به گزارش اخبار جهان به نقل از تسنیم، کاظم کوکرم، سخنگوی کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران، روزنامه‌نگار و مدرس نجوم، از فرصتی استثنایی برای رصد سیاره زحل در پایان شهریور ماه خبر داد. وی این فرصت را به دلیل قرارگیری زحل در وضعیت «مقابله» توصیف کرد؛ پدیده‌ای که در نجوم برای سیارات خارجی (سیاراتی با مدار فراتر از مدار زمین) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سیاراتی مانند مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون، همگی مدارهایی فراتر از مدار زمین دارند. در مقابل، عطارد و زهره در مدارهایی بین زمین و خورشید قرار گرفته‌اند. وضعیت مقابله زمانی رخ می‌دهد که زمین بین خورشید و یک سیاره خارجی قرار گیرد، به طوری که سه جرم آسمانی – خورشید، زمین و سیاره – تقریباً در یک خط مستقیم قرار می‌گیرند. در این وضعیت، سیاره خارجی در هنگام غروب خورشید در غرب، از شرق طلوع می‌کند و به دلیل کمترین فاصله با زمین، با جزئیات بیشتری قابل مشاهده است.
کوکرم به طور خاص به موقعیت زحل در پایان شهریور و آغاز مهر اشاره کرد و گفت اوج این وضعیت در شب یکشنبه ۳۰ شهریور خواهد بود. در این شب، زحل، زمین و خورشید در یک راستا قرار می‌گیرند، و فاصله زحل از زمین به حدود یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون کیلومتر می‌رسد؛ ۲۰۰ میلیون کیلومتر نزدیک‌تر از میانگین فاصله معمول آن (حدود یک و نیم میلیارد کیلومتر). این نزدیکی فرصتی استثنایی برای رصد حلقه‌های خیره‌کننده زحل، به طوری که این سیاره زیبا به دلیل حلقه‌هایش به «ارباب حلقه‌ها» و «عروس منظومه شمسی» مشهور است.
این مدرس نجوم در ادامه افزود که بسیاری از مراکز نجومی، رصدخانه‌ها، انجمن‌ها و گروه‌های آماتوری برنامه‌هایی را برای رصد زحل از پشت تلسکوپ در این شب‌ها تدارک دیده‌اند؛ زیرا این بهترین فرصت برای مشاهده زحل تا یک سال آینده خواهد بود. نکته قابل توجه دیگر، وضعیت حلقه‌های زحل است. به دلیل تفاوت شرایط مداری و تغییر فصول در زحل و انحراف محور گردش آن، حلقه‌ها گاهی از پهلو و گاهی از لبه دیده می‌شوند. هم اکنون، حلقه‌ها تقریباً به‌صورت یک خط باریک روی سیاره قابل مشاهده هستند و این وضعیت تا حدود هفت سال دیگر تکرار نخواهد شد.
کوکرم با تاکید بر این‌که این رویداد به یک شب محدود نمی‌شود، گفت که از حدود یک هفته قبل تا یک هفته بعد از ۳۰ شهریور، یعنی زمان دقیق مقابله، زحل در شرایط مطلوب با تلسکوپ قابل مشاهده خواهد بود. به همین دلیل، کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران، از ۲۹ شهریور تا ۴ مهر را «هفته ملاقات با ارباب حلقه‌ها» نامگذاری کرده است. در این هفته، گروه‌های نجومی در سراسر کشور برنامه‌های رصد عمومی برگزار خواهند کرد و فهرست این برنامه‌ها تا پایان هفته برای اطلاع علاقه‌مندان منتشر خواهد شد.
مقابله سیاره‌ها، پدیده‌ای است که در طول تاریخ همواره مورد توجه منجمان آماتور و حرفه‌ای بوده است. درک بهتر مدارهای سیاره‌ای و فواصل آنها از زمین، وابسته به مطالعات دقیق این پدیده‌ها بوده است. رصد سیارات در زمان مقابله، به دلیل روشنایی و وضوح بیشتر آنها، فرصتی ارزشمند برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ساختار، ترکیب اتمسفری و ویژگی‌های سطحی آنها فراهم می‌کند. برای مثال، مطالعات مریخ در زمان مقابله، نقش کلیدی در درک تغییرات اقلیمی این سیاره و بررسی احتمال وجود آب در گذشته یا حال آن داشته است.
اهمیت این رویداد نجومی نیز در جنبه آموزشی و ترویج علوم فضایی کاملا مشهود است. رویدادهایی مانند مقابله زحل، فرصتی بی‌نظیر برای ارتقای آگاهی عمومی نسبت به نجوم و کیهان‌شناسی است و می‌تواند جذب افراد بیشتر به این زمینه‌های علمی کمک کند. با توجه به افزایش علاقه عمومی به نجوم در سال‌های اخیر، برگزاری برنامه‌های رصد عمومی و ترویجی می‌تواند اثرات مثبت فراوانی بر فرهنگ علمی جامعه داشته باشد. به این ترتیب، رویداد «هفته ملاقات با ارباب حلقه‌ها»، به عنوان یک برنامه ملی و عمومی می‌تواند نقش موثری در ترویج نجوم و تقویت روحیه کاوش در کودکان و جوانان ایفا کند. اخبار جهان نیز به عنوان یک منبع اطلاع‌رسانی معتبر، به پوشش این رویداد اهمیت ویژه می‌دهد.
منبع: تسنیم
