به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، محمود حاجیلویی، دبیر علمی روزآمدسازی علوم انسانی، اجتماعی و هنر در نقشه جامع علمی کشور، از تشکیل «کمیته ویژه داده‌ها» خبر داد. وی اعلام کرد که این کمیته تاکنون هفت جلسه در شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی برگزار کرده است.
این اقدام با هدف تحقق اهداف شورای تحول و با رویکردی داده‌محور به توسعه علمی کشور صورت گرفته است. کمیته ویژه داده‌ها با همکاری سه نهاد راهبردی شامل مرکز آمار ایران، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) فعالیت خود را آغاز کرده است. این همکاری، گامی مهم برای مدیریت، تحلیل و بهره‌برداری از داده‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر و به‌روزرسانی نقشه جامع علمی کشور محسوب می‌شود.
گامی مهم برای رفع چالش‌های داده‌ای
نبود آمارهای دقیق، تفکیک‌شده و قابل اتکا برای سال‌ها یکی از چالش‌های اصلی در مسیر سیاست‌گذاری‌های پژوهشی و تصمیم‌گیری در حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر بوده است. این کمبود اطلاعات، نظارت دقیق بر پیشرفت‌ها، شناسایی نقاط ضعف و تخصیص بهینه منابع را محدود می‌کرد. تشکیل کمیته ویژه داده‌ها پاسخی به این نیاز است تا مدیریت و استفاده از داده‌های علمی در این حوزه‌ها متحول شود. هدف اصلی این کمیته، رفع موانع دسترسی به داده‌های معتبر و طراحی سازوکارهای نوین برای مدیریت اطلاعات علمی است.
نقطه عطفی در مأموریت شورای تحول
شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی، به‌عنوان مرجع اصلی تصمیم‌گیری در این حوزه، همواره بر اهمیت همکاری میان نهادهای ملی تأکید داشته است. دکتر عاملی، رئیس این شورا، معتقد است که توسعه علوم انسانی، اجتماعی و هنر تنها با تکیه بر داده‌های دقیق و به‌روز ممکن است. وی بر ضرورت استقرار نظام‌های داده‌محور و استانداردسازی اطلاعات از طریق همکاری گسترده نهادها برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها تأکید کرد.
گزارش‌ها و برنامه‌های کمیته
کمیته ویژه داده‌ها از رؤسای ایرانداک، مرکز اطلاعات علمی (ISC)، مرکز آمار ایران و جمعی از مدیران و اعضای هیئت علمی متخصص در علم داده تشکیل شده است. این کمیته در هفت جلسه خود بر جمع‌آوری، تحلیل و استانداردسازی داده‌ها برای تحقق اهداف فصل علوم انسانی، اجتماعی و هنر کشور متمرکز بوده است.
در یکی از جلسات، مرکز آمار ایران گزارش داد با وجود اینکه کشور در نیمه سال ۱۴۰۴ قرار دارد، آخرین آمار ثبت‌شده از سرشماری دانشجویان به پایان سال ۱۴۰۲ بازمی‌گردد. این تأخیر دو ساله، ضعف سیستم داده‌ای کشور در تأمین اطلاعات به‌موقع را نشان می‌دهد. مرکز آمار بر لزوم تجمیع و استانداردسازی داده‌ها در شاخص‌های تحقیق و توسعه علوم انسانی تأکید کرد.
مرکز آمار همچنین طرح «ثبتی مبنا کردن» داده‌های دستگاه‌ها را برای افزایش کیفیت اطلاعات دنبال می‌کند. با این حال، کمبود آمار دقیق و تفکیک‌شده در حوزه علوم انسانی همچنان یک چالش اساسی است. کمیته ویژه داده‌ها بر تسریع فرآیند به‌روزرسانی اطلاعات و تقویت هماهنگی بین دستگاه‌ها تأکید دارد تا تصمیم‌گیری‌ها دقیق‌تر و سیاست‌های توسعه علوم انسانی مؤثرتر شوند.
مأموریتی برای بازآفرینی نقشه جامع علمی کشور
این کمیته وظیفه نهایی کردن شاخص‌های حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر را بر عهده دارد. به همین منظور، آمار تفصیلی بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) درخواست شده است. این اطلاعات شامل شمار دانشجویان، دانش‌آموختگان، اعضای هیئت علمی و داده‌های رشته-گرایش‌ها به تفکیک مقطع، گروه تحصیلی و جنسیت است. علاوه بر این، اطلاعات هشت سال تحصیلی گذشته نیز از مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی آموزش عالی دریافت شده است تا به تحلیل روندهای آموزشی و پژوهشی کمک کند.
تحلیل داده‌های جهانی برای توسعه بین‌المللی
کمیته ویژه داده‌ها با همکاری ایرانداک و ISC، داده‌های مقالات منتشرشده در پایگاه‌های بین‌المللی اسکوپوس و وب آو ساینس را طی ده سال اخیر (۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴) تحلیل کرده است. این اقدام با هدف ارائه تصویری دقیق از جایگاه پژوهش‌های بین‌المللی کشور در حوزه علوم انسانی و هنر و شناسایی نقاط قوت و ضعف انجام شده است.
چشم‌اندازی نوین برای آینده علمی کشور
کمیته ویژه داده‌ها با تمرکز بر ایجاد یک زیست‌بوم داده‌ای یکپارچه و استاندارد، به دنبال ایجاد تحولی اساسی در مدیریت داده‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر و ارتقای جایگاه علمی ایران در جهان است. این همکاری سه‌جانبه، الگویی موفق از همکاری بین‌دستگاهی در حکمرانی علمی است که به شفاف‌سازی و تخصیص بهینه منابع کمک می‌کند. شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی با این رویکرد، آینده‌ای داده‌محور و مبتنی بر دانش را برای توسعه این علوم ترسیم می‌کند.
منبع: خبرگزاری مهر
