به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، لئو تولستوی معتقد است که تنهایی در دوران کودکی همچون شمشیری است که قلب کودک را زخمی می‌کند و این احساس، زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های روانی در بزرگسالی است.
برخلاف تصور عمومی که تنهایی را مختص بزرگسالان می‌داند، بسیاری از کودکان حتی در میان هم‌سن‌وسالان خود، احساس انزوای شدیدی را تجربه می‌کنند. این گوشه‌گیری، مانعی برای شادی، رشد سالم و حال خوب آن‌ها محسوب می‌شود. از نظر علمی، تنهایی به «تفاوت میان سطح ارتباط درک‌شده و سطح ارتباط مطلوب با دیگران» تعریف می‌شود. این تجربه، توانایی مقابله کودکان را تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را در برابر بیماری‌هایی مانند افسردگی آسیب‌پذیرتر می‌کند.
تفاوت تنهایی فیزیکی و تنهایی ادراک‌شده
یک مفهوم کلیدی در روانشناسی، تمایز میان تنهایی فیزیکی (Solitude) و تنهایی ادراک‌شده (Perceived Loneliness) است. تنهایی ادراک‌شده یک حالت ذهنی و عاطفی است و به تعداد افراد حاضر در اطراف یک فرد بستگی ندارد، بلکه به احساس درونی او از نبود ارتباط عمیق و رضایت‌بخش مربوط می‌شود. به همین دلیل، یک فرد ممکن است در یک جمع شلوغ باشد اما به دلیل احساس عدم درک متقابل، به‌شدت احساس تنهایی کند.
این موضوع در کودکان و نوجوانان اهمیت ویژه‌ای دارد. کودک ممکن است در محیط‌هایی مانند مدرسه یا پارک از نظر فیزیکی در ارتباط با دیگران باشد، اما اگر نتواند پیوندهای عاطفی معناداری برقرار کند، این حضور جمعی نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند احساس انزوای او را تشدید کند. این پدیده به‌ویژه در دوران نوجوانی و هنگام تغییرات بزرگ مانند عوض کردن مدرسه، که شبکه‌های اجتماعی فرد مختل می‌شود، افزایش می‌یابد.
آمار و دلایل تنهایی در کودکان
تحقیقات نشان می‌دهد که از هر ۱۰ کودک زیر ۱۵ سال، بین ۳ تا ۴ نفر ممکن است احساس تنهایی کنند. این حس در دختران شدیدتر از پسران گزارش شده است. عواملی که خطر بروز این احساس را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- برخی معلولیت‌ها
- داشتن مادر مبتلا به افسردگی
- مورد آزار و قلدری قرار گرفتن
- ترجیح روابط مجازی به ارتباطات فیزیکی
- داشتن گرایش جنسی متفاوت از هنجار
- والدینی که از افسردگی، اضطراب یا سوءمصرف مواد رنج می‌برند
پیامدهای خطرناک تنهایی در دوران کودکی
تجربه مکرر تنهایی، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که این حس با اضطراب اجتماعی و افسردگی ارتباط مستقیم دارد. همچنین، افرادی که تنهایی بیشتری را تجربه می‌کنند، بدون در نظر گرفتن درآمد، تحصیلات یا جنسیت، بیشتر در معرض خطر مرگ زودرس قرار دارند. احساس انزوا با افکار خودکشی نیز مرتبط است و می‌تواند بر سلامت عاطفی و روانی فرد در تمام طول زندگی تأثیر بگذارد.
راهکارهای مؤثر برای کمک به کودکان تنها
برای کودکانی که به‌طور مزمن احساس تنهایی می‌کنند، باید راهکارهای هدفمند مبتنی بر مدرسه و خانواده طراحی و اجرا شود. هدف اصلی، کاهش پیامدهای نامطلوبی است که در صورت ادامه‌دار شدن این حس، می‌تواند به آسیب‌های روانی جدی منجر شود. تقویت تعاملات مثبت اجتماعی در مدرسه یک عامل محافظتی قدرتمند محسوب می‌شود.
در کنار آن، حمایت خانواده نقش محوری دارد. والدینی که با فرزندان خود ارتباطی شفاف و سرشار از همدلی برقرار می‌کنند، به بهبود سلامت روان آن‌ها کمک مؤثری خواهند کرد. در این میان، روانشناس مدرسه می‌تواند با شناسایی و حمایت از این کودکان، نقشی کلیدی ایفا کند. اجرای برنامه‌هایی برای تقویت تعاملات مثبت با همسالان و استفاده از تکنیک‌های درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند با پیامدهای منفی انزوا مانند افسردگی و اضطراب مقابله کند.
منبع: سبک زندگی
