به گزارش اخبار جهان به نقل از همشهری آنلاین، ادعای وجود یک دریای وسیع در مرکز ایران، در حدود ۷۰۰۰ سال پیش، که منجر به شکل‌گیری تمدن‌هایی چون شهر سوخته، جیرفت و سیلک شده و سپس به‌دلیل تغییرات اقلیمی خشک شده است، اخیراً در فضای مجازی به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است. این ادعا، اگرچه جذاب به‌نظر می‌رسد، اما از دیدگاه علمی و باستان‌شناسی، با چالش‌های اساسی روبروست.
کامبیز مشتاق گوهری، مدیرکل پیشین میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان، در واکنش به این ادعا، به قدمت تمدن‌های باستانی ایران اشاره می‌کند که بین ۱۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش تخمین زده می‌شود. وی با اشاره به قدمت شهر سوخته (۳۰۰۰ سال پیش از میلاد) و سیلک (هزاره چهارم پیش از میلاد) می‌افزاید: “با توجه به این تاریخ‌گذاری‌ها، وجود دریایی با چنین وسعتی در آن دوره زمانی و عدم وجود هیچ مدرک فیزیکی از آن، بسیار بعید به‌نظر می‌رسد.” مشتاق گوهری تاکید می‌کند که شهرها و روستاهای منطقه، در مجاورت دریاچه هامون و سیلاب‌های دشت سیستان شکل گرفته‌اند و تغییرات زیست‌محیطی و جابه‌جایی خاک‌های ماسه‌ای و رسی توسط بادهای ۱۲۰ روزه، به‌طور پیوسته بر شکل‌گیری و از بین رفتن آبادی‌ها تأثیر گذاشته است. از بین رفتن شهر سوخته را می‌توان نمونه‌ای از این تغییرات اقلیمی دانست.
وی در ادامه، به دریای تتیس اشاره می‌کند که در دوره‌های زمین‌شناسی بسیار دور، بخش‌هایی از سرزمین کنونی ایران را در بر می‌گرفته است. اما مشتاق گوهری صراحتا می‌گوید که وجود این دریا به میلیون‌ها سال پیش بازمی‌گردد و ارتباطی با ادعای وجود دریایی در مرکز ایران در حدود ۷۰۰۰ یا حتی ۲۰۰۰۰ سال پیش ندارد. یافته‌های فسیلی و سنگ‌شناسی در مناطق مختلف ایران نیز این موضوع را تایید می‌کنند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان، طرح‌های پمپاژ آب دریای عمان به کویرهای ایران را نیز تخیلی و فاقد پایه علمی می‌داند. وی با اشاره به کاوش‌های باستان‌شناسی در رودخانه لادیز که نشان‌دهنده عبور انسان اولیه از این منطقه در حدود ۱۳۰ هزار سال پیش است، بر بی‌اساسی ادعای وجود دریاهای وسیع در فلات مرکزی ایران در ۵۰۰۰ سال پیش تاکید می‌کند. به گفته وی، این نوع روایت‌ها، ترکیبی از افسانه و واقعیت هستند که می‌توانند منجر به تحریف تاریخ و عوام‌فریبی شوند.
مشتاق گوهری در تحلیل نهایی خود، بر نقش راه‌ها و مسیرهای ارتباطی در شکل‌گیری تمدن ایرانی تاکید می‌کند و آن را برخلاف بسیاری از تمدن‌های رودمحور می‌داند. ایران، به عنوان نقطه اتصال شرق و غرب، همواره شاهد مبادلات تجاری، فرهنگی و کشاورزی بوده است. همین مسیرها و شبکه‌های ارتباطی، هسته‌های اولیه تمدن ایرانی را شکل داده‌اند. وی در پایان، بر لزوم واکاوی علمی و مستند روایت‌های تاریخی تاکید می‌کند تا از تحریف میراث فرهنگی جلوگیری شود. عدم توجه به این مهم می‌تواند منجر به جایگزینی افسانه‌ها به جای واقعیت‌های تاریخی شود. در مجموع، می‌توان گفت که ادعای وجود دریای وسیع در مرکز ایران در ۷۰۰۰ سال پیش، با شواهد و مدارک علمی موجود، همخوانی ندارد و نیاز به بررسی و تحقیقات دقیق‌تر و مستندتری دارد. انتشار چنین ادعاهایی در فضای مجازی، بدون پشتوانه علمی قوی، موجب ایجاد سردرگمی و تحریف تاریخ می‌شود. اخبار جهان وظیفه خود می‌داند که با ارائه اطلاعات دقیق و مستند، از انتشار و گسترش اطلاعات نادرست جلوگیری کند.
منبع: همشهری آنلاین
