به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری تسنیم، نهم ربیع‌الاول در تقویم شیعه، سالگرد شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز امامت حضرت مهدی (عج) است که فرصتی برای تجدید بیعت با ولایت و افزایش شناخت نسبت به جایگاه امام زمان (عج) به شمار می‌رود. با این حال، برخی محافل مذهبی این روز را با عنوان “عیدالزهرا” جشن می‌گیرند؛ مراسمی که گاه با لعن و توهین به مقدسات اهل سنت همراه است. این رفتار با سیره اهل‌بیت (ع) مغایرت دارد و به جامعه آسیب می‌زند.
از نظر تاریخی، نهم ربیع‌الاول سالروز کشته شدن عمر بن سعد به دست مختار ثقفی است. انحراف مراسم “عیدالزهرا” از این واقعیت ناشی می‌شود که به جای تمرکز بر حقیقت تاریخی و معرفتی این روز، یعنی آغاز امامت حضرت مهدی (عج)، به تخلیه هیجانات مذهبی و دشمن‌ستیزی سطحی می‌پردازد. این رویکرد نه تنها با سیره اهل‌بیت (ع) در دعوت به عقلانیت، اخلاق و گفت‌وگوی محترمانه در تضاد است، بلکه با آموزه‌های قرآن نیز مغایرت دارد. در حالی که برخی رفتارهای رایج در این مراسم، مانند لعن علنی و توهین به مقدسات دیگر مذاهب، فاقد حکمت و موجب تحریک احساسات، تعمیق شکاف‌های مذهبی و تقویت گفتمان‌های افراطی است.
این مناسک، به جای آنکه زمینه‌ای برای تعمیق معرفت و تجدید عهد با ولایت باشند، به ابزاری برای تخریب چهره عقلانی تشیع و تضعیف وحدت اسلامی تبدیل شده‌اند. بازنگری در این روند، ضرورتی است که باید با تکیه بر قرآن، سیره اهل‌بیت و عقلانیت دینی انجام شود. برای اصلاح این روند، مجموعه‌ای از راهکارهای علمی، فرهنگی و تربیتی باید در دستور کار قرار گیرد. نهادهای دینی و پژوهشی باید با بازخوانی تاریخی و فقهی، جایگاه واقعی این روز را تبیین کنند و آن را از قالب هیجانی و تقابل‌محور خارج سازند. تولید محتوای جایگزین با محوریت معرفت مهدوی، اخلاق انتظار و سیره امامان، می‌تواند مسیر مناسک را از سطحی‌نگری به سمت تعهد و بصیرت سوق دهد. همچنین، ورود نخبگان حوزوی، دانشگاهی و فرهنگی برای نقد مستند و منطقی این مناسک ضروری است تا با زبان عقل، ادب و ایمان، گفتمان عمومی اصلاح شود و نسل‌های آینده از افتادن در دام رفتارهای افراطی مصون بمانند. رسانه‌های دینی نیز باید با بهره‌گیری از ابزارهای نوین ارتباطی، پیام عقلانیت و رحمت اهل‌بیت را هنرمندانه به مخاطبان منتقل کنند.
با این حال، تحقق اصلاحات با موانعی جدی مواجه است. نخستین مانع، تعلق عاطفی و هویتی برخی گروه‌ها به این مراسم است، به گونه‌ای که هرگونه نقد علمی یا دعوت به بازنگری، به مثابه انکار ولایت تلقی می‌شود. این تعصب احساسی، فضای گفت‌وگوی عقلانی را مسدود می‌کند و اصلاح‌طلبان را در معرض طرد و تهمت قرار می‌دهد. از سوی دیگر، نبود اجماع میان نخبگان دینی و فرهنگی، موجب تشتت در گفتمان اصلاحی شده است. سکوت برخی علما و بی‌تفاوتی برخی دیگر، به استمرار این مناسک مشروعیت بخشیده است و زمینه گسترش آن را فراهم کرده است. افزون بر این، بهره‌برداری سیاسی و رسانه‌ای از این مراسم توسط جریان‌های افراطی، اصلاح آن را از یک دغدغه معرفتی به چالشی امنیتی بدل ساخته است.
در کنار این موانع، ضعف در نظام آموزش عمومی و کم‌توجهی به تربیت معرفتی نسل جوان نیز نقش مهمی در تداوم این انحراف دارد. وقتی مفاهیم امامت، انتظار و اخلاق مهدوی به‌درستی آموزش داده نشوند، طبیعی است که مناسک سطحی جایگزین معرفت عمیق شوند. عبور از این موانع نیازمند عزمی راسخ، تدبیری حکیمانه و هم‌افزایی میان نخبگان و رسانه‌های متعهد است.
در پایان باید گفت، نهم ربیع‌الاول اگر به‌درستی فهم و اجرا شود، می‌تواند به روزی برای تجدید عهد با ولایت، تعمیق معرفت مهدوی و ارتقای اخلاق انتظار تبدیل گردد. اما اگر در قالب مناسکی سطحی باقی بماند، نه تنها ظرفیت‌های معرفتی آن از دست خواهد رفت، بلکه به بستری برای تفرقه و افراط‌گرایی بدل خواهد شد. بازگشت به قرآن، سیره اهل‌بیت و عقلانیت دینی، تنها راه نجات این مناسبت است.
منبع: خبرگزاری تسنیم
