به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری خبرآنلاین، ناصرالدین‌شاه قاجار در یادداشت‌های روزانه خود در تاریخ ۴ رجب ۱۲۸۷ قمری (۸ مهر ۱۲۴۹ خورشیدی) به شرح وقایع و رویدادهای آن روز پرداخته است. این یادداشت‌ها که بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی دوران قاجار را به تصویر می‌کشند، حاوی نکات جالبی از زندگی روزمره، مناسبات درباری و دغدغه‌های شخصی شاه است.
در ابتدای این یادداشت، ناصرالدین‌شاه به برنامه صبحگاهی خود اشاره می‌کند: “صبح حمام سروتن‌شوری رفتم. حاجی حیدر، ملک‌محمد بودند.” وی در ادامه می‌نویسد که آن روز در همان مکان اطراق کرده‌اند و حمام به دلیل گرمای زیاد، بسیار خفه‌کننده بوده است. پس از حمام، شخصیت‌های مختلفی از جمله حسام‌السلطنه، ایشیک‌آقاسی‌باشی، معیر، مجدالدوله و صاحب‌جمع به حضور شاه رسیده‌اند و مذاکرات و گفتگوهای متعددی انجام شده است.
در ادامه این یادداشت روزانه، به تنبیه و مجازات برخی از افراد اشاره شده است. نایب فراش‌خانه و همچنین قاطرچی‌ها و فراش‌ها به دلیل نامعلومی مورد تنبیه بدنی قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، فراش‌باشی مبلغ پنجاه تومان جریمه شده است. این موارد نشان‌دهنده وجود نظم سخت‌گیرانه و اعمال قدرت در دربار قاجار است.
در بخش دیگری از این خاطرات، ناصرالدین‌شاه به یک اتفاق ناخوشایند در اندرونی اشاره می‌کند: “خلاصه می‌خواستم قدری دراز بکشم، صدای دادوفریاد زنی از اندرون آمد.” پس از بررسی موضوع، مشخص می‌شود که کنیز خانم‌الملوک مورد ضرب و شتم خانمش قرار گرفته است. این موضوع باعث ناراحتی و ناخشنودی شاه می‌شود. این رویداد، تصویری از روابط و مناسبات قدرت در اندرونی و وضعیت زنان در آن دوره را به نمایش می‌گذارد.
همچنین، شاه در یادداشت خود به هدایایی که دریافت کرده است اشاره می‌کند: “یک ارقالی قوچ بزرگ، فتحعلی‌خان بغدادی فرستاده بود. در مَزلقان‌چای زده بودند.” این هدیه نشان‌دهنده رسوم و تعاملات بین شاه و افراد بانفوذ و همچنین اهمیت شکار و تفریح در آن دوران است.
در پایان این یادداشت، ناصرالدین‌شاه به حضور دو زن در اندرونی اشاره می‌کند: “امروز زن جان‌محمدخان و زن‌دایی انیس‌الدوله اندرون آمده بودند. زن جان‌محمدخان، زنِ تُرکِ بی‌مزه بدگِلی بود.” این توصیف، نگاه شخصی شاه به افراد و نیز اهمیت روابط خانوادگی و اجتماعی در دربار قاجار را نشان می‌دهد. به طور کلی، این یادداشت روزانه ناصرالدین‌شاه، دریچه‌ای به زندگی روزمره، مناسبات قدرت و دغدغه‌های شخصی او در دوران قاجار می‌گشاید و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران قرار می‌دهد. این متن تاریخی، بازتابی از ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن دوره است و به درک بهتری از زندگی در دوران قاجار کمک می‌کند.
این رویدادها نشان از آن دارد که در آن دوره مناسبات اجتماعی و سلسله مراتب قدرت تا چه میزان مهم بوده و چگونه رفتارهای شخصی افراد می‌توانسته است بر جایگاه و موقعیت آن‌ها تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، این نوشته‌ها به ما نشان می‌دهند که شاه نیز مانند هر فرد دیگری، درگیر مسائل روزمره و اتفاقات ناخوشایند بوده و این مسائل می‌توانسته بر خلق و خوی او تأثیر بگذارد.
در مجموع، این یادداشت‌های روزانه ناصرالدین‌شاه، منبعی ارزشمند برای درک بهتر تاریخ و فرهنگ ایران در دوران قاجار است و به ما کمک می‌کند تا تصویری دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر از زندگی در آن دوره به دست آوریم. ثبت جزئیات مربوط به تنبیه افراد خاطی، هدایا و مهمانی‌ها، و نیز توصیفات شخصی از افراد مختلف، همه و همه به غنای این منبع تاریخی می‌افزایند. با مطالعه این یادداشت‌ها، می‌توانیم به عمق بیشتری از زندگی دربار قاجار و دغدغه‌های پادشاهان آن دوره پی ببریم. اخبار جهان در تلاش است تا با ارائه این مطالب، سهمی در حفظ و انتشار میراث فرهنگی و تاریخی ایران داشته باشد.
منبع : روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار از ربیع‌الاول ۱۲۸۷ تا شوال ۱۲۸۸ ق به انضمام سفرنامه کربلا و نجف، به کوشش مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ اول، زمستان ۱۳۹۸، صص ۸۰-۷۹.
