به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، واحد تشریح اداره کل پزشکی قانونی کهگیلویه و بویراحمد، یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین بخش‌های این مجموعه است که روزانه با طیف وسیعی از موارد فوتی، از مرگ‌های طبیعی تا مرگ‌های مشکوک، روبرو می‌شود. مریم خشنود، در گفتگویی با خبرنگار مهر، به بررسی دقیق فرآیندهای کاری، چالش‌ها و جزئیات کمتر شناخته‌شده این بخش پرداخته است.
موارد ارجاعی به واحد تشریح شامل چه موضوعاتی می‌شود؟ بر اساس دستورالعمل سازمان پزشکی قانونی کشور، در مواجهه با 19 مورد مرتبط با علت یا نحوه فوت، لازم است برای تعیین علت مرگ و صدور جواز دفن به ادارات پزشکی قانونی مراجعه شود. این اقدام، منوط به دستور قاضی پرونده و معمولاً از طریق نیروی انتظامی انجام می‌گیرد. این موارد شامل تمام مرگ‌های غیرطبیعی، چه جنایی و چه غیرجنایی، مرگ‌های غیرمنتظره و مشکوک، مرگ‌های حین یا بعد از اقدامات تشخیصی و درمانی، مرگ در حین درگیری و نزاع، و سایر موارد مشابه می‌شوند. مرگ‌های غیرطبیعی به مواردی گفته می‌شود که عوامل خارجی فیزیکی، شیمیایی و … موجب مرگ شده باشند؛ از جمله سوانح رانندگی، غرق‌شدگی، مسمومیت، گازگرفتگی، سقوط از ارتفاع، برق‌گرفتگی و سوختگی.
فرآیند بررسی این اجساد از زمان ارجاع تا صدور نتیجه چگونه است؟ ارجاع اجساد بر اساس علت و نحوه فوت، با هماهنگی و دستور مقام قضایی و از طریق ضابطین قضایی، شامل کلانتری‌ها و پاسگاه‌ها، آغاز می‌شود. در مرگ‌های جنایی، تیمی متشکل از بازپرس کشیک، پزشکی قانونی، اداره آگاهی و نیروی انتظامی، به عنوان تیم بررسی صحنه جرم، پیش از هر اقدامی به بررسی صحنه وقوع جرم، نحوه وقوع قتل، چگونگی قرارگیری جسد و سایر ابزار و وسایل اطراف جسد می‌پردازند. پس از انتقال جسد به پزشکی قانونی، ابتدا معاینه ظاهری دقیق انجام می‌شود. اصل بر انجام کالبدگشایی کامل است، مگر در مواردی که شدت صدمات، مثلاً در یک سانحه رانندگی، به قدری واضح باشد که علت فوت در معاینه اولیه مشخص شود و هیچ ابهامی وجود نداشته باشد. در غیر این صورت، کالبدگشایی و نمونه‌برداری برای آزمایش‌های سم‌شناسی و آسیب‌شناسی انجام می‌گیرد.
اگر علت فوت پس از معاینه و کالبدگشایی مشخص شود، بلافاصله جواز دفن صادر و نتیجه اعلام می‌گردد. اما اگر نتیجه مبهم باشد، با انجام نمونه‌برداری و آزمایش‌های سم‌شناسی و بررسی بافت‌های بدن از نظر انواع بیماری‌ها در آزمایش‌های آسیب‌شناسی، و در صورت ضرورت بررسی پرونده کیفری، برای تعیین علت فوت اقدام می‌شود.
مدت زمان بین تحویل جسد تا صدور نتیجه نهایی چقدر است؟ پس از برداشت نمونه جهت آزمایش سم‌شناسی و آسیب‌شناسی، این فرآیند، به دلیل دقت علمی مورد نیاز، ممکن است از یک تا سه ماه طول بکشد، زیرا گاهی نمونه‌ها برای تکرار آزمایش به آزمایشگاه‌های مرجع در اصفهان ارسال می‌شوند.
در صورت اعتراض خانواده‌ها به نتیجه اعلام‌شده، چه سازوکاری وجود دارد؟ حق اعتراض خانواده‌ها کاملاً محفوظ است. در این صورت، با ارائه نامه‌ای از سوی قاضی، پرونده ابتدا در کمیته داخلی متشکل از سه پزشک متخصص بازبینی می‌شود. اگر اعتراض برطرف نشد، پرونده به کمیسیون ارجاع داده می‌شود تا به صورت جامع‌تر بررسی شود.
نبش قبر چه زمانی انجام می‌شود؟ نبش قبر در موارد بسیار خاص و با دستور مستقیم قاضی و با رعایت تمام جوانب شرعی و قانونی انجام می‌گیرد. به دلیل دقت در معاینات اولیه، مواجهه با چنین مواردی در استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار محدود است و عمدتاً مربوط به اجسادی است که بدون هماهنگی با سیستم قضایی و پزشکی قانونی به خاک سپرده شده‌اند. این کار با حضور قاضی، نماینده پزشکی قانونی و اولیای دم برای شفافیت کامل انجام می‌شود.
میانگین تعداد اجساد ارجاعی به این واحد در ماه چقدر است؟ روزانه به طور متوسط 2 تا 3 و در ماه حدود 80 پیکر به پزشکی قانونی استان ارجاع می‌شود.
بزرگترین چالش‌های پیش روی این واحد چیست؟ در سال‌های اخیر، افزایش مرگ‌های ناگهانی، که در بسیاری از موارد به سبک زندگی جدید، شامل کاهش تحرک و رژیم غذایی نامناسب، برمی‌گردد، یکی از چالش‌های اصلی است. تعیین علت فوت ناگهانی که معمولاً فوت طبیعی محسوب می‌شود و تمایز آن با مرگ‌های غیرطبیعی مانند خودکشی، قتل یا حادثه، از چالش‌های مهم پیش روی کارشناسان پزشکی قانونی است.
استانداردها و تجهیزات مورد استفاده در کالبدگشایی چگونه است؟ مهم‌ترین استاندارد، حضور پزشک قانونی مجرب و دانشمند و نیز تکنسین‌های آموزش‌دیده و کاربلد است. علاوه بر این، ابزارهای تشریح، زیرساخت‌های بهداشتی شامل تخت تشریح، تهویه مناسب، سیستم تصویربرداری و آزمایشگاه پیشرفته از اهمیت بالایی برخوردارند.
ترکیب تیم پزشکی این واحد از چه تخصص‌هایی تشکیل شده است؟ پزشکان قانونی که به طور تخصصی دوره‌های متعدد سالن تشریح و تعیین علت فوت و حضور در صحنه جرم را گذرانده‌اند، تکنسین‌ها، گروه‌های تصویربرداری و کارشناسان واحد آزمایشگاه، بخش‌های مختلف این تیم را تشکیل می‌دهند.
چه توصیه‌ای برای خانواده‌هایی که ممکن است با این فرآیند طولانی مواجه شوند، دارید؟ فرآیند تعیین علت فوت، یک روند کاملاً علمی است که برای دقت و صحت، نیاز به آرامش، زمان و دقت کافی دارد. درک شرایط روحی و روانی خانواده‌های داغدار برای کارشناسان پزشکی قانونی بسیار مهم است و تلاش می‌شود تا روند کار تسریع شود، اما تعجیل بیش از حد در برگزاری مراسم تدفین، گاهی می‌تواند به از دست رفتن شواهد مهم و کاهش کیفیت بررسی منجر شود. بنابراین، همراهی و صبر خانواده‌ها برای به نتیجه رسیدن درست پرونده، امری بسیار حیاتی است.
واحد تشریح پزشکی قانونی، نه تنها به دنبال کشف علت انواع مرگ‌های طبیعی و غیرطبیعی است، بلکه نقشی کلیدی در احقاق حقوق خانواده‌ها در رسیدگی به پرونده‌های قضایی دارد.
منبع: خبرگزاری مهر
