به گزارش اخبار جهان به نقل از زومیت و ساینتیفیک امریکن، در اعماق شمال شرقی اقیانوس آرام، گونه‌ای شگفت‌انگیز از ماهی به نام موش‌ماهی خال‌خالی (Spotted ratfish) زندگی می‌کند. این ماهی حدود ۶۰ سانتی‌متر طول دارد، سری بزرگ و دمی باریک و بلند، و ویژگی منحصر به فردی دارد که توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است: دندان‌هایی روی پیشانی‌اش! این موجود، که به خانواده کیمراها (Chimaera) یا موش‌ماهی‌ها تعلق دارد و خویشاوند نزدیک کوسه‌ها محسوب می‌شود و گاهی به عنوان “کوسه‌های شبح” شناخته می‌شود، در اعماق تاریک اقیانوس زیست می‌کند. این محیط منزوی، تکامل سازگاری‌های عجیبی را در این گونه به وجود آورده است.
یکی از این سازگاری‌ها، دندان‌های پیشانی نرهای این گونه است. در حالی که مانند سایر مهره‌داران، موش‌ماهی خال‌خالی نیز دندان‌هایی در دهان خود دارد، وجود دندان‌های اضافی بر روی پیشانی‌اش، پرسش‌های بسیاری را در مورد تکامل و عملکرد این ویژگی بی‌نظیر، برای دانشمندان ایجاد کرده است. این دندان‌ها بر روی ساختاری غضروفی به نام تناکولوم (clasper) قرار گرفته‌اند که در نرها برای گرفتن ماده در هنگام جفت‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از ماهی‌ها از اندام‌های چسبنده در نزدیکی لگن برای این منظور استفاده می‌کنند، اما موش‌ماهی خال‌خالی علاوه بر این اندام‌ها، از تناکولوم نیز برای نگه‌داشتن ماده در طول جفت‌گیری و گرفتن باله‌ی سینه‌ای او استفاده می‌کند.
دانشمندان مدت‌هاست از وجود این دندان‌های پیشانی آگاه بوده‌اند، اما منشأ و ساختار آن‌ها مبهم مانده بود. سوال اصلی این بود که آیا این دندان‌ها، صرفا دنتیکل‌های پوستی تغییر شکل یافته هستند (ساختارهای دندان‌مانند در پوست برخی از ماهی‌ها و خویشاوندان آن‌ها مانند کوسه‌ها، اره‌ماهی‌ها و کیسه‌ماهی‌ها) یا ساختاری مشابه دندان‌های دهان دارند؟ برای یافتن پاسخ، کارلی کوهن از دانشگاه واشنگتن و همکارانش از تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند اسکن میکروسی‌تی و نمونه‌برداری بافتی استفاده کردند و روند رشد تناکولوم را بررسی نمودند. آن‌ها سپس این گونه امروزی را با اجداد فسیلی‌اش مقایسه کردند.
نتایج این تحقیق، که در نشریه PNAS USA منتشر شده است، نشان می‌دهد که دندان‌های پیشانی موش‌ماهی خال‌خالی، در واقع دندان‌های واقعی هستند که از لامینای دندانی (dental lamina)، همان ساختاری که در فک‌ها برای تشکیل دندان‌ها وجود دارد، رشد می‌کنند. این در حالی است که دنتیکل‌های پوستی فاقد این ساختار هستند و این یافته، کشف لامینای دندانی را در خارج از دهان برای اولین بار، به ثبت رسانده است. این کشف، فرضیه‌های دیرینه زیست‌شناسی تکاملی در مورد اینکه دندان‌ها صرفا ساختارهای دهانی هستند را به چالش می‌کشد.
برخی محققان بر این باورند که تناکولوم ممکن است در ابتدا برای اهداف دیگری تکامل یافته باشد، چرا که ماده‌های برخی از گونه‌های موش‌ماهی‌ها، هنوز بقایای تناکولوم را دارند، که نشان می‌دهد این ساختار زمانی در هر دو جنس وجود داشته است. بنابراین، ممکن است این دندان‌های پیشانی در ابتدا به‌عنوان سلاح دفاعی یا علامت هشدار تکامل یافته باشند و بعدها در روند تکامل، نقش جدیدی در جفت‌گیری پیدا کرده باشند. کوهن در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «این ویژگی شگفت‌انگیز، فرضیه‌ی دیرینه زیست‌شناسی تکاملی که دندان‌ها صرفاً ساختارهای دهانی هستند را به چالش می‌کشد. معلوم نیست این دندان‌ها بعداً در کجا ظاهر شوند.» این کشف، دریچه‌ای جدید به سوی شناخت پیچیدگی‌های تکامل و سازگاری‌های حیات در اعماق اقیانوس‌ها می‌گشاید.
منبع: زومیت و ساینتیفیک امریکن
