به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد و رئیس شورای امنیت، مواضع کشورمان را در خصوص تلاش‌های اخیر آمریکا و اروپا برای احیای تحریم‌های لغو شده علیه ایران تشریح کرد. در این نامه، عراقچی تاکید کرده است که ایران قاطعانه هرگونه بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت را مردود می‌داند و هیچ‌یک از اعضای سازمان ملل متحد نیز الزامی به تبعیت از این اقدامات غیرقانونی ندارند.
متن کامل این نامه به شرح زیر است:
جناب آقای آنتونیو گوترش، دبیرکل محترم سازمان ملل متحد
جناب آقای سانگ جین کیم، ریاست محترم شورای امنیت
با سلام و احترام،
موضوع این مکاتبه، تحرکات اخیر کشورهای فرانسه، انگلیس و آمریکا در راستای حفظ موضوع برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در دستور کار شورای امنیت، از طریق تلاش برای احیای قطعنامه‌هایی است که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) خاتمه یافته‌اند.
در این راستا، مایلم مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را مجدداً یادآوری نمایم:
همانگونه که در مکاتبات پیشین نیز تصریح شده است، اعلامیه سه کشور اروپایی مبنی بر آغاز فرآیند موسوم به «پس‌گشت» از نظر حقوقی و رویه‌ای دارای ایرادات اساسی بوده و فاقد اعتبار است. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که این کشورها خود از ایفای تعهدات برجامی خود امتناع ورزیده و به طور مستمر قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را با درخواست‌هایی فراتر از دامنه آن تضعیف کرده‌اند و حتی از حملات نظامی علیه تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارند، حمایت نموده‌اند. بنابراین، استناد این کشورها به سازوکار «پس‌گشت» سوء استفاده آشکار از یک روند قانونی است.
اقدام برای احیای قطعنامه‌های خاتمه‌یافته، نه تنها از نظر حقوقی فاقد وجاهت است، بلکه از منظر سیاسی و اخلاقی نیز قابل توجیه نیست. موضوعات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران پیشتر از طریق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ حل و فصل شده است. علاوه بر این، اقدامات نظامی غیرقانونی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا علیه تاسیسات هسته‌ای ایران، شرایط را به طور اساسی تغییر داده و قطعنامه‌های خاتمه‌یافته را منسوخ و غیرمرتبط با واقعیات موجود ساخته است.
بند عملیاتی ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ تصریح می‌کند که شورای امنیت باید «دیدگاه‌های کشورهای ذی‌ربط را مدنظر قرار دهد». متاسفانه، علی‌رغم مواضع روشن سایر اعضای برجام، به ویژه ایران، چین و فدراسیون روسیه، رئیس شورا پیش‌نویس قطعنامه را به رای گذاشت. همان‌طور که در نامه مشترک وزرای امور خارجه چین، ایران و روسیه در تاریخ ۲۸ اوت ۲۰۲۵ تاکید شد، شورای امنیت نمی‌تواند بر مبنای ابلاغیه معیوب سه کشور اروپایی اقدام نماید. هرگونه اقدامی که مغایر یا در تعارض با قطعنامه ۲۲۳۱ باشد، نمی‌تواند تعهدات حقوقی برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد ایجاد نماید.
در ادامه، در خصوص رای‌گیری درباره پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی از سوی جمهوری کره، دو عضو دائم شورای امنیت، یعنی چین و روسیه، به همراه الجزایر و پاکستان، به صراحت اعلام نمودند که قطعنامه‌های تحریمی منسوخ شده و باید لغو شده باقی بمانند. عدم رای مثبت رئیس شورا، جمهوری کره، و گویان نیز بر عدم مشروعیت این پیش‌نویس افزوده است.
شکست این پیش‌نویس قطعنامه، این موضوع را تایید کرد که هیچ کشوری ملزم به اجرای محدودیت‌های پیشین نیست. بر اساس حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد، روندهای نامعتبر یا فاقد اجماع در شورا نمی‌توانند ایجاد تعهد کنند.
نتیجه رای‌گیری مورخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵ در خصوص پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین به منظور تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱، بار دیگر نشان داد که شورای امنیت دچار تفرقه بوده و فاقد اجماع در خصوص بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران است. این وضعیت یادآور اکتبر ۲۰۲۰ است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا به طور غیرقانونی در پی فعال‌سازی فرآیند موسوم به «پس‌گشت» بود. در آن زمان، رئیس شورا در نامه مورخ ۲۵ اوت ۲۰۲۰ تصریح کرد که شورا در موقعیتی برای اقدام در این خصوص قرار ندارد. متعاقباً، در نامه مورخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۰، سیزده عضو شورا تایید کردند که نامه آمریکا به منزله ابلاغیه آغاز فرآیند «پس‌گشت» ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ محسوب نمی‌شود و لذا هیچ روند خودکاری فعال نشده است. در اکتبر ۲۰۲۰، دبیرکل و دبیرخانه سازمان ملل نیز با استناد به اختلاف نظر موجود و فقدان اجماع در شورا، از اجرای سازوکار تحریم‌ها یا احیای آن خودداری کردند.
با توجه به موارد فوق و همان‌طور که در جلسه شورای امنیت در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵ بیان شد، موارد زیر مورد تاکید قرار می‌گیرد:
* سه کشور اروپایی با نقض تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، هرگونه صلاحیت برای استناد به «نقض اساسی» را از دست داده‌اند. استناد آنها به سازوکار «پس‌گشت» صرفاً سوء استفاده آشکار از فرآیند پیش‌بینی‌شده در برجام است.
* پیش‌نویس قطعنامه ارائه‌شده از سوی رئیس شورا در تاریخ ۱۹ سپتامبر برای رای‌گیری، الزامات قطعنامه ۲۲۳۱ را برآورده نساخته و نمی‌تواند تحریم‌هایی را که پیشتر خاتمه یافته‌اند احیا نماید.
* تلاش‌های سه کشور اروپایی و آمریکا برای احیای تحریم‌های خاتمه‌یافته، بی‌اثر و فاقد اعتبار است.
* قطعنامه ۲۲۳۱ باید طبق توافق منقضی گردد و کلیه محدودیت‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای ذیل این قطعنامه در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ به طور دائم پایان خواهند یافت. جمهوری اسلامی ایران هیچ تلاشی برای تمدید، احیا یا اجرای آنها پس از این تاریخ را به رسمیت نخواهد شناخت.
بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران قاطعانه بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را مردود می‌داند و نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از این‌گونه اقدامات غیرقانونی ندارند.
جناب آقای دبیرکل،
با توجه به حس مسئولیت‌پذیری شما، انتظار داریم اطمینان حاصل شود که برخی دولت‌های غربی که خارج از چارچوب قانون و با انگیزه‌های تنگ‌نظرانه سیاسی عمل می‌کنند، نتوانند با سوءاستفاده از دبیرخانه در جهت واردکردن فشار سیاسی علیه ایران اقدام کنند. چنین سوءاستفاده‌ای اعتبار و بی‌طرفی سازمان ملل را تضعیف کرده و اقتدار شورای امنیت را نیز تضعیف خواهد نمود.
از این‌رو، از جنابعالی درخواست داریم مانع از هرگونه تلاش برای احیای سازوکارهای تحریمی، از جمله کمیته تحریم‌ها و هیئت کارشناسان، شوید. هیچ بخشی از منابع سازمان ملل نباید به چنین اقدامات غیرقانونی اختصاص یابد یا در حمایت از آنها مورد استفاده قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران همواره آمادگی خود را برای دیپلماسی با هدف دستیابی به یک راه‌حل منصفانه، متوازن و پایدار نشان داده است. متاسفانه، سه کشور اروپایی و ایالات متحده با این تصور نادرست که ایران در برابر فشار و ارعاب تسلیم خواهد شد، مسیر تقابل را برگزیده‌اند. تاریخ، نادرستی این تصور را ثابت کرده است و بار دیگر نیز چنین خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران قاطعانه به دفاع از حقوق و منافع حاکمیتی خود ادامه خواهد داد. هرگونه تلاش برای آسیب‌رساندن به ایران با پاسخ‌های مقتضی مواجه خواهد شد و مسئولیت کامل آن بر عهده کسانی خواهد بود که تقابل و فشار را بر همکاری ترجیح داده‌اند.
خواهشمند است این نامه به عنوان سند مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد توزیع گردد.
با تقدیم احترام،
سید عباس عراقچی
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
(منبع: خبرگزاری صدا و سیما)
