به گزارش اخبار جهان به نقل از لایوساینس، خورشید، ستاره حیات‌بخش منظومه شمسی، پس از دوره‌ای نسبتا آرام، نشانه‌هایی از افزایش فعالیت از خود نشان می‌دهد؛ یافته‌ای که مدل‌های پیشین در مورد رفتار ستاره میزبان زمین را به چالش می‌کشد. این افزایش فعالیت، که می‌تواند دهه‌های آینده را با طوفان‌های خورشیدی شدید همراه کند، نگرانی‌های جدی در مورد زیرساخت‌های حیاتی زمین ایجاد کرده است.
فعالیت خورشید در چرخه‌های تقریباً ۱۱ ساله نوسان می‌کند. این چرخه‌ها با کمینه خورشیدی، دوره‌ای از آرامش نسبی، آغاز می‌شوند و به بیشینه خورشیدی می‌رسند؛ زمانی که طوفان‌های خورشیدی به سمت زمین پرتاب می‌شوند. این چرخه‌ها با تغییرات تعداد لکه‌های خورشیدی روی سطح خورشید همزمان هستند و به عنوان چرخه لکه‌های خورشیدی یا چرخه فعالیت‌های مغناطیسی خورشید شناخته می‌شوند. اما این چرخه‌های ۱۱ ساله خود تحت تاثیر چرخه‌های بلندمدت‌تر هستند. یکی از این چرخه‌ها، چرخه هیل با دوره ۲۲ ساله است که در آن میدان مغناطیسی خورشید کاملا وارونه می‌شود و سپس به حالت اولیه بازمی‌گردد.
علاوه بر این چرخه‌ها، نوسان‌های بلندمدت و پیچیده‌تری نیز در فعالیت خورشید وجود دارد که می‌تواند دهه‌ها طول بکشد و پیش‌بینی آن بسیار دشوار است. کمینه ماندر (۱۶۴۵ تا ۱۷۱۵) و کمینه دالتون (۱۷۹۰ تا ۱۸۳۰) از نمونه‌های تاریخی این نوسانات هستند که در آنها فعالیت خورشیدی به طور قابل توجهی در چندین چرخه متوالی کاهش یافت.
کاهش تدریجی فعالیت خورشید در اوایل دهه ۲۰۰۰، برخی دانشمندان را به این باور رساند که زمین در آستانه ورود به یک “کمینه خورشیدی عمیق” قرار دارد. بیشینه خورشیدی ضعیف سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ نیز این نظریه را تقویت کرد. با این حال، چرخه فعلی لکه‌های خورشیدی که اکنون به اوج خود رسیده است، این فرضیه را به چالش کشیده است.
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که چندین شاخص فعالیت خورشیدی، از جمله باد خورشیدی، شدت میدان مغناطیسی و تعداد لکه‌های خورشیدی، از حدود سال ۲۰۰۸ روند صعودی داشته‌اند و احتمالاً در چرخه‌های آینده نیز افزایش خواهند یافت. این یافته‌ها اعتبار نظریه کمینه خورشیدی عمیق را به شدت زیر سوال می‌برد.
جیمی جاسینسکی، فیزیکدان پلاسما در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و نویسنده اصلی این پژوهش، اظهار داشت: “همه‌ی نشانه‌ها حاکی از آن بود که خورشید وارد یک فاز طولانی کاهش فعالیت می‌شود. بنابراین، مشاهده‌ی تغییر این روند شگفت‌آور بود. خورشید به‌آرامی در حال بیدار شدن است.”
بیشینه خورشیدی اخیر که رسماً از اوایل ۲۰۲۴ آغاز شد و اکنون در آستانه پایان آن قرار داریم، خلاف انتظارها پیش رفت. پیش‌بینی‌های اولیه مرکز پیش‌بینی آب‌وهوای فضایی (SWPC)، متشکل از دانشمندان ناسا و اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA)، حاکی از بیشینه خورشیدی ضعیف در سال ۲۰۲۵ بود. اما این پیش‌بینی‌ها غلط از آب درآمدند و بیشینه خورشیدی زودتر از موعد و بسیار فعال‌تر از برآوردها آغاز شد. SWPC برای اولین بار همزمان با آغاز بیشینه خورشیدی، پیش‌بینی خود را به‌روزرسانی کرد.
در طول این بیشینه، خورشید بیشترین تعداد لکه‌های خورشیدی در بیش از دو دهه گذشته را ثبت کرده و تعداد قابل توجهی شراره‌های قدرتمند X، قوی‌ترین نوع انفجار خورشیدی، را به سمت زمین پرتاب کرده است. زمین نیز با چندین طوفان ژئومغناطیسی بزرگ، از جمله یک رویداد شدید در ماه مه ۲۰۲۴ مواجه شد که نمایش‌های کم‌نظیر شفق قطبی را به همراه داشت و بیش از ۵۰۰ میلیون دلار خسارت اقتصادی به بار آورد. رویدادهای مشابه، از جمله یک خروج جرم از تاج خورشیدی در ۷ سپتامبر ۲۰۲۵، نشان‌دهنده‌ی تداوم این فعالیت فزاینده است.
این پژوهش هشدار می‌دهد که آنچه در چند سال اخیر رخ داده، ممکن است در چند دهه آینده به “وضعیت عادی” تبدیل شود. این مسئله نگران‌کننده است، زیرا جوامع بشری بیش از هر زمان دیگری به فناوری‌های آسیب‌پذیر در برابر اختلالات آب‌وهوای فضایی وابسته هستند؛ از شبکه‌های برق و سیستم‌های GPS تا ماهواره‌های مدار زمین.
علت کاهش فعالیت خورشید در چند دهه گذشته و همچنین عامل جهش کنونی فعالیت آن هنوز به طور کامل مشخص نیست. جاسینسکی بیان کرد: “روندهای بلندمدت بسیار پیش‌بینی‌ناپذیر هستند و ما هنوز به‌طور کامل آنها را درک نکرده‌ایم.” پژوهشی که در اوایل ۲۰۲۵ منتشر شد، پیشنهاد کرد که جهش اخیر فعالیت خورشید ممکن است بخشی از یک چرخه صد ساله‌ی کمتر شناخته‌شده به نام “چرخه گلیسبرگ سده‌ای” باشد، اما مطالعه اخیر به این موضوع اشاره نکرده است.
مطالعه در نشریه Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.
منبع: لایوساینس
