دیابت در کودکان

دیابت در کودکان، به خصوص دیابت نوع ۱، یک بیماری مزمن است که در آن بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست یا به طور موثر از انسولین استفاده نمی‌کند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می‌کند و به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا از گلوکز برای انرژی استفاده کنند.

علل دیابت در کودکان

• دیابت نوع ۱: این نوع دیابت معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود و به دلیل تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده توسط سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. علت دقیق این تخریب هنوز مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است نقش داشته باشند.
• دیابت نوع ۲: این نوع دیابت معمولاً در بزرگسالان دیده می‌شود، اما در سال‌های اخیر شیوع آن در کودکان نیز افزایش یافته است. دیابت نوع ۲ با مقاومت سلول‌های بدن به انسولین و کاهش تولید انسولین همراه است. عوامل خطر شامل چاقی، کم تحرکی و سابقه خانوادگی دیابت هستند.

علائم دیابت در کودکان

علائم دیابت در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تشنگی شدید و ادرار زیاد: کودک به طور مکرر احساس تشنگی می‌کند و به دستشویی می‌رود.
• گرسنگی شدید: حتی پس از خوردن غذا، کودک احساس گرسنگی می‌کند.
• کاهش وزن ناخواسته: علی‌رغم افزایش اشتها، کودک وزن کم می‌کند.
• خستگی و ضعف: کودک احساس خستگی و بی‌حالی می‌کند.
• تاری دید: افزایش قند خون می‌تواند باعث تاری دید شود.
• عفونت‌های مکرر: کودکان مبتلا به دیابت ممکن است به عفونت‌های پوستی، ادراری و تنفسی مستعد باشند.
• بوی شیرین در تنفس: گاهی اوقات، بوی شیرین در تنفس کودک احساس می‌شود.

رژیم غذایی مناسب کودکان دیابتی

رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عوامل در کنترل قند خون کودکان مبتلا به دیابت است. یک رژیم غذایی متعادل و برنامه‌ریزی شده به کودک کمک می‌کند تا سطح قند خون خود را در محدوده سالم حفظ کند و از عوارض دیابت پیشگیری کند.

اصول کلی رژیم غذایی کودکان دیابتی

• تنوع غذایی: رژیم غذایی کودک باید شامل انواع مختلف غذاها از جمله غلات سبوس‌دار، میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات کم‌چرب، گوشت‌های کم‌چرب، حبوبات و مغزها باشد.
• کنترل اندازه وعده‌ها: اندازه وعده‌های غذایی باید متناسب با سن و فعالیت بدنی کودک باشد.
• شمارش کربوهیدرات: یادگیری شمارش کربوهیدرات به والدین و کودک کمک می‌کند تا میزان انسولین مورد نیاز را برای هر وعده غذایی محاسبه کنند.
• زمانبندی منظم وعده‌ها: وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها باید در فواصل زمانی منظم مصرف شوند تا از نوسانات قند خون جلوگیری شود.
• محدود کردن قندهای افزوده: مصرف قندهای افزوده مانند شکر، آب‌نبات و نوشابه‌های شیرین باید محدود شود.
• کاهش چربی‌های اشباع و ترانس: این نوع چربی‌ها می‌توانند سطح کلسترول خون را افزایش دهند و خطر بیماری‌های قلبی را بالا ببرند.
• افزایش فیبر: فیبر به کاهش قند خون و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
• نوشیدن آب کافی: آب به هیدراته نگه داشتن بدن و کمک به کنترل قند خون کمک می‌کند.

غذاهای مناسب برای کودکان دیابتی

• غلات سبوس‌دار: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر
• میوه‌ها و سبزیجات: انواع میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ، به خصوص سبزی‌های برگ‌دار تیره
• لبنیات کم‌چرب: شیر، ماست، پنیر
• گوشت‌های کم‌چرب: مرغ، ماهی، گوشت قرمز بدون چربی
• حبوبات: لوبیا، عدس، نخود
• مغزها: بادام، گردو، فندق

غذاهایی که باید با احتیاط مصرف شوند:

• قندهای افزوده: شکر، آب‌نبات، نوشابه‌های شیرین
• چربی‌های اشباع و ترانس: روغن‌های جامد، غذاهای سرخ‌شده
• آرد سفید: نان سفید، برنج سفید
• میوه‌های خشک: به دلیل قند بالای آنها، باید با احتیاط مصرف شوند.

تشخیص دیابت در کودکان

برای تشخیص دیابت، پزشک آزمایش‌های زیر را درخواست می‌کند:

• آزمایش قند خون تصادفی: اندازه‌گیری سطح قند خون در هر زمانی از روز
• آزمایش قند خون ناشتا: اندازه‌گیری سطح قند خون پس از ۸ ساعت ناشتایی
• آزمایش تحمل گلوکز خوراکی: اندازه‌گیری سطح قند خون در فواصل زمانی مختلف پس از مصرف گلوکز
• هموگلوبین A1c: اندازه‌گیری میانگین سطح قند خون در ۲-۳ ماه گذشته

عوارض دیابت در کودکان

اگر دیابت به خوبی کنترل نشود، می‌تواند عوارض جدی مانند بیماری قلبی، آسیب به کلیه‌ها، آسیب به چشم‌ها، مشکلات عصبی و مشکلات گردش خون را به همراه داشته باشد.

پیشگیری از دیابت در کودکان

اگرچه نمی‌توان از دیابت نوع ۱ پیشگیری کرد، اما می‌توان با حفظ وزن سالم، داشتن یک رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی منظم، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش داد.

نکات مهم برای والدین

• آموزش: اطلاعات کافی در مورد دیابت و نحوه مدیریت آن کسب کنید.
• تیم پزشکی: با یک تیم پزشکی متخصص در زمینه دیابت کودکان همکاری کنید.
• حمایت: از کودک خود حمایت کنید و به او کمک کنید تا با بیماری کنار بیاید.
• نظارت: به طور مرتب سطح قند خون کودک را کنترل کنید و به توصیه‌های پزشک عمل کنید.

درمان دیابت در کودکان

درمان دیابت در کودکان شامل موارد زیر است:

• انسولین درمانی: برای کنترل سطح قند خون، تزریق انسولین ضروری است. نوع انسولین، دوز و زمان تزریق آن بسته به سن کودک، نوع دیابت و سطح قند خون تعیین می‌شود.
• رژیم غذایی سالم: یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به کنترل قند خون کمک می‌کند.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم به کاهش قند خون و بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند.
• خودمراقبتی: آموزش به کودک و خانواده برای اندازه‌گیری منظم قند خون، تزریق انسولین و مدیریت رژیم غذایی و فعالیت بدنی بسیار مهم است.

نتیجه‌گیری

رژیم غذایی مناسب برای کودکان دیابتی، یک رژیم غذایی متعادل و متنوع است که به کنترل قند خون کمک می‌کند. با همکاری پزشک، متخصص تغذیه و آموزش‌های لازم، والدین می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا یک زندگی سالم و فعال داشته باشد.

منبع: اخبارجهان