به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، امین سراجی، استاد دانشگاه و کارشناس گردشگری، در یادداشتی به بررسی شعار روز جهانی گردشگری 2025 پرداخت.
شعار امسال روز جهانی گردشگری که توسط سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) با عنوان «گردشگری و تحول پایدار» انتخاب شده، بر این نکته تاکید دارد که گردشگری تنها یک صنعت خدماتی یا اقتصادی نیست، بلکه می‌تواند به عنوان نیروی محرکه‌ای برای تحول پایدار در جوامع، اقتصاد و محیط زیست ایفای نقش کند.
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) به این دلیل بر تحول پایدار تاکید دارد که جهان امروز با چالش‌های متعددی از جمله تغییرات اقلیمی، بحران‌های زیست‌محیطی و فشارهای اجتماعی مواجه است. بنابراین، گردشگری باید از شکل سنتی و مصرف‌گرایانه خود فاصله گرفته و به یک مدل نوین، مسئولانه و آینده‌نگر تبدیل شود. این تحول واقعی تنها از طریق سرمایه‌گذاری هوشمندانه، سیاست‌های سبز و حمایت از جوامع محلی امکان‌پذیر خواهد بود.
شعار «گردشگری و تحول پایدار» یادآوری می‌کند که توسعه زیرساخت‌های گردشگری باید در راستای اهداف توسعه پایدار باشد، میراث فرهنگی و طبیعی باید در کانون برنامه‌ریزی‌های گردشگری قرار گیرد و فناوری و نوآوری می‌توانند به شفافیت، مدیریت بهتر منابع و کاهش اثرات منفی گردشگری کمک کنند.
سازمان جهانی گردشگری با انتخاب این شعار تاکید می‌کند که گردشگری، در صورت هدایت درست، نه تنها عامل رشد اقتصادی خواهد بود، بلکه می‌تواند راهکارهای پایداری برای چالش‌های جهانی ارائه دهد. این شعار دعوتی است از دولت‌ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی تا با یکدیگر برای ساختن آینده‌ای پایدارتر گام بردارند.
شعار «گردشگری و تحول پایدار» فرصتی را فراهم می‌کند تا نقش این صنعت در توسعه جهانی بار دیگر مورد بررسی قرار گیرد. این شعار نشان می‌دهد که آینده گردشگری با ترکیب دو عنصر کلیدی نوآوری و پایداری رقم خواهد خورد. زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، در پیام رسمی خود تاکید کرده است که نباید تنها به آمار و نمودارهای رشد توجه کرد، بلکه باید اثر واقعی گردشگری بر جوامع و محیط‌زیست سنجیده شود. او خواستار پذیرش ایده‌های نو، شنیدن صداهای جدید و سرمایه‌گذاری بر پایه ارزش‌ها و آموزش نسل جوان شده است.
در نگاه اول، دو واژه «تحول» و «پایداری» ممکن است متضاد به نظر برسند: تحول به معنای تغییر و دگرگونی است، در حالی که پایداری به معنای ثبات و تداوم است. اما شعار سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که می‌توان گردشگری را به گونه‌ای طراحی کرد که همزمان متحول و پایدار باشد؛ به این معنا که تغییرات خلاقانه‌ای رخ دهد، اما این تغییرات در چارچوب اصول زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند.
سازمان ملل متحد سه بعد برای گردشگری پایدار تعریف کرده است:
* **زیست‌محیطی:** حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی.
* **اقتصادی:** ایجاد اشتغال، کاهش فقر و توزیع عادلانه منافع.
* **اجتماعی-فرهنگی:** پاسداشت فرهنگ و اصالت جوامع میزبان و تقویت تفاهم میان‌فرهنگی.
ترکیب این سه بعد می‌تواند زمینه را برای تحول پایدار فراهم کند.
تا سال‌های اخیر، موفقیت گردشگری بیشتر با معیارهای کمی مانند تعداد گردشگران، میزان درآمد و سهم در تولید ناخالص داخلی (GDP) سنجیده می‌شد. اما پیام سال ۲۰۲۵ تاکید دارد که رشد کمی به تنهایی کافی نیست. زیرساخت‌ها باید بدون آسیب رساندن به محیط زیست توسعه یابند، تجربه سفر باید نوآورانه و در عین حال با احترام به فرهنگ محلی طراحی شود و عدالت اجتماعی باید در کنار رشد اقتصادی دنبال شود.
برخی از عناصر اساسی برای تحقق تحول پایدار در گردشگری عبارتند از:
* حکمرانی انسان‌محور با تمرکز بر آموزش جوانان و زنان.
* نوآوری و کارآفرینی مسئولانه در استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای محلی.
* سرمایه‌گذاری سبز در زیرساخت‌ها و کاهش کربن.
* گردشگری اجتماع‌محور برای جلوگیری از خروج درآمد و تضمین سهم جوامع میزبان.
* گردشگری بازآفرین که علاوه بر کاهش آسیب، به احیای محیط زیست و عدالت اجتماعی کمک کند.
* خوراک‌گردی و بوم‌غذا به عنوان روایت فرهنگی و جاذبه گردشگری.
* گردشگری داخلی برای ایجاد تعادل و کاهش فشار بر مقاصد پرگردشگر.
راهنمایان تور نقش مهمی در تحقق تحول پایدار ایفا می‌کنند. آنها نه تنها اطلاعات را منتقل می‌کنند، بلکه مفسران فرهنگ و محیط زیست نیز هستند. آموزش گردشگران درباره رفتار مسئولانه، هدایت خریدها به سمت محصولات محلی، مدیریت رفتار در طبیعت و ایجاد فرصت‌های تعامل فرهنگی اصیل از جمله وظایفی است که آنها را به محور اصلی این تحول تبدیل می‌کند.
یکی از چالش‌های مهم گردشگری، خروج درآمد است؛ به این معنا که سود حاصل از سفرها به جای رسیدن به مردم محلی، به شرکت‌های بزرگ می‌رسد. مدل‌های اجتماع‌محور مانند اقامتگاه‌های بوم‌گردی، فروش مستقیم صنایع دستی و سازوکارهای سهم‌بری از عوارض ورودی می‌توانند این مشکل را کاهش دهند.
تحول پایدار نیازمند ایجاد روابطی صمیمانه و معنادار بین گردشگران و جوامع میزبان است. تجربیاتی مانند شرکت در کارگاه‌های آشپزی یا صنایع دستی، اقامت در خانه‌های محلی و شرکت در جشنواره‌ها و آیین‌های فرهنگی می‌توانند سبب درک متقابل و احترام متقابل شوند.
ایران دارای ظرفیت‌های گسترده‌ای برای تحقق تحول پایدار در گردشگری است که از جمله آنها می‌توان به تنوع اقلیمی، میراث تاریخی، صنایع دستی و خوراک محلی اشاره کرد. با این حال، چالش‌هایی مانند نبود استانداردهای ملی پایداری، ضعف آموزش راهنمایان، فقدان داده‌های دقیق برای پایش اثرات گردشگری و ناهماهنگی میان نهادهای مختلف همچنان وجود دارد.
راهکارهایی مانند تقویت گردشگری داخلی، دیجیتالی‌سازی فرایندها، توسعه مسیرهای کمتر شناخته‌شده و ایجاد سازوکارهای شفاف برای سهم‌بری جوامع میزبان می‌تواند مسیر ایران را به سوی تحول پایدار هموار سازد.
شعار «گردشگری و تحول پایدار» پیامی روشن دارد: گردشگری باید فراتر از رشد کمی حرکت کرده و به موتور محرکه تغییرات مثبت در جامعه و محیط زیست تبدیل شود. برای ایران، این شعار فرصتی است تا با سیاست‌گذاری هوشمندانه، حمایت از جوامع محلی و ارتقای کیفیت خدمات، جایگاه خود را در نقشه جهانی گردشگری ارتقا دهد. آینده‌ای که در آن تحول و پایداری دو روی یک سکه هستند و گردشگری به ابزاری برای توسعه پایدار تبدیل می‌شود.
منبع : خبرگزاری مهر
