به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از اعتماد، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۵.۳ ریشتر در ساعت ۵:۰۵ بامداد جمعه، ۱۱ مهر ۱۴۰۴، در عمق حدود ۱۰ کیلومتری زمین روی داد. کانون این زلزله در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرق زواره در استان اصفهان قرار داشت و لرزش‌های آن تا فاصله ۲۵۰ کیلومتری احساس شد. این زمین‌لرزه در شهرهای تهران، اصفهان، کاشان، قم، کرج، یزد، اردکان و نایین نیز به ثبت رسید. تا ساعت ۱۴:۳۰ روز جمعه، ۶ پس‌لرزه با بزرگی ۲.۵ تا ۳.۳ ریشتر در منطقه رخ داد. بر اساس گزارش‌ها، این حادثه تنها خسارات جزئی به برخی ساختمان‌ها وارد کرده و آسیب دیگری به همراه نداشته است.
پس از وقوع این زلزله، برخی وبسایت‌های خبری و صفحات شبکه‌های اجتماعی ادعا کردند که این رویداد ناشی از یک انفجار بوده و منشأ طبیعی نداشته است. با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند که پنهان کردن انفجاری با قدرت ایجاد زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۵.۳ ریشتر و جلوه دادن آن به عنوان یک رخداد طبیعی، به دلیل تفاوت‌های آشکار در امواج لرزه‌ای، عملاً غیرممکن است.
تفاوت امواج زلزله طبیعی و انفجار
انفجارهای بزرگ شیمیایی یا هسته‌ای، با فشار آوردن به لایه‌های زمین از یک نقطه، امواج لرزه‌ای ایجاد می‌کنند. این امواج دارای موج فشاری (P) قوی و موج برشی (S) ضعیف هستند. در مقابل، زلزله‌های طبیعی در اثر لغزش یک گسل رخ می‌دهند و با موج برشی (S) قوی و موج فشاری (P) ضعیف‌تر مشخص می‌شوند. یک رویداد لرزه‌ای با بزرگی ۵.۳ ریشتر به سادگی توسط شبکه‌های جهانی لرزه‌نگاری، از جمله سازمان پیمان جامع منع آزمایش هسته‌ای (CTBTO) و دیگر سازمان‌های زمین‌شناسی ملی و بین‌المللی، قابل شناسایی است.
سازمان CTBTO شبکه‌ای جهانی از ایستگاه‌ها را در اختیار دارد که قادر به شناسایی مقادیر بسیار اندک گازهای رادیواکتیو، مانند زنون-۱۳۳، هستند. نشت این گازها به جو، تأیید قطعی وقوع یک انفجار هسته‌ای زیرزمینی است. علاوه بر این، فعالیت‌هایی مانند آماده‌سازی محل آزمایش، خود انفجار و اقدامات پس از آن، توسط ماهواره‌های متعدد ملی و تجاری رصد می‌شوند.
از سوی دیگر، امواج یک زلزله ۵.۳ ریشتری در ایستگاه‌های لرزه‌نگاری در سراسر جهان ثبت می‌شوند و داده‌های دقیقی برای تحلیل فوری فراهم می‌کنند. ویژگی‌هایی مانند سازوکار، عمق و وجود پس‌لرزه‌ها، همگی نشانه‌های گسیختگی یک گسل و مؤید طبیعی بودن زلزله هستند.
ویژگی‌های لرزه‌خیزی منطقه
منطقه اردستان در کمان ماگمایی ارومیه-دختر قرار دارد و دارای گسل‌های فعال امتدادلغز و راندگی است. زمین‌لرزه ۱۱ مهر ۱۴۰۴، شش ماه پس از زلزله اول فروردین ۱۴۰۴ در همین ناحیه، نشان‌دهنده تداوم لرزه‌خیزی متوسط در این منطقه است. وقوع این زلزله‌های متوسط در شرق و جنوب‌شرق کاشان، لزوم توجه به پتانسیل رخداد زمین‌لرزه‌های شدیدتر در آینده را گوشزد می‌کند. اگرچه زلزله‌های شدید در این پهنه فراوان نیستند، اما انتظار می‌رود در هر قرن یک زلزله شدید در آن رخ دهد.
این زمین‌لرزه در بخش‌هایی از تهران، به‌ویژه در جنوب شهر، نیز احساس شد. دلیل احساس شدن یک زلزله ۵.۳ ریشتری در فاصله ۲۵۰ کیلومتری، اثر تشدید امواج در خاک، جمعیت زیاد و وجود ساختمان‌های بلند در جنوب تهران است.
انفجار مورد نیاز برای زلزله ۵.۳ ریشتری
برای اینکه یک انفجار بتواند زمین‌لرزه‌ای ایجاد کند که در فاصله ۲۵۰ کیلومتری احساس شود، باید رویدادی با بزرگی معادل ۴.۵ تا ۶.۰ ریشتر تولید کند. قدرت انفجار معمولاً با واحد کیلوتن معادل TNT سنجیده می‌شود. رابطه بین قدرت انفجار و بزرگی زلزله به عواملی مانند زمین‌شناسی محل و عمق انفجار بستگی دارد. به عنوان مثال، یک انفجار یک کیلوتنی می‌تواند زلزله‌ای با بزرگی ۴.۰ ریشتر ایجاد کند. برای رسیدن به بزرگی ۵.۳ ریشتر، به انفجاری معادل حدود ۳۵ کیلوتن تی‌ان‌تی نیاز است.
انفجارهای عمیق و سطحی ردپای لرزه‌ای متفاوتی دارند. انفجاری که در عمق زیاد رخ دهد، انرژی بیشتری را به امواج لرزه‌ای تبدیل می‌کند که در زمین پخش می‌شوند و امواج فشاری (P) قوی‌تری تولید می‌کنند. این امر تشخیص جهانی رویداد را آسان‌تر می‌سازد. در مقابل، انفجارهای سطحی بخش زیادی از انرژی خود را در جو از دست می‌دهند و امواج سطحی بیشتری تولید می‌کنند.
در پایش‌های لرزه‌ای، نسبت بزرگی امواج درونی به امواج سطحی در یک انفجار، بسیار بیشتر از یک زلزله طبیعی با بزرگی مشابه است. با توجه به این تفاوت‌ها، عملاً غیرممکن است که زمین‌لرزه‌ای با بزرگی ۵.۳ ریشتر ناشی از یک انفجار باشد اما در شبکه‌های جهانی به عنوان یک رویداد غیرطبیعی شناسایی نشود. بنابراین، زمین‌لرزه بامداد ۱۱ مهر ۱۴۰۴ یک رویداد کاملاً طبیعی بوده است.
منبع: اعتماد
