آب به‌عنوان منبعی حیاتی و حیاتی‌ترین سرمایه طبیعی، جایگاه ویژه‌ای در روابط بین‌الملل دارد و بحران‌های آبی می‌توانند منشأ تنش‌های پیچیده‌ای میان کشورها شوند. در این میان مفهوم «صلح آبی» به‌عنوان رویکردی نوین مطرح شده است که تأکید آن بر همکاری، مدیریت مشترک منابع و حفظ اکوسیستم‌های رودخانه‌ای است. این رویکرد تلاش می‌کند به جای رقابت و تقابل، زمینه‌های همکاری و سود مشترک را برای کشورها فراهم کند تا از بروز منازعات جلوگیری شود. به این ترتیب، صلح آبی می‌تواند نقش مهمی در افزایش امنیت منطقه‌ای و تقویت روابط دوستانه میان همسایگان ایفا کند.
صلح، از بستر آب تا بُن‌مایه‌های فرهنگی
نقش غایب زنان در حل منازعات آبی
زنان، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ذی‌نفعان منابع آبی، اغلب در فرآیندهای تصمیم‌گیری و مدیریت این منابع حضور کمرنگی دارند که این مسئله به کاهش اثربخشی راهکارهای حل منازعات منجر می‌شود. نقش زنان در جمع‌آوری و مدیریت آب در سطح خانوار، به‌خصوص در مناطق کم‌آب، نشان‌دهنده ظرفیت بالقوه آن‌ها برای مشارکت فعال در صلح‌آفرینی است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مشارکت زنان در فرآیندهای صلح و مدیریت منابع، می‌تواند به پایداری و عدالت بیشتر منجر شود و از بروز تنش‌های جدید جلوگیری کند. بنابراین، بازشناسی و تقویت جایگاه زنان در تصمیم‌گیری‌های آبی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای تحقق صلح پایدار است.
ساختار نظام فکری ایرانیان: پذیرش تکثر در عین حفظ وحدت
یکی از ویژگی‌های برجسته فرهنگ ایرانی، پذیرش همزمان تنوع و وحدت است که به‌عنوان پایه‌ای برای همزیستی مسالمت‌آمیز میان اقوام و مذاهب مختلف عمل می‌کند. ایرانیان با وجود تنوع فرهنگی و قومی گسترده، همواره به حفظ انسجام اجتماعی و هویت مشترک تأکید داشته‌اند و این رویکرد را در ادبیات، تربیت و مناسبات اجتماعی خود نشان داده‌اند. این ساختار فکری باعث شده که جامعه ایرانی حتی در مواجهه با بحران‌ها و منازعات سیاسی، راهکارهای مسالمت‌آمیز را جستجو کند. به‌عبارتی، حفظ تعادل میان تکثر و وحدت، یکی از پایه‌های مهم ثبات و توسعه اجتماعی در ایران بوده است.
در مورد نقش دین در صلح، نه باید اغراق کرد و نه بی‌انصاف بود
دین از دیرباز نقش مهمی در شکل‌گیری هنجارها و ارزش‌های اجتماعی داشته و می‌تواند به عنوان نیرویی همگرا یا مخرب در فرآیندهای صلح و جنگ ظاهر شود. فهم متعادل و دقیق از نقش دین در این حوزه نیازمند اجتناب از تعمیم‌های ساده‌انگارانه است؛ چرا که دین هم می‌تواند عامل ایجاد تنش و هم منبع صلح و مدارا باشد. به همین دلیل، بررسی تأثیرات دین بر صلح باید مبتنی بر شناخت واقع‌بینانه و توجه به تنوع تفسیرها و بسترهای فرهنگی-اجتماعی باشد. در نهایت، نگاه متعادل به دین می‌تواند به بهره‌گیری بهتر از ظرفیت‌های مثبت آن برای تقویت صلح کمک کند.
برای همزیستی مسالمت‌آمیز در جوامع مهاجرپذیر می‌بایست چه کاری انجام داد؟
پدیده مهاجرت، اگرچه بخشی طبیعی از تاریخ بشر است، اما در جوامع معاصر با چالش‌های پیچیده‌ای از جمله تنش‌های اجتماعی و فرهنگی روبه‌روست که نیازمند راهکارهای جامع و انسانی است. برای ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز، ضروری است که سیاست‌های ملی و محلی با تأکید بر عدالت اجتماعی، احترام به حقوق مهاجران و تقویت تعامل فرهنگی شکل گیرد. علاوه بر این، مقابله با تبعیض، افراط‌گرایی و پیام‌های مهاجرهراسی در فضای رسانه‌ای باید در اولویت قرار گیرد تا زمینه‌های همدلی و تفاهم میان میزبان و مهاجران تقویت شود. نهایتاً، آموزش، مشارکت اجتماعی و ایجاد نهادهای مدنی کارآمد می‌تواند به ساختن جامعه‌ای همدل و پایدار کمک کند.
