به گزارش اخبار جهان به نقل از اعتماد، سید حسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، ضمن تایید افزایش نرخ خودکشی در ایران طی سال‌های اخیر، پرده از واقعیت تلخی برداشت که سال‌ها توسط مسئولان دولتی کتمان می‌شد. وی با اشاره به آمارهای سازمان پزشکی قانونی، افزایش قابل توجهی را در آمار خودکشی در دهه گذشته گزارش کرد و این مساله را به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی جدی کشور مطرح نمود.
موسوی چلک با استناد به مطالعات بین‌المللی، به تفاوت قابل توجه بین اقدام به خودکشی در زنان و مردان اشاره کرد. اگرچه زنان سه برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند، اما نرخ مرگ و میر ناشی از خودکشی در مردان سه برابر بیشتر است. این تفاوت به دلیل انتخاب روش‌های خشن‌تر توسط مردان است که معمولا منجر به مرگ قطعی می‌شود.
وی خودکشی را پدیده‌ای پیچیده و چندعاملی توصیف کرد که عوامل روانشناختی نظیر افسردگی، اضطراب و اعتیاد نقشی تعیین کننده در آن دارند. با این حال، معاون سازمان بهزیستی تاکید کرد که نمی‌توان این پدیده را صرفا به عوامل زیستی یا روانپزشکی محدود کرد. بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، فاقد تشخیص رسمی اختلال روانی هستند. بنابراین، خودکشی یک مشکل صرفا فردی نیست و نیازمند بررسی در چارچوب یک نگاه سیستماتیک، فرهنگی و اجتماعی است.
عوامل متعددی در بروز افکار و اقدام به خودکشی نقش دارند. مسائل اقتصادی، فشارهای اجتماعی، احساس ناکارآمدی، شکست‌های مکرر، فقدان مهارت‌های مقابله با بحران، و شرایط محیطی و خانوادگی همگی می‌توانند زمینه ساز این رفتار باشند. فشارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در مناطق مختلف کشور، به ویژه در شمال غرب و برخی استان‌ها، تاثیر مستقیم بر نرخ خودکشی دارد. به عنوان مثال، در برخی مناطق با وجود نرخ پایین طلاق، نرخ خودکشی بالا است که نشان دهنده فشارهای فرهنگی و روانی پنهان است.
شناسایی افراد در معرض خطر، یکی از مهم‌ترین مراحل پیشگیری است. موسوی چلک به علائم هشداردهنده‌ای اشاره کرد که می‌تواند به متخصصان و خانواده‌ها در شناسایی این افراد کمک کند. این علائم شامل سابقه اقدام به خودکشی، افکار مکرر در این زمینه، ناامیدی عمیق، احساس بی‌ارزشی، تغییرات ناگهانی در خلق و رفتار، گوشه‌گیری، اختلالات خواب، تغییرات در عادات تغذیه، و بیان جملات یا نوشتن مطالبی که نشان دهنده تمایل به پایان دادن به زندگی است. همچنین، قرار گرفتن در محیط‌های خانوادگی یا اجتماعی پرتنش و نابسامان نیز از علائم هشداردهنده محسوب می‌شود.
پیامدهای اجتماعی و فردی خودکشی بسیار گسترده است: از دست رفتن سرمایه انسانی، ایجاد ناامنی روانی و اجتماعی، افزایش هزینه‌های درمانی و حمایتی، و عادی‌سازی این رفتار در جوامع آسیب‌پذیر. به همین دلیل، پیشگیری از خودکشی باید بخشی از یک رویکرد جامع سلامت روان و اجتماعی باشد. برنامه‌های ارتقای سلامت روان، افزایش نشاط اجتماعی، آموزش مهارت‌های مقابله‌ای، و ایجاد بسترهای حمایتی و امن برای افراد در معرض خطر، ضروری هستند.
سازمان بهزیستی به عنوان یکی از نهادهای اصلی در ارائه خدمات حمایتی، می‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری از خودکشی ایفا کند. اورژانس اجتماعی این سازمان با تیم‌های تخصصی سیار و خطوط تلفنی 123 و 1480، به شناسایی و مداخله در مواقع بحران می‌پردازد. این سیستم 24 ساعته در 378 شهر فعال است و مداخلات آن در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. با این حال، موفقیت در پیشگیری از خودکشی نیازمند همکاری بین دستگاه‌های دولتی، نهادهای اجتماعی، خانواده‌ها و اخبار جهان است. مدیریت درست رسانه‌ای، آگاهی‌بخشی به جامعه و ارتقای سطح دانش و مهارت‌های روانی اجتماعی می‌تواند به کاهش این آسیب اجتماعی کمک شایانی کند. متاسفانه، تابوی صحبت درباره خودکشی و مشکلات روانی در جامعه ایران، مانع از بروز و دریافت کمک به موقع می‌شود.
در گزارش‌های دیگر اخبار جهان، افزایش نرخ خودکشی با استناد به آمار سازمان پزشکی قانونی و وزارت بهداشت تایید شده و کارشناسان علوم اجتماعی و جامعه‌شناسان، با ارائه گزارش‌های مستند به دلایل اجتماعی و فرهنگی این پدیده پرداخته‌اند. آمارهای ارائه شده از سوی انجمن جامعه‌شناسی ایران و انجمن پیشگیری از خودکشی، نشان دهنده روند افزایشی نگران کننده مرگ و میر ناشی از خودکشی در ایران در سال‌های اخیر است. افزایش تعداد اقدام به خودکشی و تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر این پدیده، نیازمند توجه جدی مسئولان و جامعه به منظور اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه موثر است. این امر مستلزم یک برنامه ملی جامع با همکاری سازمان‌های دولتی، نهادهای غیردولتی و رسانه‌ها می‌باشد. توجه ویژه به گروه‌های در معرض خطر، آموزش مهارت‌های زندگی و حمایت‌های روانی اجتماعی می‌تواند در کاهش این معضل اجتماعی بسیار موثر باشد.
منبع: اعتماد
