اخبار جهان
فصلی شدن دردها؛ جامعه‌ای که با مد رسانه می‌تپد
۲۸ مرداد ۱۴۰۴ – ۲۰:۵۲
تبریز – به گزارش اخبار جهان از تبریز، در دنیای امروز، رسانه‌ها به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی نقش برجسته‌ای در شکل‌دهی به افکار عمومی و جهت‌دهی به کنش‌های اجتماعی ایفا می‌کنند. حتی اگر خود را دغدغه‌مند اجتماعی بنامیم و تصور کنیم مشکلات واقعی را پیگیری می‌کنیم، در حقیقت بسیاری از فعالان و نخبگان اجتماعی نیز به نوعی در بند بازی‌های رسانه‌ای هستند. آنچه رسانه‌ها برجسته می‌کنند، اولویت دغدغه‌مندی افراد را تعیین می‌کند و فعالان به جای تحلیل مستقل، واکنش‌محور عمل می‌کنند. برای مثال، وقتی موضوع فلسطین و رویدادهای ۷ اکتبر در رسانه‌ها برجسته می‌شود، همه فعالان به آن سو جلب می‌شوند و به طراحی کنش می‌پردازند. با کاهش یا تغییر پوشش خبر درباره سوریه، نگرانی‌ها و تحلیل‌ها نیز کاهش می‌یابد؛ در حالی که وضعیت واقعی سوریه همچنان بی‌ثبات است، اما به دلیل محدودیت و سانسور خبری، جامعه فکر می‌کند خبری نیست.
این اسارت رسانه‌ای باعث می‌شود نخبگان و کنشگران اجتماعی، کسانی که حرکت جامعه را تعیین می‌کنند، فصلی عمل کنند. آن‌ها به جای مسئولیت اجتماعی مستمر، نسبت به مسائل حساسیت کوتاه‌مدت پیدا می‌کنند و مانند عروسک خیمه‌شب‌بازی رسانه عمل می‌کنند؛ هر موضوعی که در دید رسانه‌ها قرار گیرد، توجه فعالان به آن جلب می‌شود و هر موضوعی که از تیترها خارج شود، کم‌رنگ می‌شود. این وضعیت زمانی خطرناک می‌شود که چنین نگرشی وارد عرصه تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری شود، زیرا تصمیم‌ها و سیاست‌ها بر اساس هیاهوی رسانه‌ای و اولویت‌های ترند محور شکل می‌گیرند، نه تحلیل مستقل و واقعیت‌های اجتماعی.
اسارت رسانه‌ای نخبگان و فعالان اجتماعی همچنین تأثیر مستقیمی بر حرکت‌های مردمی دارد. همان‌طور که می‌بینیم، تظاهرات و ایده‌های جدید برای مقابله با بحران انسانی در غزه در نقاط مختلف جهان ادامه دارد، اما در افکار عمومی ایران این بحث تقریباً به فراموشی سپرده شده است. حتی مسائلی مانند جنگ دوازده روزه ایران و اسرائیل که می‌توانست تأثیر اجتماعی گسترده‌ای داشته باشد، به دلیل کاهش پوشش رسانه‌ای و فاصله گرفتن از هیاهوی خبری، در ذهن مردم و گاه تصمیم‌گیرندگان نیز کم‌رنگ شده است. این وضعیت نشان می‌دهد که مسیر یک مسئله اجتماعی در فضای ایران دچار قطع و پریدن از یک موضوع به موضوع دیگر شده است. فعالیت اجتماعی در ایران تا حد زیادی به «مد خبر» تبدیل شده است؛ هر موضوعی که هیاهوی بیشتری داشته باشد یا به اصطلاح ترند شده باشد، میل نخبگان و فعالان اجتماعی نیز به آن سو کشیده می‌شود، و فردا موضوع و مسئله دیگری جای آن را می‌گیرد.
نتیجه این روند، سطحی‌شدن فضای اجتماعی و فرهنگی است که پیامدهای عمیقی در پی دارد. وقتی تحلیل‌های مستقل و پیگیری مستمر جای خود را به واکنش‌های کوتاه‌مدت و مد روز رسانه‌ای می‌دهند، کنشگری اجتماعی نه تنها پراکنده و ناپایدار می‌شود، بلکه ظرفیت جامعه برای مواجهه با بحران‌های واقعی و بلندمدت کاهش می‌یابد. این سطحی‌شدن باعث می‌شود حرکت‌های مردمی نیز بی‌اثر شود و جامعه در برابر مسائل مهم و مستمر، توان واکنش مؤثر را از دست بدهد. در نتیجه فضای اجتماعی ظرفیت رشد خود را از دست می‌دهد و ممکن است بر فضای سیاسی و تصمیم‌سازی نیز تأثیر بگذارد.
یادداشت از: مائده مهدوی
انتهای پیام
