دستمزد استاد فرشچیان برای اسکناس ۲۰۰هزار تومانی چقدر بود؟ بانک مرکزی به این سوال پاسخ داده است. خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است.
یک شهروند از طریق سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از بانک مرکزی پرسیده بود که بابت استفاده از اثر استاد فرشچیان بر روی اسکناس دو میلیون ریالی چه مبلغی به این هنرمند پرداخت شده است. این پرسش نشان می‌دهد که چنانچه اثر هنری در تولید اسکناس‌ها به کار گرفته می‌شود، چه سازوکارهای مالی برای هنرمندان در نظر گرفته می‌شود و آیا پرداختی به آن‌ها انجام شده یا خیر. پرسش‌ها از مسیر قانونی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات پیگیری شد تا شفاف‌سازی لازم انجام شود.
در پاسخ به این درخواست، کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات توضیح داد که فرآیند پاسخگویی به چنین پرسش‌هایی معمولاً از طریق بانک مرکزی دنبال می‌شود و نهاد مربوطه موظف است نتیجه را به متقاضی اعلام کند. این روند با هدف روشن شدن مبانی مالی و حقوقی استفاده از آثار هنری در مبادلات ملی و همسو با قوانین دسترسی آزاد به اطلاعات انجام می‌شود. با وجود این که پاسخ‌ها معمولاً مبتنی بر مستندات داخلی است، به دلیل حساسیت موضوع و ارتباط آن با اثر ماندگار استاد فرشچیان، اطلاع‌رسانی شفاف از اهمیت بالایی برخوردار است.
کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات معمولاً در چنین مواردی با جدیت پیگیری می‌کند تا در نهایت به پاسخ روشن و قابل قبول برای شهروندان برسد. در این پرونده اما همزمان با انتشار پاسخ از سوی بانک مرکزی، فوت استاد فرشچیان نیز رخ داده بود؛ این نکته به ابعاد حساس تاریخی و فرهنگی ماجرا افزوده و اهمیت روشن‌سازی دقیق‌تر مبالغ و سازوکارهای پرداختی را دو چندان می‌کند. با این وجود، این رویدادها به صورت همزمان نشان می‌دهد که مسئولان نهادهای دولتی موظف‌اند در پاسخگویی به پرسش‌های عمومی شفاف باشند، حتی اگر نکته‌ای غیرقابل بازگشت مانند وفات هنرمند وجود داشته باشد.
بانک مرکزی هم در پاسخ به این پرسش، با رویکردی مسئولانه و از طریق کانال‌های رسمی ارتباطی، توضیحاتی را ارسال کرده است. هر چند متن دقیق پاسخ عمومی منتشر نشده است، اما روشن است که بانک مرکزی نسبت به پیگیری‌های قانونی و احترام به اصول افشاگری و دسترسی آزاد به اطلاعات پاسخگو بوده و تلاش کرده است تا به سوال مطرح‌شده پاسخ دهد. این روند نشان می‌دهد که دستگاه‌های دولتی اگر چه با ملاحظاتی روبه‌رو هستند، اما نسبت به شفاف‌سازی درباره بهره‌برداری‌های هنری و هزینه‌های مربوطه از طریق ابزارهای قانونی اقدام می‌کنند.
تصویر منتشرشده از اسکناس ۲۰۰هزار تومانی با نقش استاد فرشچیان، نمادی است از این گفت‌وگوهای حقوقی و فرهنگی که میان ملت، هنر ملی و نهادهای رسمی شکل می‌گیرد. این تصویر به وضوح یادآور می‌شود که آثار هنری ایرانی در عرصه اقتصاد ملی نقش‌آفرینی می‌کنند و هر گونه استفاده از این آثار در قالب طراحی اسکناس یا سایر رسانه‌ها باید با رعایت حقوق مؤلفان و هنرمندان همراه باشد. در دستاوردهای حقوقی مربوط به انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، چنین مواردی می‌تواند به ایجاد رویکردی روشن‌تر برای هماهنگی میان نهادهای تصمیم‌گیر و هنرمندان منجر شود.
در نهایت، این رویداد از منظر حقوقی-اطلاعاتی حائز اهمیت است؛ زیرا نشان می‌دهد سیستم انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات تا چه اندازه می‌تواند در پاسخگویی به سوالات عمومی درباره استفاده از آثار هنری، شفافیت و پاسخگویی مؤثر ایجاد کند. همچنین تأکید می‌کند که هر گونه پرداخت یا حق‌السهم مرتبط با به‌کارگیری آثار هنرمندان در اسکناس‌های ملی باید به وضوح مشخص و قابل دسترس برای عموم باشد تا اعتماد عمومی حفظ شود و جریان اطلاع‌رسانی درست و دقیق انجام گیرد.
آنچه در این گزارش مهم است این است که بانک مرکزی با رعایت اصول قانونی پاسخ لازم را ارائه کرده و مسئولان مربوطه توضیحاتی را در این زمینه به اطلاع عموم رسانده‌اند. این اقدام نه تنها به سوالات فعلی پاسخ می‌دهد، بلکه می‌تواند به عنوان الگویی برای شفافیت در مسائل مشابه در آینده عمل کند. در عین حال، توجه به وفات استاد فرشچیان و زمان‌بندی انتشار پاسخ هم نشان می‌دهد که حفظ احترام به شخصیت‌های تاریخی و هنری کشور با دقت بیشتری دنبال می‌شود تا ارج نهادن به آثار ماندگار با حفظ شأن هنرمند و خانواده او تداوم یابد.
این گزارش از منظر عمومی و ملی برای مخاطبان هنر و اقتصاد همزمان با اهمیت است: آثار هنری ملی در خدمات عمومی جای می‌گیرند و نحوه بهره‌برداری از این آثار باید با یک چارچوب روشن قانونی، اخلاقی و مالی همسو باشد. خبرگزاری اخبار جهان تلاش کرده است با تکیه بر اصول سلامت اطلاعات و حفظ اصالت رویدادها، گزارشی جامع و دقیق از این موضوع ارائه دهد تا همگان بتوانند نگاهی روشن به جریان استفاده از آثار استاد فرشچیان در عرصه اسکناس‌ها و مبادلات فرهنگی-اقتصادی کشور داشته باشند.
