اخبار جهان گزارش می‌دهد که چینی‌ها با خلق محصولاتی چون لبوبو و نژا۲، موفقیت‌های تجاری چشمگیری را رقم زده‌اند که فروش آن‌ها به هشت و نیم برابر مجموع بودجه فرهنگ و هنر ایران در دو سال اخیر رسیده است.
یکی از توزیع‌کنندگان اصلی لبوبو در این باره می‌گوید: «ماهانه هزار عدد از این عروسک را تهیه می‌کنیم و بلافاصله فروخته می‌شود؛ فروش آن از مرز یک میلیون عدد گذشته است!»
لبوبو، عروسکی چینی با ظاهری منحصر به فرد، اکنون در سراسر جهان از نیویورک تا توکیو در ویترین فروشگاه‌ها دیده می‌شود. این عروسک توانسته ۱.۸ میلیارد دلار فروش کند، رقمی که ۹ برابر بودجه سالانه فرهنگ و هنر ایران است. همزمان با این پدیده که فوربز آن را “تب جهانی” نامیده، انیمیشن نژا۲ نیز رکورد فروش را در این صنعت جابجا کرده است. این بار نیز رد پای چینی‌ها در خلق شخصیتی عجیب و غریب به چشم می‌خورد. نژا۲ بیش از ۲.۲ میلیارد دلار فروش داشته، که نشان می‌دهد کشوری با صنعت انیمیشن نوپا، با یک اثر توانسته به اندازه تمام تولیدات ۲۰۲۵ در حوزه انیمیشن فروش داشته باشد. این در حالی است که پرفروش‌ترین فیلم آمریکایی در تابستان امسال به سختی از مرز یک میلیارد دلار عبور کرده است. جالب اینجاست که هزینه ساخت نژا۲ تنها ۸۰ میلیون دلار بوده، در حالی که برای پرفروش‌ترین اثر آمریکایی ۲۰ میلیون دلار بیشتر هزینه شده است. یک کاربر آمریکایی در توییتر با طعنه نوشته است: «حالا سرمایه‌گذاران آمریکایی هر شب کابوس کاراکترهای چینی را می‌بینند.»
در مجموع، لبوبو و نژا۲ تاکنون معادل هشت و نیم برابر بودجه فرهنگ و هنر ایران در دو سال گذشته فروش داشته‌اند. کل بودجه فرهنگ و هنر ایران در این مدت حدود ۴۶۵ میلیون دلار بوده، در حالی که فروش ترکیبی لبوبو و نژا۲ به حدود ۴ میلیارد دلار رسیده است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال میلادی جاری، فروش نژا به ۲.۳ میلیارد دلار و لبوبو به حدود ۴ میلیارد دلار افزایش یابد؛ رقمی که زنگ خطری جدی برای هژمونی فرهنگی غرب در آینده محسوب می‌شود.
بیش از یک میلیون لبوبو در ایران فروخته شد
در ایران نیز پس از وقایع اخیر، دو محصول جدید به سرعت محبوب شدند: نوشیدنی ماچا و عروسک لبوبو. گشت و گذار در میان عروسک‌فروشی‌های تهران نشان می‌دهد که دلیل اصلی جذابیت لبوبو برای نسل جوان، “کیوت بودن” آن است. لبوبو و شخصیت اصلی نژا۲، برخلاف معیارهای زیبایی پرنسس‌های دیزنی یا عروسک باربی، دارای دهان‌های بزرگ، چشم‌های درشت و صورت‌های خندان با دندان‌های نامرتب هستند. چینی‌ها به جای تمرکز بر زیبایی کلاسیک، بر جذابیت “کیوت” بودن تکیه کرده‌اند و همین امر باعث شده تا مخاطبان بسیاری در سراسر جهان مجذوب این محصولات شوند.
یکی از فروشندگان اسباب‌بازی در خیابان طالقانی معتقد است که لبوبو بدون تبلیغات گسترده، فروشی نداشت. بررسی اخبار شش ماه اخیر نشان می‌دهد که چهره‌های مشهوری مانند ریحانا، کیم کارداشیان و گروه کی‌پاپ بلک‌پینک در تبلیغات این عروسک نقش داشته‌اند. بیشترین تاثیر تبلیغات را اعضای بلک‌پینک داشته‌اند که منجر به فروش چشمگیر لبوبو در میان طرفدارانشان شده است. با این حال، بیشترین رشد فروش شرکت سازنده لبوبو، پاپ مارت، نه در شرق آسیا، بلکه در قاره آمریکا بوده است، جایی که در شش ماه نخست امسال شاهد رشد هزار درصدی فروش بوده‌اند. شبکه ان‌بی‌سی گزارش داده است که محبوبیت لبوبو تا حد زیادی مدیون “لیسا” از گروه بلک‌پینک است که بارها علاقه‌اش به این شخصیت را ابراز کرده و باعث شده طرفداران شب‌ها در صف خرید آن بایستند. در ایران نیز، طبق گزارش‌ها، حدود یک میلیون نسخه لبوبو به فروش رفته که با احتساب حداقل قیمت ۷۲۰ هزار تومان برای هر عروسک، فروش این محصول در ایران به ۷۲۰ میلیارد تومان می‌رسد. با این حال، بسیاری از توزیع‌کنندگان ادعا می‌کنند که لبوبوی اصلی وارد ایران نشده و اکثر محصولات موجود، کپی‌های چینی با کیفیت‌های متفاوت هستند.
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین محصولات غربی و چینی، در معرفی فرهنگی نهفته در آن‌هاست. قبل از شهرت جهانی، لبوبو در چین محبوبیت داشت. طبق گفته اشلی دودارنک، بنیان‌گذار مؤسسه تحقیقاتی ChoZan، محبوبیت لبوبو با خروج چین از دوران همه‌گیری آغاز شد و این شخصیت به نمادی از “ضد کمال‌گرایی” تبدیل شد. این ترند که در اینترنت پرسرعت و رقابتی چین شکل گرفت، به سرعت جهانی شد و به کشورهای همسایه آسیا گسترش یافت و سپس به بازارهای غربی راه پیدا کرد. همین مسیر برای انیمیشن نژا۲ نیز طی شد؛ پس از فتح بازارهای شرق آسیا، این انیمیشن توانست سینماهای آمریکا را نیز تسخیر کند.
تحلیل رسانه‌های آمریکایی نشان می‌دهد که دلیل اصلی فروش نژا۲، اتکا به فرهنگ و اساطیر چینی و ارائه رویکردی تازه است. چین در سال‌های اخیر با تمرکز بر تولیدات بومی، فرهنگ خود را به عرصه جهانی صادر کرده است. استنلی روزن، استاد دانشگاه USC، معتقد است که موفقیت نژا۲ به نوعی وظیفه میهن‌پرستانه تبدیل شده است. این انیمیشن که همزمان با سال نوی چینی تولید شد، به عنوان مهم‌ترین انیمیشن میهنی چین وایرال شد و بازار چین را پر کرد. آدریان تانگ، تحلیل‌گر مؤسسه Media Partners Asia، ریشه‌های عمیق نژا۲ در فرهنگ چین و جذب مخاطبان جوان با مضامینی چون عدالت اجتماعی را از دلایل موفقیت آن می‌داند. تهیه‌کنندگان این انیمیشن نیز از شگفتی مخاطبان غربی از سطح کیفیت آن خبر داده‌اند و پیشرفت‌های اخیر در انیمیشن کامپیوتری را عامل جهش کیفی قابل توجه بین دو قسمت نژا دانسته‌اند.
لبوبو نیز مانند نژا۲ بر عناصر فرهنگی بومی تمرکز دارد. طراح لبوبو، کیسینگ لانگ، آن را الفی بر اساس عناصر فرهنگی چین و اروپای شمالی توصیف کرده است. کیسینگ لانگ، متولد هنگ‌کنگ در سال ۱۹۷۲، پس از مهاجرت به هلند، به داستان‌گویی و طراحی علاقه‌مند شد و تحت تاثیر افسانه‌های اروپایی قرار گرفت. او که نخستین هنرمند چینی برنده جایزه ملی تصویرگری بلژیک است، بین بلژیک و هنگ‌کنگ رفت‌وآمد می‌کند و آثاری خلق کرده که الهام گرفته از فولکلور اروپایی، نوستالژی کودکی و احساسات عمیق است. کاراکترهای او، از جمله لبوبو، اسپوکی و تای‌کوکو، با وجود نداشتن جذابیت باربی، توانسته‌اند در برابر محصولات پرفروش جهان قد علم کنند. شرکت پاپ مارت در نیمه اول سال ۲۰۲۵ بیش از ۶۷۰ میلیون دلار درآمدزایی کرده است که نشان‌دهنده رشد ۶۶۸ درصدی نسبت به سال قبل است. این رقم با فروش ۳۷۴ میلیون دلاری اسباب‌بازی باربی و ۶۲۶ میلیون دلاری هات ویلز از سوی شرکت متل در همین دوره قابل مقایسه است.
آمریکا و چین وارد جنگ جدیدی می‌شوند؟
موفقیت‌های تجاری لبوبو و نژا۲ تنها دستاوردهای اقتصادی نیستند، بلکه نشانه‌هایی از تغییر توازن قدرت در جنگ تمدنی، اقتصادی و فرهنگی میان چین و آمریکا محسوب می‌شوند. در حالی که هالیوود و برندهایی چون باربی و دیزنی در گذشته تعریف‌کننده معیارهای زیبایی و سرگرمی جهانی بودند، اکنون عروسکی با ظاهر غیرمتعارف و انیمیشنی برگرفته از اساطیر چین، میلیاردها دلار فروش جهانی را رقم می‌زنند و بازارهای سنتی آمریکا را به چالش می‌کشند.
لبوبو با ظاهر عجیب و نژا۲ با اتکا به فرهنگ ریشه‌دار چین، توانسته‌اند مخاطبان را تسخیر کنند. رمز این موفقیت، نه در زیبایی کلاسیک غربی، بلکه در مفهوم “کیوت بودن” است که به نقص‌ها و ناموزونی‌ها جذابیت می‌بخشد. چین از این طریق توانسته گفتمان زیبایی‌شناسی و مصرف فرهنگی را به سمت جدیدی هدایت کند.
فراتر از ظاهر، سازوکار اقتصادی و فرهنگی پشت این پدیده‌ها نیز قابل توجه است. پاپ‌مارت، تولیدکننده لبوبو، تنها در نیمه اول سال ۲۰۲۵ بیش از ۶۷۰ میلیون دلار فروش داشته که نشان‌دهنده رشدی سرسام‌آور است. نژا۲ نیز با ۲.۲ میلیارد دلار فروش، هالیوود را شگفت‌زده کرده است. این اعداد نه تنها رکوردهای مالی، بلکه نمادی از “قدرت نرم” چین محسوب می‌شوند. چین با استفاده از اساطیر و عناصر فرهنگی بومی، همزمان به دنبال صدور فرهنگ و ایجاد بازاری جهانی قدرتمند است که بتواند انحصار آمریکا در حوزه سرگرمی را بشکند.
آمریکا، که همواره از طریق هالیوود و برندهای فرهنگی خود برتری جهانی را حفظ کرده بود، اکنون با رقیبی روبرو است که به خوبی از ظرفیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای استفاده می‌کند. تحلیل‌گران آمریکایی، نژا۲ را نه صرفاً یک انیمیشن، بلکه “محک میهن‌پرستی” در چین توصیف می‌کنند. این نشان می‌دهد که برای چین، فروش یک فیلم یا عروسک، فراتر از سود مالی، بخشی از استراتژی بزرگ‌تری برای تثبیت جایگاه تمدنی خود در جهان است.
استقبال جهانی از این محصولات نیز گواه تغییر ذائقه مخاطبان است. دیگر لازم نیست شخصیت‌های کارتونی معیارهای هالیوودی زیبایی یا قصه‌پردازی را داشته باشند؛ کافی است حامل یک فرهنگ تازه، زبان بصری متفاوت یا نمادی از “ضد کمال‌گرایی” باشند تا نسل جدید را جذب کنند. این همان چیزی است که لبوبو و نژا۲ را به ابزارهای فرهنگی چین تبدیل کرده است.
در واقع، جنگ تمدنی امروز تنها در میدان‌های نظامی یا اقتصادی خلاصه نمی‌شود. همانطور که ارقام فروش لبوبو و نژا۲ نشان می‌دهند، نبرد اصلی در حوزه “ذائقه فرهنگی” و “تصویرسازی از آینده” جریان دارد. چین با سرمایه‌گذاری هوشمندانه در محصولات فرهنگی، نشان داده است که می‌تواند الگوهای مصرف و معیارهای زیبایی را در سطح جهانی بازتعریف کند. این تغییر پارادایم، پیامی جدی برای آمریکا دارد: هژمونی فرهنگی دیگر منحصر به غرب نیست و میدان نبرد تمدنی آینده، بیش از هر چیز در عرصه فرهنگ رقم خواهد خورد؛ عرصه‌ای که اکنون چینی‌ها در آن پیشتاز هستند.
