به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، تلویزیون به عنوان رسانه‌ای فراگیر و مرجع اصلی کسب اخبار و اطلاعات، نقش مهمی در زندگی افراد جامعه ایفا می‌کند و در این میان، توجه به نیازهای ویژه اقشار مختلف، به ویژه معلولین و به طور خاص ناشنوایان، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ناشنوایان و کم‌شنوایان به دلیل محدودیت‌های حسی، در دسترسی به اخبار و برنامه‌های متنوع تلویزیونی با مشکلاتی مواجه هستند. وجود رابط ناشنوا، زیرنویس و استفاده از زبان اشاره، به عنوان ابزاری ارتباطی، می‌تواند این شکاف را پر کرده و امکان بهره‌مندی این گروه از جامعه را از محتوای رسانه‌ای فراهم سازد.
در ایران، جمعیت قابل توجهی از افراد ناشنوا و کم‌شنوا زندگی می‌کنند که برای برقراری ارتباط و تعامل با دنیای اطراف، نیازمند توجه ویژه هستند. متأسفانه، کمبود امکانات و تسهیلات لازم در برنامه‌های تلویزیونی، موجب شده تا این افراد نتوانند به طور کامل از برنامه‌های مورد علاقه خود، به ویژه فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های ورزشی و مذهبی بهره‌مند شوند.
محدودیت‌های موجود در دسترسی به محتوای تلویزیونی، برخی از ناشنوایان را به استفاده از منابع دیگر مانند گوشی‌های همراه و ماهواره برای تماشای فیلم‌ها و سریال‌های خارجی سوق داده است. این امر، علاوه بر ایجاد مشکلات فرهنگی، باعث کاهش تعاملات خانوادگی و دورهمی‌های صمیمانه می‌شود. در مقابل، استفاده از اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های آنلاین که فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی زیرنویس شده را ارائه می‌دهند، اگرچه راه حلی جایگزین است، اما نمی‌تواند جایگزین تماشای دسته‌جمعی برنامه‌ها در کنار خانواده شود.
خانواده‌هایی که دارای عضو ناشنوا هستند، اغلب آرزو می‌کنند بتوانند در کنار یکدیگر به تماشای برنامه‌های تلویزیونی بنشینند و لحظات شادی را با هم تجربه کنند. تماشای برنامه‌های پرطرفدار، فرصتی برای ایجاد ارتباط، سرگرمی و تقویت پیوندهای خانوادگی است. اما متأسفانه، بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی، به ویژه برنامه‌های پربیننده، فاقد رابط ناشنوا یا زبان اشاره هستند و این امر، مانع از حضور فعال و مشارکت کامل ناشنوایان در جمع خانوادگی می‌شود.
ناشنوایان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر، بارها بر نیاز خود به رابط ناشنوا و زیرنویس در برنامه‌های مختلف تلویزیونی، از جمله برنامه‌های اجتماعی صبحگاهی، سریال‌های پرطرفدار، گزارش‌های زنده مسابقات ورزشی، برنامه‌های مذهبی و مستندهای ایرانگردی و ایرانشناسی تاکید کرده‌اند.
یکی از شهروندان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر اظهار کرد: عدم وجود رابط ناشنوا، کودکان ناشنوا و خانواده‌هایشان را از لحظات ساده و عادی زندگی محروم می‌کند. فرزند او یا مجبور است برنامه‌ها را به تنهایی تماشا کند یا به بازی با گوشی همراه و تماشای کارتون‌های زیرنویس‌دار خارجی روی آورد.
زوج ناشنوایی که از طریق ساخت زیورآلات و هنرهای دستی امرار معاش می‌کنند، از عدم دسترسی به برنامه‌های پرمخاطب اجتماعی صبحگاهی، کارشناسان برنامه‌های مذهبی، روان‌شناسی، پزشکی و طب سنتی گلایه داشتند. آنها علاقه مند به یادگیری این مطالب هستند و تمایل دارند برخی آموزش‌ها را دنبال کنند. این زوج پیشنهاد دادند که رسانه ملی می‌تواند تکرار برنامه‌های خود را با رابط ناشنوا پخش کند و دست‌اندرکاران برنامه‌های پرمخاطب تلویزیونی از امکانات نوین مانند زیرنویس، تکست، رابط ناشنوا یا راه‌اندازی شبکه ویژه برای این مخاطبان استفاده کنند.
پیمان یوسفی، گزارشگر و مجری ورزشی صدا و سیما، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر، استفاده از زیرنویس یا رابط ناشنوا را راهی برای بهره‌مندی ناشنوایان از اطلاعات و رویدادهای ورزشی و لذت بردن از شور و هیجان مسابقات دانست. وی با اشاره به اهمیت روزافزون ورزش در ایران، ایجاد بسترهای دسترسی به محتواهای ورزشی را نه تنها به نفع جامعه ناشنوایان، بلکه دارای پیامدهای فرهنگی و اجتماعی گسترده‌تری دانست.
یوسفی با اشاره به تجربه برنامه «ورزش مردم» که به مناسبت روز جهانی ناشنوایان از رابط ناشنوا استفاده کرده بود، پیشنهاد داد که دست‌اندرکاران برنامه‌های مختلف تلویزیونی و ورزشی، استفاده از رابط ناشنوا یا زیرنویس را به صورت دوره‌ای در برنامه‌های خود نهادینه کنند. وی همچنین به استفاده از فناوری‌های به روز در تولید برنامه‌های ورزشی و ایجاد استاندارد جدیدی در پخش این برنامه‌ها برای ناشنوایان اشاره کرد.
یکی از مستندسازان برنامه ایرانگردی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: حضور رابط ناشنوا یا زیرنویس در برنامه‌های مستند، به ناشنوایان فرصت می‌دهد تا احساس تعلق و مشارکت بیشتری در فرهنگ و همبستگی ملی داشته باشند. برنامه‌های مستند با رویکرد آموزشی و فرهنگی، فرصت مناسبی برای افزایش آگاهی آنان از تاریخ و جغرافیای کشور است و فراهم کردن شرایط ارتباطی، گامی موثر برای تحقق عدالت اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایرانی محسوب می‌شود.
این کارشناس ایرانشناسی با اشاره به سطح بالای تحصیلات بسیاری از ناشنوایان، بهره گیری از زیرنویس‌های دقیق و رابط ناشنوا را راهی برای پوشش کامل گفتار و صدا و درک بهتر مفاهیم دانست.
برنامه‌های مذهبی نیز از جمله نیازهای اساسی و پر تقاضای جامعه ناشنوایان است که نیازمند توجه بیشتری است.
یکی از مجریان و کارشناسان مذهبی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر با اشاره به نقش مهم برنامه‌های مذهبی در زندگی روزمره و فرهنگ، گفت: ناشنوایان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و نیازمند دسترسی به این برنامه‌ها هستند. وی با اشاره به بازپخش برنامه «سمت خدا» در روز جمعه با حضور رابط ناشنوا، پیشنهاد داد که اختصاص یک شبکه تلویزیونی ویژه که در آن پرمخاطب‌ترین برنامه‌ها همراه با زیرنویس و رابط ناشنوا پخش شوند، می‌تواند راهکار موثردیگری برای رفع این نیاز باشد.
کارشناسان و فعالان حوزه حقوق معلولان بارها عنوان کرده‌اند که ترویج فرهنگ دسترسی پذیری از طریق به کارگیری رابط ناشنوا و زیرنویس در برنامه‌های تلویزیونی باید به یک سیاست ثابت و قانونی تبدیل شود. این سیاست نه تنها به غنی سازی محتوایی برنامه‌ها کمک می‌کند، بلکه جایگاه همه مخاطبان به‌ویژه قشر ناشنوایان را نیز ارتقا می‌بخشد.
بر اساس ماده ۲۱ قانون حمایت از حقوق معلولان، رسانه ملی موظف است حداقل پنج ساعت برنامه رایگان هفتگی به محتوای ویژه معلولان از جمله ناشنوایان اختصاص دهد، برنامه‌ها و فیلم‌ها را زیرنویس کند و از رابط ناشنوایان استفاده نماید. اما در عمل، اجرای این ماده قانونی ضعیف و مقطعی است و برنامه‌های پربیننده و محبوب این قشر اغلب فاقد زیرنویس و مترجم زبان اشاره بوده یا کیفیت این خدمات نامطلوب است.
مدیرعامل انجمن ناشنوایان استان اصفهان، نبود رابط ناشنوایان و حضور مترجمان زبان اشاره در صدا و سیما را یک ضرورت قانونی و اجتماعی دانست که می‌تواند مشارکت اجتماعی ناشنوایان را تقویت کند. وی افزود: تحقق این امر مستلزم توجه بیشتر مسئولان صدا و سیما و همراهی نهادهای حامی حقوق معلولان است تا حق دسترسی این جامعه به صورت کامل و شایسته در قاب تلویزیون منعکس شود.
وی با اشاره به آمار ناشنوایان استان و محدود بودن حضور رابط شنوا در شبکه‌های تلویزیونی به برنامه‌های خبری و با مدت زمان کوتاه، خواستار توجه به تمایل خانواده‌ها برای تماشای برنامه‌های ملی و استانی دیگر از جمله مسابقات ورزشی و سریال‌های پرمخاطب در کنار یکدیگر شد.
مدیرعامل انجمن ناشنوایان استان اصفهان با تاکید بر پیگیری این خواسته گفت: این کمبود باعث شده برخی اعضای ناشنوا در انزوا به تماشای برنامه‌ها در پلتفرم ها یا بازی‌های کامپیوتری بپردازند، در حالی که می‌توانند در کنار خانواده باشند. وی ناتوانی در برقراری ارتباط روان و موثر با افراد شنوا به دلیل نبود رابط و فراگیری ناکافی زبان اشاره در جامعه را مشکل، ارتباط اجتماعی، کاری و آموزشی ناشنوایان عنوان کرد و افزود: اگر صدا و سیما این خواسته مهم ناشنوایان را با توجه به قانون معلولین ادا کند شرایط برای پذیرش و برخورد شایسته تر با آنها در جامعه مطلوب تر می شود.
وی با اشاره به مشکلات اشتغال و کمبود مشاوران تخصصی برای ناشنوایان در حوزه‌های مختلف، تاکید کرد که با توجه به اهمیت دسترسی برابر به صدا و سیما، کیفیت و گستردگی خدمات برای ناشنوایان نمود بیشتری خواهد داشت.
آیگین عباسی معتقد است که صدا و سیما با تخصیص منابع لازم، آموزش نیروی متخصص و بهره گیری از فناوری‌های نوین، می‌تواند نقش خود را در تحقق عدالت رسانه‌ای به بهترین شکل ایفا کند و به ناشنوایان فرصتی برابر برای حضور فعال در فضای عمومی و رسانه‌ای هدیه دهد.
استفاده آزمایشی از رابط ناشنوایان در برخی برنامه‌های شبکه‌های آموزش، کودک و سلامت، گامی مثبت در جهت عدالت رسانه‌ای است. برنامه‌هایی مانند «مل مل» در شبکه کودک و برنامه‌های «مادر کودک» و «ضربان» و پخش فیلم های سینمائی برای ناشنوایان و نابینایان در شبکه سلامت ارائه می‌شوند که گامی به سوی عدالت رسانه‌ای به شمار می‌رود اما در بخش برنامه کودک این اقدام پرمخاطب قطع شد و بقیه به شکل مقطعی به شکل موردی دیده می شودو انتظار می رود که این دستاورد مورد استفبال، به جهت کمک کردن به گفتار و تاثیر روانی دوباره احیا شود.
منبع : خبرگزاری مهر
