به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از ایسنا، مسئله سهمیه‌ها در پذیرش دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، با قدمتی حدود نیم قرن، همواره یکی از موضوعات پرچالش و بحث‌برانگیز در میان داوطلبان بوده است. این سهمیه‌ها که بر اساس مناطق، ایثارگران و جانبازان، خانواده شهدا و زلزله‌زدگان اعمال می‌شوند، موافقان و مخالفان بسیاری را به همراه داشته است.
مخالفان این سهمیه‌ها معتقدند که این امر نوعی بی‌عدالتی آموزشی است و می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری هم برای استفاده‌کنندگان از سهمیه و هم برای داوطلبان آزاد داشته باشد. از سوی دیگر، موافقان سهمیه‌ها، آن را راهکاری حمایتی برای ایجاد فرصت‌های برابر برای گروه‌های خاصی از جامعه می‌دانند، به‌ویژه برای کسانی که دسترسی کمتری به امکانات آموزشی دارند. همچنین، این گروه معتقدند که سهمیه‌ها فرصت بیشتری را برای جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا فراهم می‌کند تا در دانشگاه‌ها پذیرفته شوند.
نخستین بارقه‌های سهمیه‌بندی کنکور به سال ۱۳۴۸ بازمی‌گردد، زمانی که دانشگاه‌های شهرستان‌ها اختیار بیشتری برای جذب دانشجویان محلی پیدا کردند و می‌توانستند تا ۵۰ درصد از دانشجویان خود را از میان داوطلبان بومی انتخاب کنند. اما شکل امروزی سهمیه‌بندی کنکور در سال ۱۳۶۱ شکل گرفت و در سال‌های ۱۳۶۸ و ۱۳۹۳ نیز اصلاحاتی در آن اعمال شد.
در سال ۱۳۶۱، داوطلبان به سه گروه آزاد، منطقه‌ای و نهادها تقسیم می‌شدند. داوطلبان آزاد شامل کسانی بودند که دیپلم خود را از استان تهران یا شهر‌های بزرگ دیگر اخذ کرده بودند.
حساسیت‌ها و انتقادات نسبت به سهمیه‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته است، به‌ویژه با توجه به نقش پررنگ آن‌ها در پذیرش داوطلبان در رشته‌های پرطرفدار و دانشگاه‌های برتر. به گفته دکتر علی جعفریان، قائم‌مقام وزیر بهداشت، حدود ۶۰ درصد ظرفیت پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌ها، از جمله دانشگاه‌های علوم پزشکی، از طریق سهمیه‌ها تکمیل می‌شود و تنها ۴۰ درصد ظرفیت به داوطلبان آزاد اختصاص دارد.
مسعود حبیبی، معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار داشت که بیش از ۴۸ هزار دانشجوی شاهد و ایثارگر در دانشگاه‌های علوم پزشکی مشغول به تحصیل هستند و بیش از ۱۲.۵ درصد از کل دانشجویان از طریق سهمیه وارد دانشگاه شده‌اند.
همزمان با اعلام نتایج کنکور، موضوع پذیرش بر اساس سهمیه‌ها به یکی از مباحث داغ آموزشی، اجتماعی و سیاسی کشور تبدیل می‌شود و مسئولان ارشد نیز وعده‌هایی مبنی بر اصلاح یا بازنگری آن می‌دهند، اما این وعده‌ها اغلب به فراموشی سپرده می‌شوند.
انتقاد به سهمیه‌ها سابقه‌ای طولانی دارد و در سال ۱۳۹۸، مسئولان وقت آموزش عالی و شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیم به اصلاح این قانون گرفتند. لایحه “ساماندهی سهمیه‌های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی” پس از مشورت با روسای دانشگاه‌ها و در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف، توسط رئیس سازمان سنجش آموزش کشور و وزرای علوم و بهداشت امضا و به دولت تقدیم شد.
بر اساس این لایحه، قرار بود سهمیه‌های مختلف از جمله سهمیه‌های ایثارگران، رزمندگان، کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن و بهیار لغو شوند. با این حال، پس از گذشت ۷ سال، این لایحه به بایگانی سپرده شد و تصمیم قاطعی در زمینه اصلاح سهمیه‌ها اتخاذ نشد.
با شروع فعالیت دولت چهاردهم، دکتر مسعود پزشکیان، اصلاح سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها را به عنوان یکی از شعار‌های انتخاباتی خود مطرح کرد و اعلام کرد که اعمال سهمیه‌ها در کنکور مغایر عدالت آموزشی است. پس از آغاز به کار دولت، رئیس‌جمهور به وزارتخانه‌های علوم و بهداشت دستور داد تا پیشنهاد خود برای اصلاح سهمیه‌ها را ارائه دهند. در نتیجه، کارگروه اصلاح سهمیه‌ها در وزارت علوم تشکیل شد و پیشنهاد نهایی به رئیس دولت ارسال شد و منتظر تصمیم مسئولان هستیم.
در حال حاضر، چهار سهمیه اصلی مورد بحث و بررسی قرار دارند:
1. سهمیه ایثارگران بالای ۲۵ درصد: این سهمیه به جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر، همسر و فرزندان آن‌ها، همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر و آزادگان و همسر و فرزندان آن‌ها تعلق می‌گیرد.
2. سهمیه ایثارگران: این سهمیه به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آن‌ها و نیز همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص دارد.
3. سهمیه رزمندگان: این سهمیه به رزمندگان بسیجی، رزمندگان ستاد کل نیرو‌های مسلح و جهادگران جهاد کشاورزی با شرط داشتن حداقل ۶ ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه تعلق می‌گیرد.
4. سهمیه مناطق: شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری با توجه به محل اخذ مدرک تحصیلی خود، در یکی از سهمیه‌های مناطق ۱، ۲ و ۳ قرار می‌گیرند.
بر اساس مصوبه جلسه ۹۰۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی، سهمیه‌ها به شرح زیر اعمال می‌شوند:
* ۲۵ درصد از ظرفیت هر کدرشته محل به همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، آزادگان و همسر و فرزندان آنان، جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آنان اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۲۵ درصد ظرفیت).
* ۵ درصد از ظرفیت هر کدرشته محل نیز به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان و همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۵ درصد ظرفیت).
در صورتی که سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران تکمیل نشود، ظرفیت خالی مانده ابتدا به مشمولین سهمیه ۵ درصدی ایثارگران و سپس به متقاضیان سهمیه آزاد اختصاص می‌یابد.
حدنصاب نمره ایثارگران ۷۰ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد و حدنصاب نمره رزمندگان ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده در گزینش آزاد است.
مشمولین استفاده از سهمیه فقط یک بار در هر مقطع آزمون سراسری و تحصیلات تکمیلی می‌توانند در دوره روزانه دانشگاه‌های دولتی از سهمیه استفاده کنند.
با توجه به موارد فوق، متقاضیان آزمون سراسری سال ۱۴۰۴ که از سهمیه ایثارگران استفاده کرده‌اند و قبلاً در دوره‌های روزانه پذیرفته شده‌اند، سهمیه ایثارگران برای آن‌ها فقط در دوره‌های غیر از روزانه لحاظ می‌شود.
اگرچه دولت چهاردهم با طرح پیشنهادی اصلاح سهمیه‌ها، امیدواری‌هایی را در دل داوطلبان کنکور ایجاد کرده است، اما به نظر می‌رسد رسیدن به تصمیم نهایی و اجرایی شدن قانون جدید در این زمینه با چالش‌های زیادی همراه خواهد بود. نبود یک نهاد تصمیم‌گیر واحد و لزوم توافق شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی، این فرایند را پیچیده‌تر می‌کند.
به همین دلیل، امیدواری به یک انگیزه جدی بین مسئولان برای تعیین تکلیف همیشگی این موضوع کمرنگ شده است و خانواده‌ها و داوطلبان همچنان چشم انتظار اقدام عملی و قاطعانه دولت و مسئولان هستند. با مطرح شدن طرح فوق اینگونه خواهد بود سهمیه‌هایی که لایحه مجلس را دارند، باید برای تصویب به مجلس ارجاع شوند و سهمیه‌هایی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را دارند، باید در این شورا مورد بررسی قرار بگیرند و شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌توانند مصوبات مجلس را نقض کنند.
منبع : ایسنا
