سید جواد حسینی در مراسم سالگرد تاسیس اورژانس اجتماعی که با حضور مسئولان و مدیران پیشین این سازمان در بهزیستی برگزار شد، به تشریح فلسفه وجودی اورژانس اجتماعی پرداخت. وی اظهار داشت که انقلاب اسلامی در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی سه مرحله را طی کرده است. در دهه اول، رویکرد اخلاق‌محور و پندگرایی حاکم بود، اما این رویکرد نتوانست به کاهش مشکلات منجر شود. در دهه دوم، رویکرد کنترلی و پلیسی جایگزین شد و با گسترش حراست‌ها و گزینش‌ها، نمودار آسیب‌های اجتماعی همچنان کاهشی نشان نداد. از سال ۱۳۷۵ به بعد، مرحله سوم با رویکرد علمی و اجتماعی آغاز شد؛ بدین معنا که پذیرفته شد مسائل اجتماعی ماهیت اجتماعی دارند و باید با نگاهی علمی و اجتماعی به آن‌ها پرداخته شود.
وی در ادامه افزود که در این رویکرد علمی، دو محور اساسی در نظر گرفته شد: نخست، مداخلات پیشگیرانه ساختاری که بر نهادگرایی استوار است. خانواده، مدرسه و اقتصاد سه نهادی هستند که در صورت ایفای کارکرد صحیح خود، بخش قابل توجهی از آسیب‌ها را پیشگیری می‌کنند. دومین محور، مداخلات پاتولوژیک یا آسیب‌شناسانه است؛ یعنی در صورت قرار گرفتن فرد در معرض آسیب یا آسیب دیدن، باید مداخلات حرفه‌ای و علمی صورت گیرد. اورژانس اجتماعی دقیقاً برای پوشش این مرحله شکل گرفت تا در کنار پلیس، به عنوان یک نهاد تخصصی اجتماعی فعالیت کند.
حسینی با بیان اینکه اورژانس اجتماعی با کارکرد حمایتی در میدان حضور می‌یابد، اولین وظیفه آن را حفاظت از افراد در برابر محیط‌های پرخطر عنوان کرد. وی افزود که این نهاد دارای نظام ارجاع است و هم خدمات مستقیم ارائه می‌دهد و هم افراد را به مراکز تخصصی مرتبط ارجاع می‌دهد. به همین دلیل، اورژانس اجتماعی نهادی به‌هنگام، سریع، در دسترس، همگانی و رایگان است که کارکردهای حمایتی، ترمیمی و تکوینی دارد و به عنوان خط مقدم مواجهه اجتماعی و حرفه‌ای با آسیب‌های اجتماعی شناخته می‌شود.
وی با اشاره به مطالعات تطبیقی در کشورهایی مانند سوئد، سوئیس، کره جنوبی و برزیل، وجود ردپایی از اورژانس اجتماعی را در همه این کشورها تایید کرد.
ارتقای ساختار اورژانس اجتماعی
وی بیان داشت که اقدامات اساسی برای ارتقای جایگاه اورژانس اجتماعی انجام شده و ساختار آن در سازمان بهزیستی به سطح یک مرکز مستقل با سه مدیرکل و هشت گروه کارشناسی مهم ارتقا یافته و در تمامی استان‌ها رئیس اورژانس اجتماعی منصوب شده است.
رئیس سازمان بهزیستی اضافه کرد که در ابتدای فعالیت، اورژانس اجتماعی تنها ۳۲ پست سازمانی رسمی داشت، اما امروز در ۳۸۴ شهرستان ساختار رسمی یافته است. سال گذشته ۱۰ مرکز جدید راه‌اندازی شد و امسال نیز ۳۰ مرکز دیگر افتتاح خواهد شد. همچنین به زودی مرکز کنترل و عملیات اورژانس اجتماعی در سازمان بهزیستی افتتاح می‌شود تا رصد آسیب‌ها و فعالیت‌های اورژانس اجتماعی به صورت متمرکز انجام پذیرد.
۶۵ درصد مداخلات اورژانس اجتماعی در حوزه خودکشی مؤثر بود
وی افزود که در شرایطی که هزینه‌های زیادی صرف پژوهش‌های اجتماعی در کشور می‌شود که بعضاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، اورژانس اجتماعی هر روز داده‌های زنده و میدانی تولید می‌کند. طی دو سال و نیم گذشته، دو میلیون مداخله توسط اورژانس اجتماعی صورت گرفته که ۷۰ درصد آن‌ها اثربخش بوده و در زمینه مداخلات مربوط به خودکشی، اثربخشی به ۶۵ درصد رسیده است.
حسینی تصریح کرد که از همکاران اورژانس اجتماعی انتظار می‌رود که در این فرآیند «پژوهش در عمل» را جدی بگیرند؛ چرا که داده‌های اورژانس اجتماعی به وضوح نشان‌دهنده محل مشکلات، اولویت آسیب‌ها، نقشه آسیب‌ها در کشور و نقاطی است که نیاز به مداخلات بیشتری دارند. وی تاکید کرد که هیچ نهادی در کشور، به جز اورژانس اجتماعی و نیروی انتظامی، توانایی این سطح از شناسایی و رصد آسیب‌های اجتماعی را ندارد.
حسینی با اشاره به خلاء شبکه‌های محلی، عنوان کرد که در بسیاری از کشورهایی که موفقیت بیشتری نسبت به ما داشته‌اند، شبکه‌های محلی با مشارکت دولت، نهادهای عمومی و سازمان‌های مردم‌نهاد به کمک اورژانس اجتماعی آمده‌اند. به همین منظور، طرح «سلام» یا «سلامت اجتماعی محله‌محور» آغاز شده است. این طرح با همکاری تعاونی‌های محله‌محور، حساب نشاط محله با همراهی بانک رفاه و شش برنامه مکمل در محلات اجرا می‌شود. اولین مرحله آن از شهر سنندج آغاز شده و به تدریج در سایر استان‌ها توسعه خواهد یافت.
رئیس سازمان بهزیستی افزود که در این طرح، ۲۰ مدرسه در منطقه چهار تهران مشارکت دارند تا اورژانس اجتماعی با مدرسه و محله پیوند بخورد. در کنار این اقدامات، از فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی و همچنین ظرفیت ۱۱۰ هزار داوطلب اجتماعی که منحصراً در اختیار بهزیستی است، برای تقویت این شبکه استفاده خواهد شد.
