یک خبر خوش برای بقای یوزپلنگ آسیایی؛ توله‌ای از نسل سوم با نام «هرب» در پناهگاه زیست‌کره توران مشاهده شد. این گونه نادر که ایران را آخرین سنگر خود می‌داند، با این رویداد امیدوارکننده، جانی دوباره می‌گیرد.
بر اساس گزارش اخبار جهان، دوربین‌های تله‌ای مؤسسه «میراث سبز پایدار» در آخرین رصد خود، تصویری از یک یوز ماده جوان را ثبت کردند. با بررسی دقیق الگوی خال‌ها، مشخص شد که این یوز همان «هرب»، توله نسل سوم این یوز ماده زادآور توران است. این کشف نشان‌دهنده تداوم چرخه زاد و ولد در جمعیت اندک باقی‌مانده یوزهاست.
سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، اعلام کرد که این یوز جوان از نسل یکی از مهم‌ترین یوزهای ماده موثر و زادآور سال‌های گذشته است و اکنون بخشی از ذخیره ژنتیکی منطقه محسوب می‌شود. وی افزود که کارشناسان با اطمینان کامل هویت این توله ماده را تأیید کرده‌اند.
«هرب» با ایفای نقش کلیدی در تقویت جمعیت یوز آسیایی، به دلیل داشتن نسل سوم، احتمال مقاومت در برابر بیماری‌ها و انقراض را افزایش می‌دهد. این موفقیت پس از شش سال توقف، با احیای مجدد «پروژه حفاظت از یوز آسیایی» و اجرای برنامه‌هایی شامل پایش علمی، جذب متخصصان و همکاری با جوامع محلی به دست آمده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان این خبر را امیدی تازه برای آینده یوز آسیایی در ایران دانست و گفت: «شناسایی یوزهای جوان، به ویژه ماده‌ها، نقش مهمی در تحلیل روند جمعیتی و ارزیابی موفقیت‌های تولیدمثلی دارد و به دقیق‌تر شدن برنامه‌های حفاظتی کمک می‌کند.»
یوسف‌پور تأکید کرد که این توله یوز جوان، ظرفیت بالایی برای تقویت ساختار جمعیتی یوز آسیایی در کشور دارد و اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با همکاری گروه‌های علمی و سازمان‌های تخصصی، پایش‌های میدانی را با دقت ادامه خواهد داد.
یوزهای آسیایی در دو دهه گذشته با تلفات قابل توجهی روبرو بوده‌اند که بیش از ۸۵ درصد آن‌ها عامل انسانی داشته است؛ جاده‌ها از مهم‌ترین عوامل مرگ و میر بوده‌اند. اقدامات مؤثری مانند ایمن‌سازی جاده‌ها، نصب علائم هشدار، کاهش سرعت و فنس‌کشی در کاهش تلفات جاده‌ای مؤثر بوده است.
خشکسالی‌های پیاپی و کاهش طعمه‌های طبیعی نیز فشار مضاعفی بر یوزها وارد کرده است. برنامه‌های مدیریت آب و احیای مراتع در حال اجراست. ورود دام و شتر به زیستگاه یوزها، منابع آبی و غذایی را محدود کرده و اجرای «سامانه خرید عرفی» برای کاهش دام در نقاط حساس، گامی مثبت محسوب می‌شود.
هرچند طرح تکثیر در اسارت با چالش‌هایی مواجه بوده، اما الگوهای جدیدی مانند ایجاد «ذخیره‌گاه نیمه‌طبیعی» با الهام از تجربیات آفریقای جنوبی در دست بررسی است. ذخیره‌گاه توران، یکی از آخرین اکوسیستم‌های قابل زیست برای یوزهاست و گونه‌های دیگری مانند گور آسیایی و پلنگ ایرانی نیز در آن سکونت دارند.
جلب مشارکت عشایر و انجمن‌های محلی در حفاظت، از راهبردهای موفقیت‌آمیز بوده است. همچنین، برنامه‌های آموزشی و جبران خسارت دامداران در دستور کار قرار دارد. استفاده از دوربین‌های پیشرفته، پهپادهای نظارتی و تحلیل داده‌های هوشمند، دقت پایش را افزایش داده و شناسایی افراد جدید را تسهیل کرده است.
با وجود این موفقیت، کارشناسان هشدار می‌دهند که جمعیت یوزها هنوز کمتر از ۳۰ فرد است و خطر انقراض جدی باقی است. برای اجرای برنامه پنج‌ساله نجات یوز، سالانه به بودجه قابل توجهی نیاز است که تاکنون محقق نشده است.
یوزپلنگ به‌عنوان نماد ملی ایران، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی عمومی دارد و کمپین‌های آگاهی‌بخشی اخیر، مشارکت مردمی را افزایش داده است. ایران می‌تواند با الهام از تجربه هند در وارد کردن یوز از آفریقا و برنامه‌های احیای گوزن زرد، مدل‌های ترکیبی حفاظت را اجرا کند.
مشاهده «هرب» نه تنها یک دستاورد علمی، بلکه نمادی از مقاومت در برابر انقراض است. این موفقیت نشان می‌دهد که با اراده ملی، فناوری و مشارکت مردمی، می‌توان امیدوار بود که یوزپلنگ آسیایی همچنان در دشت‌های ایران به حیات خود ادامه دهد.
