به گزارش اخبار جهان به نقل از مهر، منیره ستارزاده، مدیر پایگاه میراث جهانی قنات‌های اکبرآباد و قاسم‌آباد بم، ضمن اشاره به ثبت جهانی یازده رشته قنات در ایران، بر اهمیت جایگاه استان کرمان با سه قنات جهانی تأکید کرد. وی در این گفتگو، چالش‌های پیش روی این میراث ارزشمند را تشریح و خواستار همکاری جدی دستگاه‌های ذیربط برای رفع آن‌ها شد. خشکسالی، کمبود نیروی متخصص (مقنی)، و عدم ایفای تعهدات برخی نهادها، از جمله مهمترین موانع پیش روی حفاظت از این گنجینه‌های تاریخی هستند.
استان کرمان، با سه قنات جهانی – گوهرریز، جوپار، و مجموعه قنات‌های اکبرآباد و قاسم‌آباد در شهرستان بم – یکی از استان‌های پیشرو در زمینه میراث جهانی قنات‌ها محسوب می‌شود. شهرستان بم، به تنهایی بیش از ۵۲ رشته قنات دارد که نشان از قدمت و اهمیت شبکه آبیاری سنتی در این منطقه دارد. قنات‌های اکبرآباد و قاسم‌آباد، واقع در شمال شهر بروات، به عنوان نمونه‌ای شاخص از این شبکه عظیم، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این دو قنات که با نام “قنات‌های دوقلو و جوان” شناخته می‌شوند، طول تقریبی پنج کیلومتر دارند و با آبیاری حدود ۳۰۰ هکتار از اراضی اطراف، نقش حیاتی در کشاورزی منطقه ایفا می‌کنند.
ویژگی منحصر به فرد قنات‌های بم، در طول زیاد، عمق قابل توجه، شیب کم، و آبدهی بالای آن‌هاست. ستارزاده این مجموعه را به عنوان شبکه‌ای بی‌نظیر از قنات‌ها در جهان توصیف کرد که در هیچ نقطه دیگری از کره زمین، چنین تراکمی از قنات‌ها با این میزان آبدهی وجود ندارد. این شبکه پیچیده، نمادی از تمدن و دانش پیشرفته آبیاری در منطقه است که در آن هر روستا و محله، رشته قنات اختصاصی خود را داشته است.
اما چالش‌های پیش رو، جدی هستند. خشکسالی‌های پی در پی، مرمت‌های نادرست در گذشته، و مهمتر از همه، کمبود مقنی‌های ماهر، تهدید جدی برای بقای این میراث گرانبها محسوب می‌شوند. به گفته ستارزاده، کلاس‌های آموزشی برای تربیت نیروی متخصص مقنی آغاز شده است، اما این اقدامات به تنهایی کافی نیستند. همکاری و تعامل سازنده با نهادهای دولتی، از جمله شهرداری بروات، در ساماندهی محوطه قنات‌ها، گامی مثبت در این راستا برداشته شده است و امید است تا نوروز شاهد تحولات مثبتی در این زمینه باشیم.
اما یکی از نگرانی‌های اصلی، عدم پایبندی به تعهدات بین‌المللی است. به گفته ستارزاده، علی‌رغم گذشت سال‌ها از توافقنامه یونسکو با جهاد کشاورزی در زمینه لایروبی و مرمت دو قنات ثبت جهانی شده، هیچ هزینه‌ای از سوی این نهاد به مالکین قنات‌ها پرداخت نشده است. این امر، نگرانی‌ها را در خصوص حفظ و نگهداری این میراث جهانی افزایش می‌دهد. همچنین، حفظ حریم قنات‌ها توسط شرکت آب منطقه‌ای و همکاری این نهاد در چارچوب ضوابط یونسکو، ضروری و حیاتی است.
در کنار اقدامات حفاظتی، برنامه‌های فرهنگی متنوعی نیز در دستور کار پایگاه میراث جهانی قنات اکبرآباد قاسم‌آباد قرار دارد؛ از ساخت کلیپ‌های معرفی این میراث ارزشمند تا برگزاری کلاس‌های مقنی‌گری و اردوهای قنات و اطلاع‌رسانی به رسانه‌ها، همه در راستای آشنایی بیشتر مردم و جهان با این گنجینه تاریخی و فرهنگی است. اخبار جهان تلاش می‌کند تا با پوشش اخبار مربوط به میراث جهانی ایران، به حفظ و حراست از این آثار ارزشمند کمک کند.
منبع: مهر
