به گزارش اخبار جهان به نقل از ایسنا، موضوع بازگشت هنرمندان ایرانی ساکن خارج از کشور، به‌ویژه در مقاطع حساس سیاسی مانند سفرهای مقامات عالی‌رتبه به مجامع بین‌المللی، بارها مطرح شده است. پس از وقایع اخیر، نظیر جنگ ۱۲روزه، برخی هنرمندان نیز تمایل خود را برای بازگشت ابراز کرده‌اند. با این حال، فقدان سازوکار مشخص و نهاد مسئول پیگیری این امر، باعث شده است که این موضوع بیشتر در حد گفتگو باقی بماند و هنرمندان با تردید و نگرانی نسبت به آینده خود در صورت بازگشت مواجه شوند. این عدم قطعیت، به ویژه در آستانه سفر رئیس‌جمهور به نیویورک، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
بازگشت هنرمندان، فراتر از منافع شخصی و صنفی، یک ضرورت فرهنگی و اجتماعی است. این چهره‌ها بخشی از حافظه جمعی و تاریخ ملت ایران هستند و آثارشان هنوز هم برای نسل‌های مختلف تاثیرگذار است. حضور یا غیابت آنها می‌تواند به طور مستقیم بر روحیه عمومی جامعه اثر گذارد. بازگشت این هنرمندان، نه تنها فرصتی برای فعالیت مجدد خود آنهاست، بلکه پل ارتباطی میان نسل‌ها را ترمیم می‌کند و در کاهش شکاف‌های اجتماعی نقش اساسی ایفا می‌کند. بسیاری از این هنرمندان، علی‌رغم اقامت در خارج از کشور، همچنان در حافظه فرهنگی مردم ایران زنده‌اند و آثارشان بخشی از خاطرات جمعی را تشکیل می‌دهند. حضور دوباره آنان می‌تواند نشاط اجتماعی را افزایش داده و سرمایه فرهنگی کشور را تقویت کند.
دولت چهاردهم، به‌طور جدی به این موضوع پرداخته است. معاون اول رئیس جمهور، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تکلیف کرده است تا زمینه بازگشت هنرمندان ایرانی را فراهم کند و مشکلات احتمالی آنها را حل و فصل نماید. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز این رویکرد را تایید کرده و اعلام کرده است که نگاه کلان حاکمیت، فرصت‌سازی برای وطن‌دوستان چه در داخل و چه در خارج از کشور است. وی در عین حال به وجود برخی موانع در بدنه میانی نظام فرهنگی اشاره کرده و اذعان داشته که با وجود رویکرد مثبت در سطوح بالای تصمیم‌گیری، حساسیت‌ها و پرونده‌های گذشته، گاه مانع از ایجاد تغییر می‌شود. وزیر ارشاد به بررسی درخواست‌های بازگشت برخی هنرمندان پس از جنگ ۱۲ روزه اشاره کرده و از برگزاری جلسات برای بررسی شرایط بازگشت آنها خبر داده است.
در واقع، آنچه به عنوان چالش اصلی مطرح می‌شود، شکاف میان نگاه مثبت در سطح کلان حاکمیت و موانع موجود در سطوح میانی نظام فرهنگی است. مقاومت‌هایی که به گفته وزیر ارشاد، گاه به‌صورت کارشکنی‌های پنهان، و حساسیت‌ها و پرونده‌های قدیمی خود را نشان می‌دهند و مانع از اجرای سیاست‌های کلان در این زمینه می‌شوند. این وضعیت بی‌اعتمادی هنرمندان را در پی دارد و گشایش واقعی در این زمینه را با چالش مواجه می‌کند.
خبرگزاری ایسنا پیش‌تر نیز به نقل از سخنگوی وقت قوه قضاییه در خرداد ماه ۱۳۹۷، به این موضوع پرداخته بود و عدم وجود مانع قانونی برای ورود هنرمندان ایرانی را یادآور شده بود. همچنین، مجلس شورای اسلامی با تصویب کلیات لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور، همراهی خود را با این سیاست نشان داده است. بنابراین، حداقل در راس قوای مقننه، مجریه و قضائیه، حمایت از بازگشت هنرمندان مشهود است. اما سوال اصلی این است که چگونه می‌توان از تکرار وعده‌های عملی نشده جلوگیری کرد و این سیاست را به مرحله اجرا درآورد؟
برای جلوگیری از شعارزدگی، سه مولفه اصلی ضروری است: نخست تعیین یک نهاد متولی مشخص برای پیگیری روند بازگشت هنرمندان؛ دوم، شفاف‌سازی شرایط و محدودیت‌های احتمالی برای این هنرمندان؛ و سوم، ایجاد اعتماد متقابل میان دولت و جامعه هنری. تجربه نشان داده است که بدون این سه مولفه، وعده‌های بازگشت هنرمندان، در حد شعار باقی خواهند ماند.
سفر رئیس جمهور به نیویورک، آزمون مهمی برای سنجش جدیت دولت در اجرای این وعده‌هاست. آیا شاهد انتقال صرف پیام‌های امیدبخش به جامعه خواهیم بود یا شاهد طراحی و اجرای سازوکارهای عملی خواهیم بود؟ پاسخ به این پرسش، برای هنرمندان و جامعه‌ای که منتظر تغییرات واقعی است، بسیار مهم است.
با وجود پرسش‌ها و تردیدها، تکرار این موضوع در سطح رسمی نشان‌دهنده اهمیت و عدم فراموشی این مساله است. اگر این بار، سخنان مقامات به اقدامات عملی منجر شود، می‌توان به ترسیم چشم‌اندازی امیدوارکننده امیدوار بود؛ چشم‌اندازی که در آن شکاف‌های فرهنگی کاهش یافته و جامعه مجدداً از ظرفیت‌های هنرمندان بهره‌مند شود.
در حالی که وعده بازگشت هنرمندان در گذشته به دلیل فقدان سازوکار اجرایی پایدار به نتیجه نرسیده است، شرایط فعلی، با توجه به فضای اجتماعی پس از جنگ اخیر و طرح دوباره این موضوع از سوی مقامات عالی، فرصت تازه‌ای را برای عبور از چرخه تکرار فراهم آورده است. انتظار جامعه از دولت چهاردهم، تبدیل این فرصت به یک برنامه مشخص و شفاف است؛ برنامه‌ای که تکلیف هنرمندان را روشن کند و جای تردید و تصمیم‌های مقطعی را بگیرد. اگر چنین چارچوبی تدوین شود، بازگشت هنرمندان به یک سیاست ماندگار بدل خواهد شد که هم اعتماد جامعه فرهنگی را بازمی‌گرداند و هم سرمایه اجتماعی تازه‌ای برای حاکمیت ایجاد می‌کند.
منبع: ایسنا
