به گزارش اخبار جهان به نقل از iflscience، ادوارد اُ. ویلسون، زیست‌شناس مشهور، با جمله‌ی “چیزهای کوچکی هستند که جهان را می‌چرخانند” به اهمیت حشرات و بی‌مهرگان اشاره داشت. این جمله به‌خوبی در مورد مورچه‌ها صدق می‌کند؛ موجودات ریزی که تقریباً تمام خشکی‌های زمین را به جز قطب جنوب فتح کرده‌اند. اما دقیقاً چه تعداد مورچه در جهان وجود دارد؟
مطالعات علمی در سال ۲۰۲۲ به این پرسش پاسخ داده‌اند: برآورد محافظه‌کارانه نشان می‌دهد که ۲۰ کوادریلیون (۲۰ میلیون میلیارد) مورچه روی کره زمین زندگی می‌کنند. این عدد حیرت‌انگیز، نشان از زیست‌توده‌ای برابر با ۱۲ مگاتن کربن خشک دارد؛ میزان زیست‌توده‌ای که از مجموع زیست‌توده‌ی تمام پرندگان و پستانداران وحشی زمین بیشتر است و تقریباً به ۲۰ درصد زیست‌توده‌ی انسان‌ها می‌رسد. این یافته‌ها بر اساس تجمیع اطلاعات بیش از ۵۰۰ مطالعه در مورد مورچه‌های زمینی و درخت‌زی در تقریباً تمام زیست‌بوم‌های اصلی خشکی بدست آمده است. با این حال، محققان تاکید می‌کنند که این برآورد، تعداد کلونی‌های زیرزمینی و مناطق با داده‌های محدود، مانند جنگل‌های بوریال را در نظر نمی‌گیرد و احتمالاً کمتر از واقعیت است. بنابراین، می‌توان گفت که تعداد واقعی مورچه‌ها به مراتب بیشتر از این رقم است.
توزیع جغرافیایی مورچه‌ها نیز موضوعی جذاب است. این ۲۰ کوادریلیون موجود ریز به‌طور یکنواخت در سراسر جهان پراکنده نشده‌اند. مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، به ویژه جنگل‌های مرطوب استوایی و ساواناهای گرمسیری، تراکم بسیار بالایی از مورچه‌ها را در خود جای داده‌اند. حدود دو سوم مورچه‌های زمینی در این دو زیستگاه زندگی می‌کنند. تراکم مورچه‌ها در جنگل‌ها، به ویژه در مورد مورچه‌های برگ‌ریز، چهار برابر بیشتر از بوته‌زارهاست. در مقابل، مناطق خشک، محل سکونت جمعیت قابل توجهی از مورچه‌های زمین‌گرد هستند. با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در این زمینه، هنوز نواحی وسیعی از جهان وجود دارند که اطلاعات کافی در مورد جمعیت مورچه‌هایشان نداریم. این شکاف‌های اطلاعاتی نشان‌دهنده‌ی محدودیت‌های ما در درک کامل تنوع زیستی این موجودات شگفت‌انگیز است.
بیش از ۱۵,۷۰۰ گونه و زیرگونه‌ی مورچه تاکنون شناسایی شده است. این موجودات کوچک، از حدود ۱۴۰ تا ۱۶۸ میلیون سال پیش، به طور گسترده در جهان پراکنده شده‌اند و تقریباً در همه قاره‌ها، به جز قطب جنوب، یافت می‌شوند. البته، استثناهایی نیز وجود دارد: هیچ گونه مورچه بومی در ایسلند، گرینلند، بخش‌هایی از پلی‌نزی شرقی و برخی جزایر بسیار دورافتاده یافت نمی‌شود. برای مشاهده‌ی نقشه پراکندگی مورچه‌ها در سراسر جهان، اخبار جهان به شما توصیه می‌کند که از وب‌سایت antmaps.org بازدید کنید.
اما چطور مورچه‌ها توانستند تقریباً کل زمین را تسخیر کنند؟ متیو نلسن، پژوهشگر موزه‌ی فیلد شیکاگو و نویسنده‌ی اصلی مقاله‌ای در سال ۲۰۲۳ در مورد جهانی‌شدن مورچه‌ها، به این نکته اشاره می‌کند که مورچه‌ها در طی ۶۰ میلیون سال گذشته، همزمان با تکامل گیاهان، مسیر تکاملی خود را طی کرده‌اند. تغییرات در پوشش گیاهی، به ویژه تکامل برخی گیاهان جنگلی که از طریق منافذ ریز برگ‌هایشان بخار آب بیشتری را دفع می‌کردند، منجر به مرطوب‌تر شدن محیط جنگل‌ها و شباهت بیشتر آن‌ها به جنگل‌های بارانی شد. این امر باعث شد که برخی گونه‌های مورچه، آشیانه‌های خود را از زیر زمین به بالای درختان منتقل کنند. علاوه بر این، با گسترش گیاهان گلدار به مناطق خشک‌تر، مورچه‌ها نیز به دنبال منابع غذایی خود به این مناطق مهاجرت کردند و این امر، موتور محرکه‌ی تکامل بسیاری از گونه‌های امروزی مورچه‌ها بوده است.
در نتیجه، می‌توان گفت که امروزه، زمین به نوعی به سیاره‌ی مورچه‌ها تبدیل شده است، سیاره‌ای که ما انسان‌ها تنها در آن زندگی می‌کنیم! البته، به استثنای قطب جنوب. درک بهتر توزیع و تکامل مورچه‌ها می‌تواند به درک بهتر تنوع زیستی و روابط پیچیده بین گونه‌ها در اکوسیستم‌های مختلف کمک کند. تحقیقات آینده باید به تکمیل اطلاعات موجود و حل معمای پیچیده پراکندگی مورچه‌ها در سراسر جهان بپردازد.
منبع: iflscience
