خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است: اقتصاد مقاومتی با طعم گیاهان دارویی/ کشت دارویی به جای دلهره خشکسالی
در دل کویر بی‌کران و خشک و بی‌باران سمنان، مکانی که به دلیل شرایط اقلیمی خاص‌اش همواره با چالش‌های منابع آبی روبه‌رو بوده، یک تحول آرام اما پایدار در حال شکل‌گیری است. این روایت، چشم‌اندازی است از ظرفیت‌های کشت گیاهان دارویی در این استان و فرصت‌هایی که می‌تواند معیشت روستاییان را دگرگون کند، گردش اقتصادی بخش کشاورزی را تقویت کند و با حفظ منابع طبیعی، نقشی ماندگار در اقتصاد مقاومتی ایفا نماید. این گزارش تلاش می‌کند تا مجموعه‌ای از دستاوردها، چالش‌ها و راهکارهای عملی را به زبان ساده و با جزئیات قابل بررسی مرور کند.
استان سمنان به دلیل وضعیت خشک و کم‌بارانی که معمولاً سالانه کمتر از سطح‌های معمول است، با کمبود آب مواجه است اما در عین حال ظرفیت‌های بی‌شماری برای کشت گیاهان دارویی فراهم آمده است. بر اساس ارزیابی‌های اخیر، در سال گذشته برابر با سال ۱۴۰۳، پنج هزار هکتار از عرصه‌های مرتعی این استان به کشت گیاهان دارویی اختصاص یافت که توسط ۲۸۵ بهره‌بردار مدیریت شد. این رقم نسبت به هدف سال قبل که حدود سه هزار و پانصد هکتار بود، رشد قابل توجهی داشته و نشان از جدی شدن تعهد مسئولان به این حوزه دارد. از منظر برنامه‌ریزی کشاورزی استانی، این حرکت بخشی از جهت‌گیری جهاد کشاورزی استان سمنان به منظور افزایش سطح زیرکشت گیاهان دارویی و تبدیل آن به یک محوری با ارزش افزوده بالا است و هدف این طرح، چهار برابر کردن سطح کشت در بلندمدت است.
در این مسیر، کاشت گیاه باریجه به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین و کم‌آب‌برترین گونه‌های دارویی مدنظر قرار گرفته است. قرار است در حدود دو هزار و پنجصد هکتار از مراتع این گیاه در دستور کار قرار گیرد. همچنین گزارش‌ها حاکی از این است که در سال ۱۴۰۲، نزدیک به یک هزار و صد کیلوگرم گیاه باریجه از مناطق مستعد استان جمع‌آوری شده است که این رقم نشان‌دهنده وجود پتانسیل‌های مهم برای توسعه تولید و کارآفرینی در این حوزه است.
همچنین در سالهای اخیر، استان سمنان با برگزاری همایش‌های ملی مرتبط با گیاهان دارویی، حضور کارآفرینی و تجاری‌سازی در این حوزه را پررنگ‌تر کرده است. دومین همایش ملی گیاهان دارویی، کارآفرینی و تجاری‌سازی در سمنان در سالهای گذشته برگزار شد تا زمینه‌ساز بررسی امکان‌سنجی تجاری‌سازی تولیدات گیاهان دارویی این استان باشد. این همایش‌ها به جایگاه اقتصادی این بخش و نقش‌آفرینی زنان روستایی در توسعه این حوزه توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند.
در سطح شهرستان سمنان، به عنوان مرکز استان، اقدامات بیولوژیکی در مراتع انجام شد تا کیفیت پوشش گیاهی و معیشت جوامع محلی بهبود یابد. در سال گذشته، عملیات بیولوژیکی در حدود هزار و صد هکتار از مراتع انجام شد که از این مساحت، حدود چهارصد هکتار به کشت گیاهان دارویی اختصاص یافت. گونه‌های دارویی مورد توجه شامل باریجه، وشق و بادام کوهی بوده است. مابقی مساحت، معادل هفتصد هکتار، به کشت گیاهان مرتعی مانند درمنه دشتی، فستوکا و برموس اختصاص یافت تا پوشش گیاهی تقویت شود و ظرفیت تولید علوفه افزایش یابد. این طرح در هشت مرتع استان اجرا شده و از روش‌های مانند کپه‌کاری و بذرپاشی برای بهبود وضعیت مراتع و جلوگیری از فرسایش خاک استفاده شده است.
برای افزایش ارزش اقتصادی این گیاهان، یکی از چالش‌های اساسی که باید به آن پاسخ داده شود، وجود واحدهای فرآوری است. در حال حاضر، استان دچار کمبود واحدهای صنعتی فرآوری گیاهان دارویی است و تنها واحدهای کوچک محدودی در این زمینه فعالیت می‌کنند. به طور معمول تولیدات به صورت خام یا خشک به بازار عرضه می‌شوند و نبود واحدهای فرآوری با اندازه‌های کوچک و میانی باعث کاهش ارزش افزوده محصول می‌شود. به عنوان نمونه، قیمت یک کیلوگرم باریجه خشک در برخی روستاها حدود دویست هزار تومان است، اما با تبدیل آن به چای دارویی یا محصولات فرآوری‌شده، ارزش افزوده می‌تواند به بیش از یک میلیون تومان برسد.
یکی از نکته‌های برجسته این طرح، نقش زنان روستایی در توسعه کشت گیاهان دارویی است. در میانه سالهای اخیر، پروژه‌های الگویی در روستاهای مختلف برگزار شده تا نشان دهد زنان روستایی چه سهمی در کارآفرینی و اقتصاد مقاومتی دارند. این رویکرد، کمک می‌کند تا از طریق آموزش، ایجاد شبکه‌های فروش و حمایت‌های مالی خرد، زنان نقش‌آفرین و محور توسعه پایدار این حوزه باشند.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه پایدار کشت گیاهان دارویی در سمنان بیش از هر چیز به برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی بین‌بخشی نیاز دارد. از جمله این راهکارها می‌توان به کشت هوشمندانه بر اساس نقشه‌های اقلیمی، تقویت سیستم‌های آبیاری هوشمند، ایجاد واحدهای فرآوری کوچک و میانی، انعقاد قراردادهای تضمین خرید با تولیدکنندگان و کارگاه‌های آموزشی منسجم اشاره کرد. همچنین برندسازی و بازاریابی دیجیتال می‌تواند نقش بسیار مهمی در بازارسازی و دسترسی به بازارهای شهری و بین‌المللی ایفا کند. با ایجاد برند استانی معتبر و فروش آنلاین، دسترسی به بازارهای داخلی و صادراتی تسهیل می‌شود و ارزش‌افزوده محصول به سرعت افزایش می‌یابد.
در نهایت، توسعه کشت گیاهان دارویی در سمنان فقط یک پروژه کشاورزی نیست، بلکه یک راهبرد جامع اقتصاد مقاومتی، حفاظت از محیط زیست و بهبود شاخص‌های اجتماعی است. این حرکت می‌تواند به ایجاد اشتغال پایدار، حفظ منابع طبیعی و کاهش فقر روستایی کمک کند و به عنوان الگویی برای سایر مناطق خشک کشور ارائه شود. اگر چالش‌های موجود به شکل علمی، با مشارکت کشاورزان و بهره‌برداران و با حمایت دولت و بخش خصوصی، مدیریت شوند، سمنان می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید و صادرات گیاهان دارویی در ایران تبدیل شود و نشان دهد که چگونه در دیار بی‌آب، می‌توان اقتصاد را با انتخاب‌های هوشمندانه پایدار کرد. در دل کویر، گیاهان دارویی نه تنها زنده می‌مانند بلکه زندگی را به این منطقه بازمی‌گردانند.
انتهای خبر.
