خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده
طرح ۶ همتی برای تولید نان زنبور عسل در پیچ تامین اعتبار بانکی
در روزهای اخیر طرح ملی تولید انبوه نان زنبور عسل با عنوان “نان زنبور” به عنوان گامی جدی در حوزه امنیت غذایی و توسعه زنبورداری کشور مطرح شده است. این طرح با هدف آموزش، ترویج، ارائه تسهیلات، تأمین تجهیزات و خرید تضمینی و صادرات برای تجاری‌سازی این محصول پیش‌بینی شده بود و بودجه‌ای حدود 250 میلیارد ریال از محل تبصره 18 برای اجرای اولیه آن تخصیص یافت. با وجود این حمایت‌های اولیه، اجرای طرح با موانع بسیاری از جمله بروکراسی‌های بانکی و مشکلات در فرایند صدور مجوزها روبه‌رو شده است.
نان زنبور چیست و چرا اهمیت دارد؟ این محصول از تخمیر گرده گل در سلول‌های کندو به دست می‌آید و منبع غنی پروتئین، پروبیوتیک‌ها و ویتامین‌های خانواده B است؛ همچنین پتاسیم و کلسیم در آن به کار رفته و نرخ جذب مواد مغذی بیش از 95 درصد اعلام شده است. تاکنون این محصول در برخی کشورها به صورت تجاری تولید شده و زمانی در ایران نیز برای نخستین بار به صورت جدی معرفی شد که زنبورداران به تدریج با آن آشنا شدند. کارشناسان می‌گویند نان زنبور با نام‌های پرگا و آمبروسیا نیز شناخته می‌شود و می‌تواند به عنوان یک ماده خام دامی برای توزیع داخلی و صادرات مورد استفاده قرار گیرد.
اجرای طرح از چه زمانی آغاز شد؟ مجری تولید قراردادی در بخش زنبور عسل، در آستانه روز ملی زنبور عسل و در گفتگو با خبرنگار اقتصادی اظهار داشت که طرح ملی تولید انبوه این محصول با هدف آموزش، ترویج و ارائه تسهیلات از سال گذشته پیگیری شده و گام‌های اولیه آن برداشته شده است. در فاز نخست، با تاییدیه موسسه تحقیقات علوم دامی کشور و دریافت گواهی پشتیبان تولید قراردادی در بخش زنبورعسل از دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، اعتبار 250 میلیارد ریالی از بودجه تبصره 18 اختصاص یافت و طرح به صورت پایلوت با واردات 20 دستگاه آغاز شد و قرارداد با بیش از 40 زنبوردار منعقد گردید تا زمینه تولید قراردادی و خرید تضمینی فراهم شود. هدف از این اقدامات، افزودن ۶ همتی به ارزش اقتصادی تولیدات زنبورداری کشور است.
از محتوای طرح تا فرایند اجرا چه خبرهایی وجود داشت؟ طرح با هدف توسعه و تجاری‌سازی نان زنبور در کشور طراحی شده بود تا به تدریج ظرفیت تولید را به سطحی برساند که بازار داخلی را پوشش دهد، بتواند محصول را به خارج از کشور صادر کند و به رفاه فعالان این حوزه و افراد درگیر در صنعت زنبورداری کمک کند. در این راستا، کارآموزی‌ها و برنامه‌های آموزشی برای زنبورداران برگزار شد و با امضای قرارداد با ده‌ها زنبوردار زمینه تولید قراردادی و خرید تضمینی فراهم شد. در کنار این موارد، تلاش‌هایی برای دریافت کد بهداشت محصول از سازمان دامپزشکی کشور انجام شد تا امکان صادرات آن میسر شود و مطالعات پژوهشی و توسعه‌ای برای بهبود فرآیند تولید، خشک‌کردن، بسته‌بندی و مدل‌های کسب‌وکار در حال پیگیری بود.
موانع اصلی چه بودند و چگونه بر طرح اثر گذاشتند؟ یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، به گفته مجری پروژه، موانع بروکراتیک در فرایند پرداخت و تأمین اعتبار بود. متقاضیان با تأخیرهای طولانی و ناهمسانی در فرایندهای کاری صندوق کارآفرینی امید مواجه شدند؛ برخی از شروط پرداخت و شروط تخصیص منابع به صورت دقیق و شفاف رعایت نمی‌شد و این شرایط، باعث شده بود تا برخی از زنبورداران از ادامه مشارکت خود منصرف شوند. با وجود اختصاص اعتبار برای پرداخت به زنبورداران، به گفته مسئولان طرح، بعد از تلاش‌های چندماهه فقط تعداد معدودی از معرفی‌شدگان به منابع دست یافتند و منابع تخصیص‌یافته نیز به صورت بلوکه شده باقی ماند. نتیجه این وضعیت، کندی شدید در ورود سرمایه به پروژه و ناتوانی در بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایجادشده بود.
همزمان فرایند صدور مجوزهای بهداشتی برای محصول چه وضعی داشت؟ یکی از چالش‌های اساسی، صدور کد بهداشتی برای نان زنبور بود. مسئولان پروژه تأکید کردند که برای توزیع داخلی و صادرات باید این کد بهداشتی از سوی سازمان دامپزشکی کشور صادر می‌شد، اما تا کنون اقدامات لازم به منظور صدور این مجوز انجام نشده است و این مسئله بازار داخلی و خارجی را با خطر از دست رفتن فرصت‌های تجاری مواجه کرده است. در این میان، همکاری‌های داخلی در وزارت جهاد کشاورزی از جمله دفتر امور اقتصادی، معاونت ترویج و سازمان تحقیقات همواره به دنبال حل مشکلات و رفع موانع بوده است، اما بروکراسی‌ها همچنان یکی از موانع اصلی اجرای طرح باقی مانده‌اند.
حمایت‌های مالی و ساختارهای اجرایی چگونه عمل می‌کردند؟ با وجود اینکه اعتبار کلان طرح از محل تبصره 18 مصوب شد، فرایند اجرایی با پیچیدگی‌های داخلی صندوق کارآفرینی امید و برخی دستگاه‌های مرتبط مواجه بود. به گفته مجریان طرح، برای استفاده از بودجه در برخی از مراحل، نیاز به کدها و پروانه‌های مختلف بود که بخش‌هایی از آنها با کندی مواجه شد. در کنار این، برای استفاده از ظرفیت صندوق حامی از توسعه سرمایه‌گذاری صنایع کوچک نیز مواردی برای مجوز «تولید بدون کارخانه» مطرح شد که با وجود مراحل قانونی در سامانه‌ها، برخی ادارات استانی از جمله اداره کل صنعت، معدن و تجارت البرز نسبت به انجام اقدام‌های لازم تعلل کردند. این مشکلات، طرح را در معرض تاخیر و گاه کاهش ظرفیت قرار داده است.
وضعیت فعلی طرح و چشم‌انداز آینده چگونه است؟ اگر مشکلات فرآیندهای بانکی و مجوزهای بهداشتی حل و فصل شود، طرح می‌تواند به سرعت به سمت اجرای گسترده‌تر حرکت کند. زنبورداران و فعالان بخش تولید نان زنبور می‌گویند که با وجود همه چالش‌ها، پذیرش فناوری‌های جدید در صنعت زنبورداری و استفاده از فناوری‌های تولیدی، می‌تواند به ارتقای فناوری در کشور و ایجاد اشتغال پایدار منجر شود. از دیدگاه چندی از فعالان، نان زنبور به عنوان ماده خام دامی برای مصرف داخلی و صادرات می‌تواند نقشی کلیدی در اقتصاد این بخش ایفا کند و با رفع بروکراسی‌ها و فراهم آمدن کد بهداشتی رسمی، بازارهای داخلی و خارجی را به شکل گسترده‌تری پوشش دهد.
نتیجه‌گیری این پروژه نشان می‌دهد که طرح 6 همتی برای تولید نان زنبور عسل، در عین داشتن پتانسیل بالا برای تقویت اقتصاد زنبورداری و ایجاد فرصت‌های صادراتی، به دلیل موانع اجرایی و بروکراتیک نیازمند بازنگری جدی در فرایندهای تأمین اعتبار، صدور مجوزهای بهداشتی و هماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط است. با بهبود این فرایندها و حفظ حمایت‌های مالی، آینده این طرح می‌تواند به تجربه‌ای موفق در حوزه نوآوری‌های زیست‌فناورانه و تأمین غذای کشور تبدیل شود. ادامه پیگیری‌های تخصصی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های مرتبط می‌تواند منجر به تسریع در صدور مجوزها و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به پروژه شود. پایان پیام/ خبرگزاری اخبار جهان
