به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ناصرالدین‌شاه قاجار در خاطرات روز شنبه ۵ رجب ۱۲۸۷ (نهم مهر ۱۲۴۹) شرح می‌دهد که قصد عزیمت به شاهسون کندی، یکی از روستاهای ساوه، را داشته است.
مسیر سفر و توصیف آن
مسافت این مسیر، حدود چهار فرسنگ سنگین تخمین زده شده بود. شاه در ابتدای صبح سوار بر کالسکه، حرکت خود را آغاز کرد. در ابتدای مسیر، علمای شهر ساوه به همراه عبدالله‌خان خلج و سایرین به استقبال آمده بودند و پس از ملاقات با آن‌ها، سفر ادامه یافت.
در آن زمان، دو مسیر برای رسیدن به مقصد وجود داشت. یکی از نزدیکی شهر ساوه به سمت چپ بود که عموماً افراد پیاده از آن عبور می‌کردند. مسیر دیگر، که برای کالسکه مناسب‌تر بود، از قسمت بالایی و سمت راست امتداد می‌یافت. این راه خلوت‌تر و در امتداد صحرا قرار داشت و برای عبور کالسکه نیز مناسب بود.
پس از طی مسافتی، در حدود یک فرسنگ دورتر از رحمان‌آباد، روستایی به نام نورعلی‌بیک در سمت راست مسیر نمایان شد. این روستا تحت تیول فخرالدوله قرار داشت. در این میان، حکیم‌الممالک با اسب از سمت چپ ظاهر شد و پس از گفتگوی کوتاهی، به دستور شاه به بالای نورعلی‌بیک فرستاده شد تا وضعیت آب قنات را بررسی کند. حکیم‌الممالک پس از بررسی، کیفیت آب را مطلوب گزارش داد.
توقف برای ناهار و ادامه مسیر
شاه و همراهانش در کنار قنات برای صرف ناهار توقف کردند. یحیی‌خان و دیگران نیز در این محل حضور داشتند. میزان آب قنات بیش از یک سنگ بود و آبی صاف و گوارا داشت که به سمت شهر ساوه جریان داشت. در مسیر این قنات، آسیاب‌های متعددی ساخته شده بود. پس از صرف ناهار، سفر از سر گرفته شد و کاروان از روستای سوغانلُق عبور کرد که این روستا نیز جزو تیول فخرالدوله محسوب می‌شد.
توصیف جغرافیایی مسیر
از نظر جغرافیایی، مسیر عمدتاً از دشت‌های هموار پوشیده از بوته‌زار تشکیل شده بود که گاهی پستی و بلندی‌هایی نیز در آن دیده می‌شد. با این حال، راه کالسکه بسیار مناسب بود. در سمت راست، کوه‌های کوچکی به فاصله حدود دو فرسنگ یا کمتر قرار داشتند. در سمت چپ نیز دره‌ها و تپه‌هایی به فاصله یک تا دو فرسنگ دیده می‌شد.
مشکلات تدارکاتی و رسیدن به مقصد
در ادامه مسیر، کاروان به کالسکه‌های حرم رسید. شاه از یکی از غلام‌بچه‌ها پرسید که آیا حرم ناهار خورده‌اند یا خیر. مشخص شد که مسئول تدارکات حرم از مسیر دیگری به نام بُنه رفته و ناهار حرم را به آنجا برده است. به آقا ابراهیم دستور داده شد که حرم را به دهی ببرد که از دید شاه دور باشد. آقا ابراهیم پس از جستجو، دهی به نام حسن‌آباد را یافت و حرم را به آنجا منتقل کرد تا آبی بنوشند و نانی بخورند.
در نهایت، شاه و همراهان به شاهسون کندی رسیدند که دره‌ای تپه‌مانند بود. هوا گرم بود، اما قنات خوبی داشت. با این حال، به دلیل ورود آب گل‌آلود از بالادست، کیفیت آب در سراپرده مطلوب نبود. شاه قدری استراحت کرد، اما گرمای هوا بسیار آزاردهنده بود.
وقایع شبانه و پایان روز
در ساعات عصر، گربه‌ها به بازیگوشی پرداختند. پس از صرف شام، شب‌نشینی مردانه‌ای برگزار شد. زنان از حسن‌آباد چغندرهای بسیار بزرگ و باکیفیتی آورده بودند. تاج‌گل نیز در آن شب تب داشت. در نهایت، شب به پایان رسید و همگی به خواب رفتند. در این سفر، اصفهانی کوچک نیز حضور داشت.
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار از ربیع‌الاول ۱۲۸۷ تا شوال ۱۲۸۸ ق به انضمام سفرنامه کربلا و نجف، به کوشش مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول، زمستان ۱۳۹۸، صص ۸۱-۸۰.
