به گزارش اخبار جهان به نقل از پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، زلزله سال ۱۷۵۵ لیسبون چنان تأثیر عمیقی بر جهان گذاشت که آثار آن همچنان محسوس است. این حادثه، که یکی از مهم‌ترین شهرهای قرن هجدهم را ویران کرد، تفکرات آن دوران را نیز به لرزه درآورد.
در آن زمان، بسیاری معتقد بودند که زلزله مجازاتی الهی است، در حالی که برخی دیگر به دنبال یافتن راهی بهتر از طریق علم برای درک جهان بودند. این متفکران بعدها با عصر روشنگری مرتبط شدند، دورانی که به انقلاب فرانسه و جنگ استقلال آمریکا انجامید.
در سال ۱۷۵۵، در روز همه قدیسین، لیسبون ناگهان با فاجعه‌ای عظیم روبرو شد. خانه‌ها فرو ریختند و مردم تصور کردند که مورد خشم خدا قرار گرفته‌اند. سپس سونامی با امواجی به ارتفاع پنج متر از راه رسید و آتشی بزرگ شهر را در برگرفت. این زلزله مرگبار، جان ده‌ها هزار نفر را گرفت و لیسبون را نابود کرد.
اما از دل این ویرانی، اندیشه‌ای نو و درکی تازه از علم پدید آمد. در آن زمان، لیسبون پایتخت یک امپراتوری استعماری جهانی بود که ثروت فراوانی از مستعمرات خود به دست می‌آورد. در حالی که نخبگان در رفاه زندگی می‌کردند، مردم عادی با سختی دست و پنجه نرم می‌کردند و قدرت در دست پادشاه و کلیسا بود.
خبر این فاجعه به سرعت در سراسر اروپا پخش شد و توجه اندیشمندان عصر روشنگری را به خود جلب کرد. دکتر آندره کانوتو کوستا، تاریخ‌نگار، معتقد است که پس از این زلزله، مقالات ایمانوئل کانت منتشر شد و بحث‌های فلسفی و سیاسی گسترده‌تری شکل گرفت. به گفته او، علم به دنبال ارائه توضیحی بهتر برای جهان بود و زلزله باعث گسستی عمیق‌تر بین خدا و طبیعت شد.
ماریا ژوآئو مارکز از مرکز زلزله لیسبون، تأکید می‌کند که این فاجعه دگرگونی عمیقی در جهان علمی ایجاد کرد و حتی امروزه نیز علم زلزله‌شناسی بر پایه همین رویداد مطالعه می‌شود. بسیاری معتقدند که مارکی دو پومبال، صدراعظم پرتغال، با ارسال پرسشنامه به مردم و جمع‌آوری اطلاعات درباره زلزله، بنیان علم زلزله‌شناسی نوین را نهاد.
به گفته دکتر لوئیس ماتیاس، زلزله‌شناس، امروزه می‌توان شدت و بزرگی آن زلزله را با استفاده از پژوهش‌های مارکی دو پومبال تخمین زد. بر اساس داده‌های موجود، بزرگی زلزله بین ۸.۵ تا ۹ ریشتر محاسبه می‌شود.
تأثیر زلزله بر فلسفه، سیاست، حکومت، دین، برنامه‌ریزی شهری و علم بسیار عمیق بود و زنجیره‌ای از رویدادها را به دنبال داشت، از جمله پایان برده‌داری در پرتغال و تسریع استقلال آمریکا و انقلاب فرانسه. این زلزله ممکن است باعث تسریع استقلال آمریکا از انگلستان شده باشد. همچنین باور بر این است که انقلاب فرانسه را نیز تسریع کرده است.
این عصر نوین اندیشه آزاد، قدرت مطلق کلیسا و پادشاهان را به چالش کشید و شاید بتوان گفت که زلزله لیسبون، روز تولد عصر مدرن بود.
منبع: بی بی سی
