به گزارش اخبار جهان به نقل از پدال، روغن موتور، جزء حیاتی موتور خودرو، نقش کلیدی در روانکاری، خنک‌کاری و کاهش اصطکاک قطعات متحرک ایفا می‌کند. عملکرد صحیح و طول عمر موتور به طور مستقیم به کیفیت و تناسب روغن موتور وابسته است. عدم استفاده از روغن مناسب، علاوه بر کاهش راندمان موتور، می‌تواند به آسیب‌های جدی و هزینه‌های تعمیراتی سنگین منجر شود. انتخاب روغن موتور، با توجه به توصیه‌های سازنده خودرو و استانداردهای مربوطه، امری حیاتی است و می‌تواند از بروز مشکلات عمده‌ای مانند بخار شدن روغن جلوگیری کند. در این گزارش به بررسی ابعاد مختلف این موضوع، از اهمیت انتخاب روغن تا عواقب بی‌توجهی به آن می‌پردازیم.
انتخاب روغن موتور با ویسکوزیته مناسب، مطابق با مدل خودرو و شرایط اقلیمی، از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از روغن‌های تقلبی یا نامناسب، نه تنها کارایی موتور را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند سبب تبخیر زودرس یا حتی سوختن روغن شده و فشار مضاعفی را به سیستم وارد کند. این امر به ویژه در شرایط ترافیکی سنگین و آب و هوای گرم‌تر، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. روغن‌های سنتتیک به دلیل مقاومت بالاتر در برابر حرارت و اکسیداسیون، برای جلوگیری از بخار شدن روغن، گزینه بهتری هستند. مطالعات نشان می‌دهد استفاده از روغن‌های نامرغوب می‌تواند تا 30 درصد مصرف روغن را افزایش دهد و به مشکلات فنی جدی منجر شود. تعویض منظم روغن موتور، هر 3 تا 7 هزار کیلومتر (بسته به نوع خودرو و توصیه سازنده)، و همچنین نظارت بر سطح روغن در هر سرویس، از دیگر اقدامات ضروری برای جلوگیری از این مشکل است.
بخار شدن روغن موتور، فرآیندی است که در آن روغن روان کننده، به دلیل حرارت زیاد یا عوامل مکانیکی، تبخیر یا می‌سوزد و از سیستم خارج می‌شود. این پدیده اغلب با خروج بخار از درب روغن یا مشاهده دود آبی از اگزوز همراه است و می‌تواند نشان دهنده عملکرد نادرست موتور باشد. اگرچه مقداری تبخیر طبیعی روغن (حدود 0.2 تا 0.3 لیتر در هر 1000 کیلومتر) امری طبیعی است، اما تبخیر بیش از حد نیاز به بررسی فوری دارد. این مشکل در خودروهای قدیمی‌تر یا با کارکرد بالا شایع‌تر است، چرا که فرسودگی قطعات می‌تواند به نفوذ روغن به محفظه احتراق و سوختن آن بینجامد. عوامل محیطی مانند دمای بالای هوا یا رانندگی در ترافیک سنگین نیز می‌توانند این پدیده را تشدید کنند.
شناخت علائم بخار شدن روغن موتور برای تشخیص زودهنگام مشکل و جلوگیری از آسیب‌های جدی ضروری است. از جمله مهمترین این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* **دود آبی از اگزوز:** سوختن روغن در محفظه احتراق، باعث ایجاد دود آبی یا آبی خاکستری از اگزوز می‌شود. این دود ممکن است فقط در هنگام شتاب‌گیری یا روشن کردن خودرو در صبح مشاهده شود.
* **کاهش سطح روغن:** کاهش غیرعادی سطح روغن بین سرویس‌ها و نیاز به اضافه کردن روغن به صورت مکرر، نشانه‌ای از تبخیر روغن است.
* **بوی سوختگی روغن:** بوی سوختگی روغن در کابین یا اطراف موتور می‌تواند نشان دهنده تبخیر داخلی روغن یا نشتی روغن روی قطعات داغ باشد.
* **رسوب روی شمع‌ها و سوپاپ‌ها:** نفوذ روغن به محفظه احتراق باعث ایجاد رسوبات کربنی روی شمع‌ها، سوپاپ‌ها و سر سیلندر می‌شود که عملکرد موتور را مختل می‌کند.
* **افت توان موتور:** بخار شدن روغن، همراه با کاهش راندمان احتراق، باعث کاهش شتاب خودرو و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
دلایل بخار شدن روغن موتور می‌توانند به دو دسته عوامل مرتبط با کیفیت روغن و عوامل مکانیکی و فنی تقسیم شوند. استفاده از روغن بی‌کیفیت یا نامناسب، داغ شدن بیش از حد موتور (به دلیل نقص در سیستم خنک‌کننده، رانندگی در ترافیک سنگین یا شرایط آب و هوایی گرم)، خرابی رینگ پیستون، واشر سر سیلندر معیوب، خرابی سیستم PCV (Positive Crankcase Ventilation)، تعویض دیرهنگام روغن و نشت روغن روی قطعات داغ موتور، از جمله مهمترین این دلایل هستند. علاوه بر این، کیفیت سوخت و شرایط رانندگی، از جمله رانندگی پرشتاب، نیز می‌توانند در این امر نقش داشته باشند.
بی‌توجهی به بخار شدن روغن موتور می‌تواند عواقب جدی و جبران ناپذیری داشته باشد. کمبود روغن، باعث افزایش اصطکاک بین قطعات، سایش سریع‌تر قطعات موتور (مانند پیستون، رینگ‌ها و یاتاقان‌ها)، کاهش طول عمر موتور و نیاز به تعمیرات اساسی می‌شود. همچنین، بخار شدن روغن، باعث احتراق ناقص، افزایش مصرف سوخت (تا 20 درصد)، افزایش آلایندگی، رسوبات کربنی در محفظه احتراق، آسیب به کاتالیزور و سیستم‌های الکترونیکی و در نهایت تهدید ایمنی رانندگی می‌شود. هزینه‌های مالی و زمانی تعمیرات ناشی از این بی‌توجهی، بسیار سنگین خواهد بود.
برای پیشگیری و رفع بخار شدن روغن موتور، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد: انتخاب روغن مناسب مطابق با دفترچه راهنمای خودرو، تعویض به‌موقع روغن و فیلتر، کنترل منظم سطح روغن، سرویس سیستم خنک‌کننده، بررسی سیستم PCV، بررسی نشتی‌ها و اجتناب از رانندگی خشن.
بخار شدن روغن موتور، صرفاً یک مشکل جزئی نیست، بلکه هشداری جدی در مورد ایرادات پنهان یا عدم نگهداری صحیح خودرو است. با انتخاب روغن مناسب، سرویس منظم و توجه به نشانه‌های هشداردهنده، می‌توان از بروز این مشکل و عواقب سنگین آن جلوگیری کرد.
منبع: پدال
