به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، پژوهشگران دانشگاه شهید چمران اهواز با پشتیبانی ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو، موفق به توسعه فناوری تولید کک سوزنی با خلوص بالا و ساختار نانویی شده‌اند. این فناوری از پسماندهای نفتی و آسفالتین که منابعی ارزان و در دسترس در داخل کشور هستند، بهره می‌برد. به گفته این پژوهشگران، این دستاورد ضمن کاهش وابستگی به واردات، به شکل‌گیری یک زنجیره تأمین پایدار و افزایش رقابت‌پذیری جهانی در صنایع انرژی‌بر منجر خواهد شد.
این پروژه با عنوان «توسعه فناوری کک سوزنی از آسفالتین و پسماندهای نفتی برای ساخت الکترود نانوساختار گرافیتی» به سرپرستی دکتر بابک مختاری و همکارانش در دانشگاه شهید چمران اهواز در حال اجرا است. این طرح که در چارچوب برنامه‌های محصول‌محور ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو تعریف شده، هدف اصلی آن دستیابی به یک فناوری بومی برای تولید کک سوزنی با کیفیت بالا از منابع نفتی داخلی است.
اهمیت راهبردی کک سوزنی
کک سوزنی ماده‌ای کلیدی در تولید الکترودهای گرافیتی نانوساختار به شمار می‌رود که کاربرد گسترده‌ای در صنایع فولاد و آلومینیوم دارند. با توجه به رشد سریع ظرفیت تولید فولاد در کشور و افزایش تقاضا برای الکترودهای با کارایی بالا، تأمین این ماده حیاتی به یک چالش اساسی تبدیل شده است. وابستگی به واردات برای تأمین بخش عمده کک سوزنی مورد نیاز، آسیب‌پذیری اقتصادی و تولیدی قابل‌توجهی برای کشور ایجاد کرده است.
منابع نفتی داخلی مانند آسفالتین و پسماندهای سنگین پالایشگاهی می‌توانند جایگزین مناسبی برای مواد اولیه وارداتی در تولید کک سوزنی باشند. با این حال، پیچیدگی ترکیبات این مواد و تغییرات ساختاری آن‌ها در فرآیندهای حرارتی، استفاده مستقیم از آن‌ها را دشوار می‌سازد. تیم تحقیقاتی این پروژه در تلاش است با بهینه‌سازی فرآیندها، تصفیه و اصلاح ساختار شیمیایی این پسماندها، راه را برای تولید کک سوزنی با ویژگی‌های مطلوب هموار کند.
این پروژه علاوه بر جنبه فناورانه، از نظر اقتصادی و راهبردی نیز در مسیر خودکفایی صنعتی کشور نقشی کلیدی ایفا می‌کند. تولید داخلی کک سوزنی می‌تواند به صرفه‌جویی ارزی میلیون‌ها دلاری در سال منجر شده و وابستگی صنایع فولاد و آلومینیوم به واردات را به حداقل برساند. همچنین، استفاده از پسماندهای نفتی به عنوان ماده اولیه، هزینه‌های تولید را کاهش داده و به مدیریت بهینه منابع و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک می‌کند.
نقش فناوری نانو در افزایش بهره‌وری
از دیدگاه فناوری نانو، این پروژه بر ساخت الکترودهای گرافیتی نانوساختار متمرکز است. این الکترودها به دلیل نظم بالای لایه‌های گرافنی، رسانایی الکتریکی و حرارتی بهتری دارند و در دماهای بالا از پایداری ساختاری بیشتری برخوردارند. استفاده از این الکترودها در فرآیندهای ذوب و پالایش فلزات، باعث افزایش بهره‌وری انرژی، کاهش مصرف مواد و بهبود کیفیت نهایی محصولات فولاد و آلومینیوم می‌شود.
پژوهشگران این طرح معتقدند که با تکمیل مراحل آزمایشی و صنعتی‌سازی این فناوری، زمینه برای ایجاد یک زنجیره تأمین بومی و پایدار برای الکترودهای گرافیتی در کشور فراهم خواهد شد. چنین دستاوردی نه تنها صنایع داخلی را از نوسانات بازارهای جهانی مصون می‌دارد، بلکه ظرفیت صادراتی ایران در حوزه مواد پیشرفته را نیز تقویت می‌کند. این پروژه نمونه‌ای موفق از همکاری میان مراکز دانشگاهی، فناوری نانو و صنعت نفت است که می‌تواند الگویی برای سایر طرح‌های محصول‌محور باشد و گامی مؤثر در جهت تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و استقلال صنعتی کشور محسوب می‌شود.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
