به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از همشهری آنلاین، در حالی که بسیاری از ما با اشتیاق در انتظار فرا رسیدن فصل پاییز هستیم، فصلی که با خنکای مطبوع، رنگ‌های زیبای برگ‌ها و فضایی شاعرانه همراه است و طراوت خاصی به زندگی می‌بخشد، اما این فصل همیشه با جنبه‌های مثبت و دلپذیرش شناخته نمی‌شود و برای برخی، یادآور غم و اندوه است.
با آغاز فصل پاییز، به جای احساس آرامش و شادابی، برخی افراد دچار احساس غم، بی‌حوصلگی و ناامیدی می‌شوند. این وضعیت، که گاهی اوقات با خستگی شدید، کاهش انرژی و بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره همراه است، می‌تواند نشانه‌ای از نوع خاصی از افسردگی به نام افسردگی پاییزی یا اختلال عاطفی فصلی (SAD) باشد.
این تغییرات خلقی اغلب ناشی از کاهش میزان نور خورشید، کوتاه شدن طول روزها و تغییرات بیولوژیکی در بدن ما است. به همین دلیل است که بسیاری از افراد در فصول پاییز و زمستان احساس سنگینی و دل‌گرفتگی را تجربه می‌کنند. اما تفاوت اصلی این نوع افسردگی با افسردگی معمولی در وابستگی مستقیم آن به فصل‌ها است.
خوشبختانه، افسردگی پاییزی دارای راهکارها و روش‌های درمانی مؤثری است. شناخت علائم، توجه به نیازهای جسمی و روحی و استفاده از راهکارهایی نظیر نوردرمانی، فعالیت بدنی و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی می‌تواند تا حد زیادی از شدت این اختلال بکاهد و به ما کمک کند تا از زیبایی‌های فصل پاییز با حال و هوای بهتری لذت ببریم.
به گفته یک روانشناس، انسان به گونه‌ای خلق شده است که همواره از محیط اطراف خود تأثیر می‌پذیرد. حتی از منظر جامعه‌شناسی نیز می‌توان مشاهده کرد که افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند، نسبت به ساکنان مناطق سردسیر، از انرژی و تحرک بیشتری برخوردار هستند.
فاطمه جاوید در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با تأثیر فصل‌ها بر روحیه انسان اظهار داشت: یکی از عواملی که بر انسان تأثیر می‌گذارد، تغییر فصل‌ها است. فصل بهار نوعی حالت روحی خاص در انسان ایجاد می‌کند و فصل‌های تابستان، پاییز و زمستان نیز هر کدام به شکل متفاوتی بر روحیه انسان اثر می‌گذارند. برخی افراد این تأثیرات فصلی را کمتر در خود نشان می‌دهند، در حالی که در برخی دیگر این اثرات بسیار واضح‌تر و قابل تشخیص است. بنابراین، فصل‌ها و به طور کلی طبیعت، تأثیر قابل توجهی بر روحیه انسان دارند.
وی با اشاره به وجود افسردگی فصلی تصریح کرد: نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که اختلالی به نام افسردگی اساسی وجود دارد که یکی از انواع آن، افسردگی اساسی با الگوی فصلی است. به این معنا که اگر فردی به مدت دو سال و در یک فصل خاص علائم مشابهی را تجربه کند و به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند، با انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم مشخص می‌شود که به افسردگی اساسی با الگوی فصلی مبتلا شده است.
علائم افسردگی فصلی
این روانشناس با بیان اینکه افسردگی اساسی اغلب در فصول پاییز و زمستان بروز می‌کند، تأکید کرد: معمولاً با شروع فصل پاییز، علائم افسردگی فصلی پدیدار می‌شوند. این علائم شامل افزایش وزن، تمایل به مصرف غذاهای پرکربوهیدرات، پرخوابی، تغییر در سبک و الگوی زندگی، بی‌علاقگی به فعالیت‌های مورد علاقه، کاهش تمرکز و بروز افکار منفی است.
جاوید افزود: یکی از نشانه‌های بارز افسردگی فصلی، از دست دادن احساس لذت است و بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه از این موضوع شکایت دارند و اظهار می‌کنند که هیچ تمایلی به انجام هیچ کاری ندارند.
به گفته این روانشناس، فردی که هر سال با آغاز فصل پاییز علائم ذکر شده را تجربه می‌کند، باید به روانشناس مراجعه کند تا مشخص شود که آیا به افسردگی فصلی مبتلا شده است یا خیر.
دلایل افسردگی فصلی
جاوید اضافه کرد: دو عامل اصلی در فصل پاییز باعث می‌شوند که فرد از محیط اطراف خود تأثیر بگیرد و دچار افسردگی شود؛ اول، کوتاه‌تر شدن طول روز و کاهش میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دوم، ابری و بارانی بودن بیشتر روزها. به همین دلیل، فرد کمتر در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد و این مسئله باعث تغییر در الگوریتم‌های مغزی و کاهش سطح برخی مواد شیمیایی از جمله سروتونین می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به بروز علائمی شبیه به افسردگی شود.
وی با تأکید بر نقش نور و مواد شیمیایی در بروز افسردگی فصلی، توضیح داد: سروتونین و ملاتونین بر الگوی خواب و سیستم پاداش مغز تأثیر می‌گذارند. بنابراین، با شروع فصل پاییز و تأثیر این دو عامل، فرد دچار کاهش انرژی، بی‌لذتی، پرخوابی و در نتیجه افزایش اشتها و وزن می‌شود.
راه‌های مقابله با افسردگی فصلی
جاوید اظهار کرد: فردی که این علائم را تجربه می‌کند، باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند. همچنین، ضروری است که همه افراد از نور روزانه بهره‌مند شوند، پرده‌های اتاق را کنار بزنند و در روزهای آفتابی از منزل خارج شوند.
وی خاطرنشان کرد: افراد نباید ارتباط خود را با طبیعت قطع کنند؛ گردش، تفریح، سفر، پیاده‌روی و ورزش در پیشگیری از افسردگی فصلی بسیار مؤثر است.
جاوید افزود: نور، ورزش، تفریح، تغذیه سالم و طبیعت‌گردی می‌توانند در درمان افسردگی فصلی مؤثر باشند. علاوه بر این اقدامات، فرد مبتلا باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند و در صورت نیاز از درمان‌های تخصصی مانند دارودرمانی یا روان‌درمانی بهره ببرد.
این روانشناس در پایان گفت: متأسفانه، باور نادرستی در مورد فصل پاییز وجود دارد مبنی بر اینکه این فصل مترادف با غم و اندوه است. اما امروزه، یکی از مزایای فضای مجازی، به اشتراک گذاشتن اشعار و تصاویر زیبای پاییزی است که به ایجاد ارتباط مثبت بین افراد و این فصل کمک می‌کند. همچنین، بازگشایی مدارس در ابتدای پاییز و شور و نشاط آغاز سال تحصیلی، انسان را به یاد دوران کودکی می‌اندازد و فرصتی برای تجربه دوباره شور و نشاط فراهم می‌کند.
وی در پایان یادآور شد: تغییر چرخه شب و روز در فصل پاییز بر ساعت بیولوژیکی بدن تأثیر می‌گذارد. اگر افراد سحرخیز باشند، هم زمان کافی برای انجام کارهای روزانه خواهند داشت، هم نور کافی دریافت می‌کنند و هم از پرخوابی جلوگیری می‌شود. بنابراین، سحرخیزی یکی از راه‌های مؤثر در پیشگیری از افسردگی فصلی است.
منبع : ایسنا
