به گزارش اخبار جهان به نقل از ایسنا، آغاز سال تحصیلی و ورود کودکان به کلاس اول دبستان، مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز در زندگی آنهاست. این گذار، همراه با هیجان و خوشحالی، اضطراب و استرس طبیعی را نیز به همراه دارد. گوهریسنا انزانی، روانشناس کودک و نوجوان، در مصاحبه‌ای با اخبار جهان، به بررسی این چالش‌ها و راهکارهای مقابله با آنها پرداخته است.
کودکان کلاس اولی برای نخستین بار با دنیایی جدید و پر از چالش‌های ناشناخته روبرو می‌شوند. جدایی از محیط امن خانه و آغوش گرم والدین، مواجهه با قوانین و انتظارات جدید مدرسه، و تعامل با معلمان و همکلاسی‌های جدید، همگی می‌توانند به بروز اضطراب و ترس منجر شوند. این تغییرات بزرگ در زندگی کودکان، می‌تواند احساسات منفی چون دلتنگی، ناامنی، ترس از شکست و طردشدگی را در آنها برانگیزد. فشارهای ناشی از انتظار موفقیت تحصیلی، کمبود مهارت‌های اجتماعی، و تطابق با نظم و ترتیب متفاوت مدرسه نیز بر این اضطراب می‌افزاید. برخی از نشانه‌های رایج این اضطراب در ماه‌های اولیه ورود به مدرسه، شامل بی‌قراری، اختلال خواب و کابوس‌های شبانه است.
خانواده‌ها نقش بسیار مهمی در کاهش اضطراب کودکان در این دوره دارند. آرامش و مهربانی والدین در مواجهه با احساسات کودک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگرچه اضطراب در حد طبیعی امری رایج و حتی مفید برای رشد کودک است، اما تبدیل شدن اضطراب به نشانه‌های جدی‌تر مانند امتناع از رفتن به مدرسه، دل دردهای مداوم و یا بی‌خوابی‌های مزمن، نیازمند توجه فوری و مراجعه به متخصص است. والدین باید به تمام علائم دقت کنند و در صورت مشاهده علائم شدید اضطراب یا رفتارهای غیرعادی، بدون تاخیر با روانشناس کودک مشاوره کنند.
ارتباط مستمر و مؤثر بین والدین و مدرسه نیز در کاهش اضطراب کودکان بسیار حائز اهمیت است. والدین باید با ارائه اطلاعاتی دقیق و شفاف در مورد ویژگی‌ها و خصوصیات شخصیتی فرزندشان به معلم، به ایجاد هماهنگی و درک متقابل بین مدرسه و خانه کمک کنند. عدم وجود این هماهنگی می‌تواند اضطراب کودک را تشدید کند. همچنین، والدین باید از انتقال اضطراب خود به کودک اجتناب کنند. نگرانی، کنترل‌گری بیش از حد و وسواس والدین به راحتی به کودک منتقل می‌شود و فشارهای مضاعفی را بر او وارد می‌کند. انتظار کامل بودن، تأکید بیش از حد روی نمرات، و مقایسه کودک با دیگران، از جمله رفتارهای آسیب‌زننده‌ای هستند که می‌توانند اضطراب کودک را افزایش دهند. در مقابل، بی‌توجهی یا سرکوب احساسات کودک نیز می‌تواند باعث احساس تنهایی و رهاشدگی در او شود. تنبیه کودک به دلیل اشتباه یا شکست، می‌تواند ترس از مدرسه را در او ریشه دواند.
معلمان نیز نقش بسیار کلیدی در ایجاد آرامش و امنیت برای کودکان کلاس اولی ایفا می‌کنند. اولین تجربه رسمی کودک با محیط مدرسه و معلم اوست، و نحوه برخورد، گفتار و فضای کلاس، تأثیر مستقیمی بر سطح اضطراب کودک دارد. معلمان با لبخند، صبوری، ارتباط چشمی موثر و ایجاد فضایی امن در کلاس درس، می‌توانند به کاهش اضطراب کودکان کمک کنند. یادگیری سریع اسم کودک و صدا کردن مهربانانه او، پذیرفتن ترس‌ها و احساساتش و احترام به نگرانی‌هایش، از جمله اقدامات مؤثر است. به جای گفتن «نترس»، معلمان باید به کودکان اطمینان دهند که «من اینجا هستم تا به تو کمک کنم».
بازی و فعالیت‌های خلاقانه، به ویژه در هفته‌های اول ورود به مدرسه، می‌توانند نقش مهمی در کاهش اضطراب کودکان ایفا کنند. نقاشی، بازی‌های گروهی، عروسک‌گردانی، نمایش احساسات و بازی‌های تنفسی، به کودکان کمک می‌کنند احساسات خود را تخلیه کنند و مهارت‌های کنترل هیجان را در خود تقویت کنند. بازی‌های ساده مانند «تمرین لاک‌پشت» که کودک با نفس‌های عمیق خود را آرام می‌کند، یا بازی‌های بادکنک برای رهاسازی افکار منفی، می‌توانند بسیار مؤثر باشند.
در نهایت، اگر کودک به طور مداوم از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند، روزانه گریه می‌کند، دچار علائم جسمانی مانند دل‌درد یا سردرد است، یا تغییرات رفتاری چشمگیر مانند انزوا، پرخاشگری یا کاهش شدید علاقه به درس و بازی نشان می‌دهد، اینها هشدارهای جدی اضطراب هستند. در چنین مواردی باید سریعاً به مشاور یا روانشناس متخصص مراجعه شود. درمان به‌موقع می‌تواند از پیشرفت اختلالات جدی‌تر مانند افسردگی، وسواس و افت تحصیلی جلوگیری کند.
دوران پاندمی کرونا نیز تأثیر قابل توجهی بر اضطراب کودکان داشته است. کاهش تعاملات اجتماعی در سنین پیش‌دبستانی، آموزش مجازی و فقدان نظم مشخص در خانه، افزایش وابستگی به والدین و کمبود مهارت‌های اجتماعی، اضطراب جدایی را شدیدتر کرده است. والدین باید با صبر و همدلی، محیطی امن و قابل پیش‌بینی را در خانه فراهم کنند. انتظار معقول از کودک، پذیرفتن اشتباه کردن به عنوان بخشی طبیعی از یادگیری، سپردن مسئولیت‌های ساده و قابل انجام به کودک، پرهیز از مقایسه کودک با دیگران و گفتگو با او درباره احساساتش، از جمله راهکارهای موثر در کاهش اضطراب کودکان است.
منبع: ایسنا
