«تاخت»؛ جریانی برای احیای فرهنگ مصرف مسئولانه در خراسان جنوبی با هدف حفظ منابع و مقابله با مصرف‌گرایی
بیرجند – خبرگزاری اخبار جهان: رویداد «تاخت» که این روزها در بیرجند برگزار می‌شود، صرفاً یک بازار برای مبادله کالاهای دست‌دوم نیست، بلکه حرکتی آگاهانه و اجتماعی است که با هدف مقابله با فرهنگ مصرف‌گرایی، کاهش تولید پسماند و حفاظت از منابع طبیعی در استان خراسان جنوبی، یکی از خشک‌ترین اقلیم‌های کشور، شکل گرفته است. این رویداد با ترویج سبک زندگی مسئولانه، به دنبال تغییر نگرش عمومی نسبت به مصرف، اقتصاد و محیط زیست است.
«تاخت»؛ نمادی از مسئولیت‌پذیری در قبال منابع
حمید الهیاری، دبیر پویش محیط زیستی ناتوران لوت، در تشریح اهداف این رویداد تأکید کرد: «هدف ما از برگزاری «تاخت»، حفظ منابع ارزشمند و جلوگیری از مصرف بی‌رویه است. کالایی که شاید دیگر مورد استفاده ما قرار نگیرد، می‌تواند نیاز فرد دیگری را برطرف کند. این رویکرد، به طور مستقیم از چرخه تولید کالاهای نو و مصرف منابع جدید جلوگیری کرده و به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.»
وی با اشاره به سابقه برگزاری «تاخت»، بیان داشت: «اولین دوره این رویداد در سال ۱۴۰۲ برگزار شد و پس از آن در خرداد ۱۴۰۳ شاهد برگزاری دومین دوره بودیم. اکنون نیز سومین دوره را در بیرجند میزبانی می‌کنیم. اگرچه این الگو پیش از این در شهرهای بزرگی مانند تهران و مشهد اجرا شده است، اما در استان خراسان جنوبی هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد.»
الهیاری با یادآوری سبک زندگی گذشتگان، افزود: «در گذشته، استفاده از لباس‌ها و وسایل دست به دست شده بین اعضای خانواده و اقوام، امری رایج بود. متأسفانه، ما این فرهنگ سازنده را از دست داده‌ایم. هدف اصلی «تاخت»، احیای همین سنت نیکو است.»
دبیر پویش محیط زیستی ناتوران لوت همچنین اشاره کرد: ««تاخت» فراتر از یک بازار مبادله صرف است؛ بلکه یادآوری مداومی است برای اینکه بدانیم برای برطرف کردن هر نیازی، لزوماً نیازی به خرید کالای نو نیست. می‌توانیم کالاها را امانت بگیریم، با مهارت‌های ساده آن‌ها را بازسازی کنیم، یا حتی با کالاهای دیگر مبادله نماییم.»
اهمیت حیاتی «تاخت» برای خراسان جنوبی
هدی موسی‌زاده، کارشناس منابع آب و انرژی، با تأکید بر شرایط بحرانی استان خراسان جنوبی، گفت: «استان خراسان جنوبی با یکی از خشک‌ترین اقلیم‌های کشور روبرو است و بحران آب در این منطقه یک واقعیت انکارناپذیر است. در چنین شرایطی، مصرف بی‌رویه کالا به معنای مصرف بی‌رویه منابع حیاتی و آب است.»
وی با اشاره به مفهوم «آب مجازی» که کمتر به آن توجه می‌شود، افزود: «برای تولید یک تیشرت پنبه‌ای، حدود ۱۳ هزار لیتر آب مصرف می‌شود. بنابراین، اگر هر تیشرت تنها دو یا سه بار پوشیده شود و سپس کنار گذاشته شود، مقدار آب مجازی هدر رفته آن از مصرف سالانه یک خانوار نیز فراتر می‌رود.»
زنگ خطر مصرف‌گرایی؛ وقتی مدگرایی به بحران آبی دامن می‌زند
موسی‌زاده با انتقاد از رفتارهای خرید مدرن، اظهار داشت: «تب خرید در فروش‌های ویژه، مدگرایی زودگذر و تبلیغات تجمل‌گرایانه باعث شده تا افراد بدون داشتن نیاز واقعی، اقدام به خرید کالا کنند. این امر نه تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زند، بلکه فشار مضاعفی بر منابع طبیعی، به ویژه آب، وارد می‌کند.»
این کارشناس منابع آب و انرژی ادامه داد: «هر بار که به جای استفاده مجدد از یک کالا، یک محصول نو خریداری می‌کنیم، حجم قابل توجهی از آب، انرژی و منابع را مصرف می‌کنیم. این موضوع در کشوری با تنش آبی مانند ایران و در استانی چون خراسان جنوبی، پیامدهای فاجعه‌باری در پی دارد.»
راهکارهای «تاخت» برای کاهش مصرف و حفظ محیط زیست
وی در ادامه به پنج راهکار کلیدی برای کاهش مصرف و حفاظت از محیط زیست اشاره کرد:
۱. استفاده بهینه از وسایل موجود: وسایل را در دسترس قرار دهیم تا فراموش نشوند.
۲. امانت گرفتن: برای نیازهای موقتی مانند لباس مجالس، به جای خرید، امانت گرفتن را جایگزین کنیم.
۳. مبادله پایاپای: با دیگران کالاها را مبادله کنیم (مانند هندزفری در ازای دمبل!).
۴. ساختن و تعمیر: با استفاده از مهارت‌های ساده، وسایل مورد نیاز را بسازیم یا تعمیر کنیم.
۵. استفاده از کالای دست‌دوم: خرید کالای دست‌دوم با کیفیت، علاوه بر مقرون‌به‌صرفه بودن، دوستدار محیط زیست نیز هست.
«تاخت»؛ فراتر از یک رویداد ساده
رویداد «تاخت» صرفاً بازاری برای تعویض کالا نیست، بلکه تلاشی برای ایجاد تغییری بنیادین در نگرش عمومی نسبت به مصرف، اقتصاد و محیط زیست است. در استانی مانند خراسان جنوبی که با چالش کمبود آب و محدودیت فرصت‌های کارآفرینی مواجه است، نهادینه‌سازی چنین فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در حفظ منابع، کاهش هزینه‌های خانوار، تقویت مشارکت اجتماعی و دستیابی به توسعه پایدار ایفا کند. خبرگزاری اخبار جهان از این حرکت ارزشمند حمایت می‌کند.
