همچون دکتر محمدعلی اکبری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، بر ناتوانی در فهم صحیح این موقعیت تأکید کردند. محمدجواد غلامرضا کاشی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، از «موقعیت ادبار» سخن گفت و دکتر هادی خانیکی نیز در گفتگو با اخبار جهان، به عدم درک صحیح شرایط از سوی همه نیروها از جمله حکومت، نخبگان و جامعه اشاره کرد.
در ادامه این مباحث، دکتر محمدمهدی مجاهدی، استاد دانشگاه و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، پس از جنگ ۱۲ روزه، ابعاد جدید شرایط خطیر ایران را تشریح کرد. به گفته او، با وقوع این جنگ، ایران از مرحله هشدار عبور کرده و اکنون عملاً در میدان یک موقعیت خطیر قرار گرفته است. او یکی از متغیرهای حیاتی در وضعیت جدید را انتصاب دکتر علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی دانست؛ شخصی که صلاحیت وی در دو انتخابات ریاست جمهوری پیشین رد شده بود.
مجاهدی در این گفتگو به بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی انسجام ملی و امنیت کشور پرداخت و بر لزوم تغییر رویکرد از یک جامعه «منازعه‌محور» به جامعه‌ای مبتنی بر «هم‌مسألگی» تأکید کرد. او وظیفه اصلی لاریجانی را طراحی مسئله مشترک، یعنی صیانت و بقای ایران، و تجمیع همه نیروهای موافق و مخالف حول این محور می‌داند. به عقیده وی، بازگشت لاریجانی به بالاترین جایگاه امنیتی کشور می‌تواند به معنای پایان سیاست «خالص‌سازی» و چرخشی تاریخی در برخی روال‌های اعتمادسوز و بازگشت ردصلاحیت‌شدگان به عرصه خدمت باشد.
از دیدگاه مجاهدی، دستور کار مشترک میانه‌روها، یعنی لاریجانی به عنوان نماینده حاکمیت و پزشکیان به عنوان نماینده مردم، باید بر طرد عملی رادیکالیسم و افزایش مشارکت عمومی از طریق ایجاد فضایی اعتمادساز متمرکز باشد.
آسیب‌شناسی فضای سیاسی کشور
دکتر مجاهدی در تحلیل فضای سیاسی داخلی، «رقابت هم‌فرسا» را یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای کشور برشمرد. او خطر دیگر را «بحران مبانی‌اندیشی» دانست که باعث شده جامعه درگیر بحث‌های بی‌حاصل درباره آرمان‌ها شود و از سیاست‌گذاری برای حل مسائل روزمره مانند آب، برق و معیشت باز بماند. وی همچنین عملکرد صداوسیما را تفرقه‌افکنانه خواند و گفت این رسانه شخصیت‌های میانه‌رو و آبرومندی چون خاتمی، ظریف و روحانی را که سرمایه‌های انسجام کشور هستند، هدف توهین قرار می‌دهد. «توهم خوداکثریت‌پنداری» در میان برخی گروه‌های سیاسی اقلیت، از دیگر معضلاتی بود که مجاهدی به آن اشاره کرد.
راهبرد بقا بر اساس همگرایی و هم‌مسألگی
این استاد دانشگاه، استراتژی بقا و دکترین امنیت ملی را مبتنی بر «همگرایی کثرت‌ها» در جامعه ایران و تمرکز آن‌ها بر «هم‌مسألگی» بدون ورود به بحث اهداف و مبانی تعریف کرد. او برای روشن شدن این مفهوم از تمثیل یک کشتی در حال غرق شدن استفاده کرد و گفت سرنشینان با وجود تفاوت‌ها، بر سر بقای کشتی با یکدیگر هم‌مسئله هستند. به گفته وی، چارچوب‌های ایدئولوژیک که بر مبانی و اهداف تمرکز دارند، سیاست حذف و طرد را با هدف کثرت‌ستیزی دنبال می‌کنند.
مجاهدی در پاسخ به انتظارات از انتصاب لاریجانی اظهار داشت که این اقدام، امیدها را برای شکل‌گیری یک گفتگوی فراگیر و مسئله‌محور ملی با اولویت «صیانت از ایران» افزایش داده است. او معتقد است تمام دیدگاه‌های متفاوت، حتی اگر انتقادی باشند، بخشی از سرمایه کشور برای حل مسائل هستند و باید در یک فضای سازنده از آن‌ها استفاده کرد.
وی با اشاره به آسیب‌های سیاست خالص‌سازی که خود لاریجانی نیز یکی از قربانیان آن بود، تأکید کرد که اگر لاریجانی پس از دو بار رد صلاحیت می‌تواند دبیر شورای عالی امنیت ملی شود، پس بخش بزرگی از دیگر ردصلاحیت‌شدگان نیز می‌توانند در مسئولیت‌های با حساسیت کمتر به کشور خدمت کنند.
مجاهدی ریشه نگاه حذفی و قیام علیه کثرت را پدیده‌ای مدرن دانست و آن را با نظام‌های توتالیتر مرتبط ساخت که برخلاف استبداد سنتی، به دنبال مهندسی تمام شئون زندگی و ایجاد جامعه‌ای یکدست هستند. او توضیح داد که تاریخ معاصر ایران شاهد تلاش هر دو جریان مدرن‌ساز و جریان‌های مقابل برای یکدست‌سازی جامعه بوده که هر دو شکست خورده‌اند.
این تحلیلگر مسائل استراتژیک با اشاره به هویت تمدنی غنی و متکثر ایرانیان، که در شعر سعدی و دفاع داوطلبانه همه اقوام در جنگ‌های تحمیلی نمود یافته، آن را مانعی جدی در برابر یکدست‌سازی دانست. او با ذکر خاطره‌ای از «صادق جلال العظم»، روشنفکر سوری، بر حس هویتی ویژه و یکپارچه ایرانیان نسبت به کشورشان تأکید کرد.
دکتر مجاهدی در پایان نتیجه‌گیری کرد که راه برون‌رفت از وضعیت فعلی، شناسایی و به رسمیت شناختن یکدیگر و حرکت از «اخلاق ستیز» به «اخلاق سازش» است. او گفت: «باید از خواب خالص‌سازی بیدار شویم. رؤیای کثرت‌زدایی کابوسی است که تعبیری جز فروپاشی ایران ندارد.» وی ابراز امیدواری کرد که دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی، برنامه‌های تاب‌آوری کشور را بر محور «هم‌مسألگی برای حفظ و بقای ایران» پیش ببرد.
منبع: خبرآنلاین
