اخبار جهان گزارش می‌دهد که در سایه بی‌ثباتی و فقدان یک دولت کارآمد در سوریه، اسرائیل به گسترش حضور و نفوذ خود در جنوب غربی این کشور ادامه می‌دهد و به صورت تدریجی اما پیوسته در حال اشغال و بلعیدن روستاهای معینی است. منابع محلی از وجود تغییر و تحولات قابل توجه در منطقه حائل بین سوریه و ارتفاعات جولان خبر می‌دهند که به نظر می‌رسد هدف اصلی این تحرکات، تثبیت حضور طولانی مدت و تضمین مسیرهای نظامی و عملیاتی اسرائیل در این ناحیه باشد.
روستاهای هدف و ویژگی‌های منطقه
در امتداد دامنه‌های کوه حرمون و روبه‌روی ارتفاعات جولان، روستاهایی مانند حضر در قنیطره و روستاهای عرنه، ریمه، بقعسم و جندل از نظر اداری به دمشق وابسته‌اند، اما به نحوی واقعیت میدانی دارند که آن‌ها را به واقع در میانه رفتارهای امنیتی و انتظامی اسرائیل قرار داده است. منابع محلی توضیح می‌دهند که این روستاها اکنون از سایر مناطق سوریه جدا شده‌اند و در زمینه امرار معاش، خدمات پزشکی و دیگر نیازهای روزمره به اسرائیل متکی هستند. نیروهای اسرائیل به طور آزادانه در این روستاها پرسه می‌زنند و از امکاناتی مانند حضور دستاوردهای رسانه‌ای و سخنگویان نظامی این رژیم در برخی از روستاها گزارش داده‌اند.
پیامدهای معیشتی و امنیتی برای ساکنان روستاها
معیشت ساکنان این روستاها به تدریج به گونه‌ای تعریف شده است که گویی گروگان حضور اسرائیل است. منابع محلی تأکید می‌کنند که روستاهای مذکور به طور فزاینده‌ای از شبکه‌های ارتباطی و خدماتی سوریه جدا شده‌اند و خدمات ضروری مانند بهداشت و درمان و دیگر نیازهای روزمره آن‌ها به شکل مستقلی از سوی اسرائیل تامین یا تحت مدیریت قرار گرفته است. حضور نظامی اسرائیل در این مناطق همواره با حضور گسترده‌تر نیروهای اشغالگر و گسترش پايگاه‌ها و مراکز دیده‌بانی همراه بوده است. و این رخدادها به گونه‌ای است که از دید این منابع، امکان بازگشت روستاها به وضعیت پیش از بحران سوریه را به گونه‌ای نامشخص می‌کند.
چشم‌اندازهای استقرار طولانی‌مدت و اهداف راهبردی اسرائیل
داده‌های میدانی نشان می‌دهد که اسرائیل قصد دارد حضور خود را در جنوب غرب سوریه طولانی‌تر کند و حضور نظامی‌اش را به عمق منطقه بکشاند. یکی از تحلیلگران نظامی سوری با اشاره به گسترش حضور اسرائیل در دامنه‌های حرمون توضیح می‌دهد که اشغالگران به دنبال تضمین مسیرهای امن برای ارتباط میان ارتفاعات جولان اشغالی و روستاهای واقع در داخل سوریه هستند تا نفوذ خود را در این منطقه تثبیت کنند. همچنین این تحلیلگر هشدار می‌دهد که کوه حرمون از نظر نظامی اهمیت تاکتیکی بالایی دارد و تسلط بر این ارتفاعات می‌تواند به اسرائیل امکان کنترل بیشتری بر منطقه جنوبی سوریه بدهد. در کنار این تجربه می‌تواند بر دامنه حضور اسرائیل در مناطق حساس آینده اثرگذار باشد.
تأثیرات سیاسی و منطقه‌ای با وجود سکوت کابل
در طول ماه‌ها و سال‌های اخیر، بحث‌های مربوط به عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل و پیوستن سوریه به برخی گفت‌وگوهای سیاسی در زمینه امنیتی و منطقه‌ای مطرح شده است. با این وجود، تحلیلگران تأکید می‌کنند که گسترش حضور اسرائیل در مناطق دروزی نشین جنوب سوریه می‌تواند به شکل غیرمستقیم به تضعیف حاکمیت سوریه و افزایش زمینه‌های مداخله خارجی در این کشور منجر شود. این موضوع به ویژه در دوره پس از سقوط دولت بشار اسد و با حضور گروه‌هایی با نفوذ در مناطق جنوبی سوریه بارها مورد بحث و تأمل قرار گرفته است. در چنین فضایی، انتظار می‌رود که تحرکات اسرائیل در این مناطق به عنوان یک عامل بی‌ثباتی بلندمدت تلقی شود و به پاسخ‌های داخلی و بین‌المللی متفاوتی منجر شود.
نقش جولانی و وابستگی‌های محلی منطقه‌ای
بر اساس دیدگاه‌های برخی کارشناسان، حضور و تحرکات اسرائیل در جنوب سوریه از سوی مجموعه‌ای از عوامل به ویژه وضعیت داخلی حاکم بر مناطقی که در آن‌ها جمعیت‌های دروزی و دیگر گروه‌های ساکن هستند، تشدید می‌شود. این تحلیلگران بیان می‌کنند که در کنار ادعای حمایت از جمعیت‌های محلی، هدف اصلی اسرائیل ایجاد مداخلات امن و استمرار حضور در این ناحیه است تا از هر گونه حرکت یکپارچه سوریه برای بازگرداندن کنترل کامل بر روستاهای جنوبی جلوگیری شود. به عقیده این محققان، این فضا می‌تواند به تقویت شرایط لازم برای ادامه حضور مداوم اسرائیل در این محدوده کمک کند و در نتیجه بافت جمعیتی و سیاسی جنوب سوریه را به سمت تغییرهای دائمی سوق دهد.
نگاه کارشناسان به خطرات راهبردی آینده
یکی از تحلیلگران سوری که از مناطق ارتفاعات جولان آمده است، با تأکید بر این که هدف اسرائیل تضمین مسیرهای دسترسی و ایجاد مانع‌های امن در پیوستن عملی به روستاهای دروزی نشین است، اضافه می‌کند که حضور اسرائیل می‌تواند مانعی برای هر گونه بازگشت سریع سوریه به کنترل کامل این مناطق باشد. این دیدگاه بر اهمیت حفظ ثبات در منطقه حومه دمشق و قنیطره تأکید دارد تا در کنار روندهای سیاسی، مسیرهای کنترل‌شده و امن برای نیروهای سوری فراهم شود. در کنار این منظر، دیگر پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی نیز به سابقه تاریخی مناقشات و جنگ‌هایی که منطقه طی دهه‌های گذشته تجربه کرده اشاره می‌کند و می‌گوید که اسرائیل از سال‌های دور با استفاده از شرایط پُرتنش منطقه، همواره به دنبال به‌روز کردن و بازتعریف معادلات قدرت در این ناحیه بوده است. این تحلیلگران تأکید می‌کنند که کاهش همبستگی داخلی در سوریه و تداوم بحران، زمینهٔ پنهان‌کاری و فعالیت‌های مخفیانه را برای اشغالگری اسرائیل فراهم می‌کند و می‌تواند به تداوم بی‌ثباتی در جنوب سوریه منجر شود.
پیامدها بر چشم‌انداز سیاسی و امنیتی کل منطقه
گسترش تجاوزات اسرائیل در جنوب سوریه به ویژه در محور قنیطره و دامنه‌های حرمون، می‌تواند به تغییرات تازه‌ای در سیاست‌های امنیتی و نظامی در منطقه منجر شود. تحلیلگران هشدار می‌دهند که این توسعه می‌تواند زمینه‌های مداخله خارجی در سوریه را تشدید کند و به ایجاد توازن قوا در مناطق جنوبی این کشور آسیب بزند. در عین حال، ابعاد انسانی و اقتصادی تحولات نیز باید به دقت رصد شود؛ زیرا تأثیرات طولانی مدت این تحولات بر معیشت ساکنان روستاهای تحت تأثیر، احتمالاً باعث تشدید آوارگی و ناپایداری در این مناطق خواهد شد. با این حال، شدت و مسیر این تحولات به تصمیم‌گیری‌های آینده میان‌مدت و بلندمدت بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بستگی دارد.
نتیجه‌گیری
در پایان، به نظر می‌رسد که اسرائیل با تکیه بر نفوذ بی‌ثباتی در سوریه و با هدف تثبیت حضور طولانی‌مدت در جنوب غرب این کشور، به تدریج روستاهای حضر، عرنه، ریمه، بقعسم و جندل را در زمره مناطقی قرار داده که از نظر امنیتی و اقتصادی به عنوان خطوط تماس و مسیرهای ارتباطی مهمی برای اسرائیل شناخته می‌شوند. این روند با وجود واکنش‌های محافل محلی و تحلیلگران سوری، همچنان ادامه دارد و تغییرات آینده در این حوزه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر ثبات منطقه و آینده روابط سوریه با اطرافش داشته باشد. با توجه به نبود یک پاسخ واحد و سریع بین‌المللی به این تحولات، روشن است که جنوب سوریه به عنوان محوری راهبردی در معادله منطقه‌ای، همچنان چشم‌اندازهای پرتنشی را پیش رو خواهد داشت. انتهای گزارش.
