به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از صداوسیما، مجید خدام، مدیر اداره فرهنگ‌سازی و سواد اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد که «سند برنامه جامع ترویج و ارتقای سواد فضای مجازی» دارای ویژگی‌های نوآورانه‌ای است که در اسناد کشور کمتر مشاهده شده است.
خدام در گفت‌وگو با خبرنگار این رسانه توضیح داد که پس از تصویب برنامه راهبردی جمهوری اسلامی در فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف شد تا این سند را تدوین کرده و به تصویب کمیسیون عالی محتوا برساند. این فرآیند سه سال به طول انجامید و با برگزاری حدود ۱۰۰ نشست کارشناسی و تهیه پیش‌نویس‌های متعدد همراه بود. در نهایت، نسخه پیشنهادی وزارت ارشاد در بهمن‌ماه ۱۴۰۳ به مرکز ملی فضای مجازی ارائه شد.
وی با قدردانی از تلاش‌های دولت‌های قبل و فعلی در به نتیجه رساندن این سند، افزود: «پیش‌نویس سند در دو جلسه کمیسیون عالی محتوا بررسی شد و پس از اعمال اصلاحات لازم، در جلسه ۱۶۲ این کمیسیون به تصویب و ابلاغ رسید.»
ویژگی‌ها و ساختار سند سواد فضای مجازی
مدیر اداره فرهنگ‌سازی و سواد اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی اظهار داشت که بخشی از این سند به تعریف «سواد فضای مجازی» و زیست‌بوم آن اختصاص دارد. این تعریف جامع، تمام ارکان و ذی‌نفعان، از زیرساخت‌ها و صاحبان سکوها تا کاربران عمومی و تخصصی را شامل می‌شود و برای هرکدام وظایف مشخصی تعیین می‌کند. به گفته او، برای استفاده بهتر از زیست‌بوم فضای مجازی، همه کاربران، از مبتدی تا حرفه‌ای، نیازمند آگاهی و سواد لازم هستند که این مدل مفهومی در فصل دوم و سوم سند تشریح شده است.
خدام در مورد بخش دیگر سند گفت: «لایه بعدی سند، تکالیف، ساختار و سازوکارها را مشخص می‌کند.» بر این اساس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان هماهنگ‌کننده و تسهیل‌گر ملی برنامه تعیین شده است. همچنین حدود ۲۰ دستگاه و نهاد حاکمیتی، اجرایی و مردمی مانند مجلس شورای اسلامی، قوه قضاییه و پلیس فتا در اجرای این برنامه مشارکت دارند.
اهداف و برنامه‌های کلان
این سند شامل حدود ۳۵ برنامه و اقدام در سه حوزه ساختاری، مقرراتی و آموزشی-ترویجی است و سه هدف کلی را دنبال می‌کند:
۱. تسهیل آموزش آموزه‌های لازم برای مردم
۲. هماهنگی حاکمیت از سیاست‌گذاری تا اجرا
۳. تجمیع امکانات دولت با مشارکت مردم برای توسعه زیرساخت، آموزش و ترویج
خدام تأکید کرد که رویکرد اصلی سند، سپردن این مسئولیت به خود مردم است، زیرا زیست مجازی امروزه اهمیت و تأثیرگذاری بیشتری نسبت به زندگی واقعی پیدا کرده است. این سند با فراهم‌سازی زیرساخت، زمینه را برای ورود متخصصان، انجمن‌های علمی و فعالان حوزه سواد فضای مجازی فراهم می‌کند و برای تمام اقشار جامعه، از کودکان زیر ۴ سال تا سالمندان، طراحی شده است.
وی با ذکر مثال‌هایی افزود: «مادری که در فضای مجازی مطلبی درباره داروی کودک می‌خواند، باید توانایی راستی‌آزمایی آن را داشته باشد. همچنین، کارمندان باید در افق سه‌ساله، مهارت استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی را کسب کنند.» این برنامه پنج‌ساله است و از سال سوم وارد مرحله‌ای به نام «صبا» می‌شود که تکالیفی برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی در آن دیده شده است.
ارزیابی و ضمانت اجرایی
در لایه‌های پایانی سند، آموزش مقدماتی سواد فضای مجازی، مشابه با آموزش ICDL در گذشته، برای عموم مردم طراحی شده است. خدام همچنین از تدوین «سند سنجش سواد فضای مجازی» با همکاری دانشگاه‌های معتبر خبر داد تا بتوان میزان موفقیت برنامه را در آینده ارزیابی کرد، زیرا آمار دقیقی از سطح سواد فضای مجازی ایرانیان وجود ندارد.
ساختار تأمین مالی و ضمانت اجرایی نیز در سند پیش‌بینی شده و یک سازوکار ارزیابی چهارگانه طراحی شده است که شامل ارزیابی داخلی دستگاه‌ها، ارزیابی مستقل توسط وزارت ارشاد، ارزیابی سالانه توسط سازمان اداری و استخدامی و نظارت عالیه توسط مرکز ملی فضای مجازی می‌شود.
حرکت به سوی امنیت سایبری همگانی
خدام با اشاره به اینکه مخاطرات فضای مجازی مانند فیشینگ و کلاهبرداری از نبود آگاهی ناشی می‌شود، گفت: «این سند برای حفاظت از همه مردم، از کودکان تا بزرگسالان، طراحی شده است.» هدف این است که با آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها و رسیدن به بلوغ دیجیتال، استفاده امن، سالم و مفید از فضای مجازی برای فرزندان تضمین شود.
وی تصریح کرد که در صورت کم‌کاری یا ترک فعل مسئولان، حتی بالاترین مقام دستگاه نیز باید پاسخ‌گو باشد و گزارش عملکرد دستگاه‌ها باید هر سه ماه یک‌بار ارائه شود. ضمانت اجرایی محکمی برای این موضوع در نظر گرفته شده است تا وظایف تعیین‌شده که متناسب با توان اجرایی کشور هستند، به درستی انجام شوند.
مدیر اداره فرهنگ‌سازی و سواد اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی در پایان گفت: «هدف نهایی این است که مانند دوران نهضت سوادآموزی، بتوانیم اعلام کنیم بیش از ۹۰ درصد مردم سواد ابتدایی فضای مجازی را دارند. این یک کار بزرگ است که تمام اقشار جامعه، از دانشجویان تا روستاییان و سالمندان را در بر می‌گیرد.»
منبع: صداوسیما
