به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از زومیت، اگر تاکنون مجبور به مصرف قرص یا شربتی با طعم ناخوشایند شده‌اید، احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده است که چرا داروها معمولاً طعم مطلوبی ندارند. پاسخ این پرسش به عوامل متعددی بستگی دارد. بسیاری از داروها از ترکیبات طبیعی مشتق شده‌اند که در طول فرآیند تکامل، طعم تلخی پیدا کرده‌اند تا از خورده شدن آن‌ها توسط حیوانات جلوگیری شود. علاوه بر این، ماده مؤثر دارو باید به گونه‌ای طراحی شود که بتواند اثر درمانی خود را حفظ کند، در بدن از پایداری مناسبی برخوردار باشد و به خوبی جذب شود. در نهایت، محدودیت‌های موجود در فناوری تولید دارو نیز باعث می‌شود که همواره امکان پوشاندن کامل طعم نامطلوب دارو یا شیرین کردن آن وجود نداشته باشد. مجموع این عوامل باعث می‌شود تجربه مصرف دارو برای بسیاری از بیماران، تجربه‌ای ناخوشایند باشد.
بسیاری از داروها ریشه در ترکیبات طبیعی مانند گیاهان، قارچ‌ها یا جانوران دریایی دارند که طی میلیون‌ها سال، برای دفاع از خود در برابر شکارچیان یا رقبا تکامل یافته‌اند. به نقل از لایوساینس، بسیاری از این ترکیبات دارای طعم تلخ یا زننده‌ای هستند که حیوانات را از خوردن آن‌ها منصرف می‌کند. هنگامی که انسان‌ها این ترکیبات را به عنوان دارو مصرف می‌کنند، همان سیگنال تلخی که در اصل برای بقا ایجاد شده، برای ما طعمی ناخوشایند دارد.
از منظر زیستی، بدن انسان دارای گیرنده‌های چشایی تلخی است که در زبان و بخش‌هایی از دستگاه گوارش قرار دارند. این گیرنده‌ها به ما کمک می‌کنند تا ترکیبات بالقوه سمی را شناسایی کرده و از مصرف آن‌ها اجتناب کنیم. داروها، حتی اگر مفید باشند، از نظر بدن ما به عنوان مواد خارجی قوی تلقی می‌شوند و به همین دلیل، طعمی هشداردهنده دارند.
در فرآیند تولید قرص یا شربت دارویی، وجود ماده مؤثر به تنهایی کافی نیست. این ماده باید به گونه‌ای فرموله شود که به خوبی در بدن جذب شود، پایداری لازم را داشته باشد، بدون تخریب شدن اثر خود را حفظ کند و در نهایت، به طور مؤثر به هدف درمانی مورد نظر دست یابد.
به منظور دستیابی به این ویژگی‌ها، از اجزای کمکی استفاده می‌شود که موادی بی‌اثر هستند و در فرآیند تولید نقش دارند. اگرچه افزودن طعم‌دهنده‌ها می‌تواند به پوشاندن طعم نامطلوب کمک کند، اما بسیاری از طعم‌دهنده‌ها یا شیرین‌کننده‌ها ممکن است بر عملکرد دارو تأثیر بگذارند، پایداری آن را تغییر دهند یا با ماده مؤثر تداخل ایجاد کنند. بنابراین، اولویت طراحان دارو اغلب حفظ عملکرد و پایداری دارو است و نه لزوماً ایجاد طعم مطلوب.
تجربه خوشایند از مصرف دارو تنها به طعم آن محدود نمی‌شود، بلکه ترکیبی از طعم، بو، بافت، عطر و پس‌مزه را شامل می‌شود. ممکن است یک دارو در هنگام مصرف، طعمی قابل قبول داشته باشد، اما پس از بلعیدن، پس‌مزه‌ای تلخ یا ناخوشایند ایجاد کند. بنابراین، تجربه کلی بیمار از دارو، نه فقط مزه اولیه آن، بر پذیرش و مصرف منظم آن تأثیر می‌گذارد.
برای گروه‌های حساس مانند کودکان یا سالمندان، طعم ناخوشایند دارو می‌تواند یک مانع جدی باشد و باعث شود که دارو را تف کنند، از بلعیدن آن خودداری کنند یا آن را به موقع مصرف نکنند. در واقع، گزارش شده است که بیش از 90 درصد از پزشکان متخصص اطفال، طعم ناخوشایند داروها را بزرگ‌ترین مانع برای تکمیل دوره درمان می‌دانند. در درمان‌هایی مانند داروهای ضدویروسی برای HIV، تلخی زیاد دارو، به ویژه در کودکان، یک مشکل جدی در زمینه پایبندی به درمان محسوب می‌شود.
شرکت‌های دارویی و محققان حوزه علوم پزشکی و داروسازی برای غلبه بر چالش طعم ناخوشایند داروها، تلاش کرده‌اند تا با استفاده از راهکارهای نوین، تلخی و طعم نامطلوب داروها را کاهش دهند و آن‌ها را به شکل مطلوب‌تری برای مصرف‌کنندگان عرضه کنند.
از جمله این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پوشش‌دهی قرص: استفاده از پوشش‌های شیرین یا ژلاتینی روی قرص‌ها به منظور جلوگیری از تماس مستقیم ماده فعال با زبان. به عنوان مثال، برخی از انواع ایبوپروفن با روکش شیرین تولید می‌شوند.
استفاده از طعم‌دهنده‌ها و شیرین‌کننده‌ها: افزودن طعم‌دهنده به داروهای مایع یا شربتی می‌تواند تلخی آن‌ها را کاهش دهد، هرچند انتخاب طعم‌دهنده مناسب کار آسانی نیست، زیرا ممکن است بر اثربخشی دارو تأثیر بگذارد.
تغییر ساختار شیمیایی: در برخی موارد، ساختار دارو به گونه‌ای تغییر داده می‌شود که تلخی آن کاهش یابد، اما اثر درمانی آن همچنان حفظ شود.
ایجاد مدل‌های پیش‌بینی تلخی با استفاده از هوش مصنوعی: محققان دانشگاه‌ها از حسگرهای مصنوعی یا “زبان الکتریکی” استفاده می‌کنند تا تلخی داروها را از قبل پیش‌بینی کرده و در مرحله طراحی، آن را اصلاح کنند.
علاوه بر این، راهکارهایی نیز وجود دارد که بیماران می‌توانند برای کاهش حس تلخی داروها از آن‌ها استفاده کنند. یکی از این روش‌ها، قرار دادن قرص در قسمت انتهایی زبان و بلعیدن سریع آن با آب است که تماس ماده فعال با جوانه‌های چشایی را به حداقل می‌رساند.
همچنین، گرفتن بینی در هنگام مصرف دارو می‌تواند مؤثر باشد، زیرا حدود 80 درصد از تجربه طعم به حس بویایی مربوط می‌شود و با این کار، شدت مزه ناخوشایند کاهش می‌یابد. راهکار دیگر، پوشاندن قرص با مواد شیرین مانند عسل یا شربت است، البته این کار تنها در صورتی مجاز است که از نظر پزشکی و شرایط فردی، منعی نداشته باشد.
منبع : زومیت
