به گزارش اخبار جهان به نقل از ایسنا، چهار سال از تعطیلی مدارس و قرنطینه‌های ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ می‌گذرد، اما تبعات این دوره بحرانی همچنان بر زندگی نوجوانان سایه افکنده است. کانال تبیان در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید، آسیب‌های ناشی از تعطیلی مدارس و آموزش مجازی را مورد بررسی قرار داده و به نتایج نگران‌کننده‌ای دست یافته است. داده‌های جهانی و آمارهای داخلی نشان می‌دهند که نسلی از نوجوانان در حساس‌ترین سال‌های رشد خود، با اضطراب، انزوا و شکاف آموزشی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ تأثیرات این دوره بحرانی، امروزه در یادگیری، روابط اجتماعی و حتی آینده این نسل به وضوح قابل مشاهده است.
آغاز خاموشی در فروردین ۱۳۹۹، با تعطیلی مدارس و آغاز آموزش مجازی، فصل جدیدی از دشواری‌ها برای نوجوانان ایران رقم خورد. امیرعلی، یکی از این نوجوانان، تجربه‌ی تلخی از آموزش آنلاین را به یاد می‌آورد؛ اینترنت ضعیف، قطعی تصویر معلم و عدم تمرکز، تنها بخشی از چالش‌هایی بود که او با آن مواجه شد. این تجربه، متأسفانه برای بسیاری از نوجوانان آشناست. همزمان با سکوت خانه‌ها در دوران قرنطینه، جهان اجتماعی این نسل نیز خاموش شد. زنگ تفریح، همکلاسی‌ها، دوستی‌ها و تجارب جمعی به‌طور ناگهانی از بین رفتند.
مطالعات داخلی بین سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ نشان می‌دهند که ۳۵ تا ۴۵ درصد از دانش‌آموزان و دانشجویان کشور علائم افسردگی یا اضطراب را تجربه کرده‌اند. گزارش سازمان جهانی بهداشت در مارس ۲۰۲۲ نیز حاکی از افزایش چشمگیر شیوع جهانی افسردگی و اضطراب در نوجوانان در سال نخست همه‌گیری است؛ حدود ۴۲ درصد از نوجوانان دچار تحریک‌پذیری و افسردگی و حدود ۳۴ درصد دچار اضطراب شده‌اند. این آمارها به‌وضوح نشان‌دهنده‌ی از دست رفتن بخشی از مسیر طبیعی رشد روانی نسل نوجوان هستند؛ نسلی که در سال‌هایی که می‌بایست هویت خود را شکل داده و تعاملات اجتماعی را تجربه می‌کرد، در اتاق‌های کوچک و پشت صفحات خاموش، به تنهایی رها شده است.
اما بازگشت به زندگی عادی چندان ساده نبوده است. چهار سال پس از بازگشت به مدرسه، اثرات این انزوا همچنان در زندگی نوجوانان مشهود است. سارا، یکی از این نوجوانان، از اضطراب و دشواری در برقراری ارتباط در جمع‌های کوچک سخن می‌گوید. معلمان نیز از افزایش علائم اضطراب اجتماعی در دانش‌آموزان پس از بازگشت به مدرسه خبر می‌دهند. این اضطراب در کلاس‌ها و حیاط مدرسه با لکنت کلام، اجتناب از جمع، سکوت طولانی و ترس از قضاوت همسالان نمایان می‌شود. تغییرات رفتاری در خانواده‌ها نیز قابل مشاهده است؛ والدین از کم‌حرف‌تر شدن و گوشه‌گیرتر شدن فرزندان خود ابراز نگرانی می‌کنند. برای بسیاری از نوجوانان، انزوای دوران قرنطینه به سبک زندگی تبدیل شده است. این انزوا، تنها یک عادت رفتاری نیست، بلکه تجربه‌ای است که ساختار روان نوجوان را تغییر داده و مهارت‌های ارتباطی را تضعیف کرده است.
آموزش نیمه‌کاره و شکاف یادگیری نیز از دیگر تبعات منفی دوران کرونا است. گزارش بین‌المللی Navitas در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که همه‌گیری کووید-۱۹ نه تنها یادگیری را مختل کرده، بلکه مشارکت دانش‌آموزان در کلاس‌ها را کاهش داده و مشکلات روانی را در میان آنها افزایش داده است. پژوهش‌های جهانی در سال ۲۰۲۵ نیز این روند را تأیید می‌کنند. عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، به‌ویژه در مهارت‌های ریاضی و علوم، پس از بازگشایی مدارس افت محسوسی داشته است و شکاف یادگیری به این زودی‌ها پر نخواهد شد. پژوهش دانشگاه خوارزمی در ایران نیز نشان می‌دهد که آموزش مجازی دوران کرونا، پیامدهای ماندگاری بر جای گذاشته است؛ از افت تحصیلی و کاهش انگیزه گرفته تا مشکلات روانی و اجتماعی.
تعطیلی مدارس، نوجوانان را به سمت فضای مجازی سوق داد؛ جایی که نیاز به ارتباط و دیده شدن، پاسخی فوری اما سطحی پیدا کرد. ریحانه، یک دانشجوی ۱۹ ساله، از احساس دوگانگی خود در فضای آنلاین و واقعی صحبت می‌کند. گزارش‌های یونیسف نیز نشان می‌دهند که وابستگی نوجوانان به اینترنت در دوران تعطیلی مدارس افزایش یافته و این مسئله بر سلامت روان، احساس هویت و روابط اجتماعی آنها تأثیر گذاشته است.
پنج سال پس از همه‌گیری، برخی کشورها برای ترمیم آسیب‌های نسل نوجوان برنامه‌های ملی اجرا کرده‌اند، اما در ایران، اقدامات پراکنده و محدود هستند. کارشناسان هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به این شکاف‌ها، بحران امروز را به بحران توسعه‌ای فردا تبدیل می‌کند. ترمیم این زخم‌ها به سیاست‌های ملی و برنامه‌های ساختاری نیاز دارد. آموزش مهارت‌های اجتماعی، جبران شکاف آموزشی و ایجاد حلقه‌های حمایتی در مدارس از ضروری‌ترین گام‌ها برای بازسازی این نسل است.
منبع: ایسنا
