به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری تسنیم، بازارهای مالی ایران در ابتدای هفته جاری شاهد نوسانات شدیدی بود که ریشه در اخبار منفی پیرامون عدم تصویب قطعنامه تمدید تعلیق تحریم‌های ایران و شایعات فعال شدن مکانیسم ماشه داشت. افزایش ناگهانی قیمت ارز و طلا در روزهای اخیر، بیشتر ناشی از موج‌سازی روانی و التهاب‌آفرینی سوداگران داخلی و بهره‌گیری آن‌ها از اخبار خارجی بود تا تحولات واقعی اقتصادی.
بازار ارز و طلا بار دیگر سناریوی آشنایی را تکرار کرد: یک خبر یا رویداد سیاسی منجر به موجی از هیجان، هجوم خریداران بی‌برنامه و در نهایت، بازگشت سریع قیمت‌ها به مسیر اصلی می‌شود. جرقه این نوسانات اخیر، خبر عدم تمدید تعلیق تحریم‌ها و فعال شدن بالقوه مکانیسم ماشه بود؛ خبری که به سرعت توسط جریان‌های معاند و دلالان ارزی به ابزاری تبلیغاتی تبدیل شد.
این الگوی نوسانی بازار در مواجهه با شوک‌های سیاسی و بین‌المللی، طی دو دهه گذشته بارها تکرار شده است. از مذاکرات هسته‌ای گرفته تا تنش‌های نظامی کوتاه‌مدت، الگو همواره ثابت بوده است: ترس زودگذر، ورود سرمایه‌های هیجانی به بازار و سپس ریزش شدید قیمت‌ها به سطوح قبلی. در این چرخه، تازه‌واردان به بازار همواره بازندگان اصلی هستند؛ زیرا معمولاً در اوج قیمت خرید و در کف قیمت مجبور به فروش می‌شوند.
مجید دوستعلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با اخبار جهان، تأکید کرد که آثار روانی مکانیسم ماشه بسیار پررنگ‌تر از ابعاد عملیاتی آن است. وی با اشاره به سابقه تحریم‌های گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران، خاطرنشان کرد که ایران سال‌هاست تحت سخت‌ترین تحریم‌ها، به‌ویژه از سوی آمریکا، قرار دارد. دوستعلی با مقایسه تعداد تحریم‌شدگان توسط شورای امنیت (120 نفر) و ایالات متحده (حدود 2000 نفر)، بر قدرت اجرایی بیشتر تحریم‌های آمریکا تأکید کرد و افزود که ضمانت اجرایی تحریم‌های آمریکا بسیار قوی‌تر از ضمانت اجرایی شورای امنیت است.
وی با اشاره به افزایش غیرمنطقی قیمت دلار در بازار، این افزایش را ناشی از آثار روانی اسنپ‌بک و مکانیسم ماشه دانست و پیش‌بینی کرد که پس از فروکش کردن این هیجان روانی، قیمت ارز به نرخ واقعی خود بازخواهد گشت. دوستعلی با ذکر مثالی از جنگ دوازده روزه با رژیم صهیونیستی، یادآور شد که در آن زمان نیز قیمت دلار در بازار غیررسمی افزایش غیرمنطقی پیدا کرد و پس از پایان جنگ به سطح قبلی خود بازگشت.
دوستعلی بر ذخایر ارزی مطلوب کشور تأکید کرد و گفت که در صورت مدیریت صحیح ابعاد روانی، مشکلی از نظر اقتصادی وجود ندارد. وی همچنین سوداگران و اخلالگران بازار ارز را مورد انتقاد قرار داد و خواستار برخورد جدی دستگاه‌های نظارتی و قضایی با آن‌ها شد.
مرور تجربیات مشابه در دوره‌های تشدید تحریم‌ها و حوادث نظامی، نشان می‌دهد که جهش‌های ناشی از شوک‌های روانی در بازار ارز نه تنها پایدار نیستند، بلکه با اصلاح شدید همراه هستند. افزایش اخیر قیمت دلار، فاقد پشتوانه بنیادی است و بیشتر محصول ترس‌آفرینی و فضاسازی داخلی و خارجی است. کارشناسان با اشاره به الگوی “هیجان-ریزش”، هشدار می‌دهند که بسیاری از تازه‌واردان سهم خود را در بالاترین قیمت‌ها خریده و بلافاصله با کاهش ارزش سرمایه مواجه می‌شوند. این نوع خرید در اوج هیجان سیاسی، نه سرمایه‌گذاری، بلکه نوعی قمار پرریسک با احتمال باخت قطعی است.
بانک مرکزی بارها اعلام کرده است که ذخایر طلا و ارز کشور در شرایط بسیار مطلوبی قرار دارد و نیاز به واردات به‌طور کامل قابل تأمین است. حتی در صورت صدور کامل تحریم‌های شورای امنیت، فشار واقعی بر بازار ارز محدود خواهد بود. تاریخ اقتصادی ایران نشان می‌دهد که واکنش عجولانه به اخبار سیاسی، خطای سرمایه‌گذاری نابخشودنی است. با توجه به ابعاد محدود اثرگذاری مکانیسم ماشه، بهترین تصمیم برای مردم، صبر، اتکا به تحلیل‌های دقیق و بی‌اعتنایی به موج‌سواری دلالان است تا این چرخه پرهزینه برای سرمایه‌گذاران خرد تکرار نشود.
منبع: خبرگزاری تسنیم
