به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، سیاست جدید ارزی در حالی به اجرا گذاشته شد که پیش از این، ارز مورد نیاز برای کالاهای اساسی با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تامین می‌شد و سایر درخواست‌ها در سامانه «نیما» پردازش می‌شد. اکنون «مرکز مبادله ارز و طلا» جایگزین سامانه نیما شده است.
سامانه «نیما» که مخفف «نظام یکپارچه معاملات ارزی» است، در اواخر سال ۱۳۹۶ به صورت آزمایشی توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد و پس از یک دوره دو ماهه، در اردیبهشت ۱۳۹۷ به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. این سامانه به عنوان بستری برای انجام تمام فعالیت‌های ارزی مرتبط با صادرات و واردات عمل می‌کرد. ارزی که در این سامانه عرضه می‌شد، قیمتی مشخص داشت که از نرخ ارز دولتی بیشتر و از نرخ ارز آزاد کمتر بود و فقط به بازرگانان تعلق می‌گرفت.
سامانه نیما این امکان را به صادرکنندگان می‌داد تا ارزهای حاصل از صادرات خود را در این بازار عرضه کنند. در واقع، این سامانه بستری برای تبادل ارزهای خارجی بود که در آن صادرکنندگان و واردکنندگان با نرخ‌های رسمی و تحت نظارت، به معامله می‌پرداختند.
در پی بحران‌ها و شوک‌های ارزی اواخر سال ۱۴۰۱ و عدم پایبندی کامل صادرکنندگان به انجام پیمان‌سپاری ارزی به دلیل شکاف عمیق بین نرخ ارزهای رسمی و غیررسمی در بازار، نرخ ارز در سامانه نیما نیز همسو با نرخ ارز در بازار آزاد، روند صعودی به خود گرفت و به حدود ۲۹ هزار تومان رسید. به همین دلیل، بازارساز برای تأمین نیازهای ارزی واردکنندگان و جلوگیری از افزایش تورم و گرانی کالا، تصمیم گرفت تمامی درخواست‌ها برای واردات کالا را با همان نرخ ارز دولتی یعنی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تأمین کند و بستر دیگری (مرکز مبادله) را برای تأمین سایر نیازها ایجاد کند. همزمان با تشدید بحران‌های ارزی و ناتوانی دولت در پاسخگویی به نیازهای ارزی واردکنندگان، سیاست جدید بانک مرکزی با شکست مواجه شد و در اسفند ۱۴۰۱، مرکز مبادله ارز و طلای ایران با اهداف زیر تأسیس شد:
۱. مرجعیت رسمی قیمت در بازار ارز و طلا
۲. نهادسازی برای انجام معاملات ارز و طلا در شبکه رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی
۳. ابزارسازی در بازارهای ارز و طلا در شبکه رسمی و تحت نظارت بانک مرکزی
۴. تأمین حداکثری نیازهای واقعی ارز
با تأسیس این مرکز، دلار نیمایی اهمیت خود را از دست داد و واردات کالا با نرخ ارز مرکز مبادله انجام می‌شد. دوم اسفندماه ۱۴۰۱، مرکز مبادله ارز و طلای ایران با حضور محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، رسماً افتتاح شد و اولین نرخ کشف شده ارز در این مرکز مشخص شد. براساس اولین معاملات بازار مبادله ارز و طلای ایران، قیمت اسکناس دلار ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان و قیمت حواله دلار ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان تعیین شد.
رئیس کل بانک مرکزی در این مراسم اعلام کرد: در حال حاضر کالاهایی که در مرکز مبادله ارز دریافت می‌کنند، مشخص شده‌اند و از همان روز نخست، نرخ بر اساس عرضه و تقاضا کشف و ارز تخصیص می‌یابد. لذا پیش‌بینی می‌شود که حجم معاملات در بازار حواله رشد قابل توجهی داشته باشد.
به گفته فرزین، نرخ ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران مبتنی بر منابع و مصارف ارزی کشور و همچنین بر اساس متغیرهای بنیادین اقتصاد کشور تعیین می‌شود. نرخ اسکناس نیز متناسب با همین امر تعیین می‌شود و سامانه نیما فقط برای کالاهای اساسی با قدرت به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
با وجود اعمال سیاست‌های جدید بانک مرکزی و وعده‌های مکرر رئیس کل بانک مرکزی برای تأمین نیازهای ارزی واردکنندگان با نرخ ثابت و دخالت در بازار غیررسمی برای جلوگیری از سفته‌بازی و نوسان‌گیری دلالان، نرخ دلار به این سیاست‌ها واکنش مثبتی نشان نداده و روند صعودی خود را تا کنون ادامه داده است.
اسکناس دلار در روز افتتاح مرکز مبادله با نرخ ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان و حواله دلار با نرخ ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان کشف قیمت شدند. در حال حاضر، هر اسکناس دلار با قیمت حدود ۷۲ هزار تومان و حواله آن حدود ۷۰ هزار تومان در مرکز مبادله معامله می‌شوند که نسبت به روز تأسیس، به ترتیب حدود ۷۵ درصد و ۹۴ درصد افزایش یافته‌اند. این بدان معناست که نیازهای ارزی افراد برای تهیه دلار در مرکز مبادله ۷۵ درصد گران‌تر از روز اول تأمین می‌شود و نیازهای ارزی وارداتی نیز ۹۴ درصد گران‌تر شده که این موضوع ارتباط مستقیمی با قیمت کالاهای مصرفی مردم دارد.
منبع : روزنامه جمهوری اسلامی
