به گزارش اخبار جهان به نقل از لنست، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های مزمن غیرواگیردار در ایران طی دهه گذشته روند صعودی داشته است. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان، شاهد کاهش میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها بوده‌ایم. این مطالعه که تغییرات مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت را در ۱۸۵ کشور بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ بررسی کرده، نشان می‌دهد که در حدود ۱۵۰ کشور (۱۵۲ کشور برای زنان و ۱۴۷ کشور برای مردان) خطر مرگ ناشی از این بیماری‌ها کاهش یافته است. اما ایران، در کنار ۳۲ کشور دیگر برای زنان و ۳۷ کشور دیگر برای مردان، شاهد افزایش این آمار بوده است. این امر، نگرانی‌های جدی را در خصوص سیستم سلامت عمومی کشور به وجود آورده است.
یکی از یافته‌های نگران‌کننده این مطالعه، افزایش همزمان میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در مردان ایرانی است که نشان‌دهنده عملکرد ضعیف‌تر ایران در مقایسه با کشورهای پیشرو منطقه در این زمینه می‌باشد. افزایش مرگ و میر در زنان بالای ۶۵ سال در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ نیز از دیگر نکات قابل توجه این گزارش است. این مسئله می‌تواند پیامدهای جدی برای امید به زندگی زنان ایرانی داشته باشد و در صورت عدم توجه، به کاهش قابل توجه آن منجر شود. بر اساس داده‌های این مطالعه، در سال ۲۰۱۹، زنان ژاپن و کره جنوبی و مردان سنگاپور و سوئیس کمترین، و زنان افغانستان و مردان اسواتینی بیشترین خطر مرگ ناشی از بیماری‌های غیرواگیردار را داشته‌اند. همچنین، سرعت کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها در بیش از نیمی از کشورها در دهه ۲۰۱۰ نسبت به دهه قبل، کندتر شده است.
آخرین پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیردار در ایران (سال ۱۴۰۰) نشان می‌دهد که سطح آگاهی و اقدامات پیشگیرانه در ایران به شدت پایین است. کمتر از ۲۰ درصد زنان ۳۰ تا ۵۰ سال تست غربالگری سرطان دهانه رحم و تنها حدود ۱۵ درصد زنان بالای ۵۰ سال ماموگرافی انجام داده‌اند. غربالگری سرطان روده بزرگ و پروستات نیز در جمعیت هدف، کمتر از ۱۰ درصد بوده است. عوامل دیگری مانند مصرف ناکافی میوه و سبزی، مصرف بالای نمک، کم‌تحرکی، استعمال دخانیات، شیوع بالای فشار خون و دیابت، نیز به عنوان عوامل مهم در افزایش بیماری‌های مزمن غیرواگیردار در ایران شناسایی شده‌اند.
دکتر اردلان بهرامی، پزشک خانواده با یک دهه سابقه در استان فارس، در مصاحبه‌ای با اخبار جهان به چالش‌های موجود در سیستم سلامت ایران اشاره می‌کند. او می‌گوید: “از هر هشت ایرانی بالای ۱۸ سال، یک‌نفر فشار خون مزمن دارد و بسیاری از آنها تا زمانی که عوارضی عود کند، شناسایی نمی‌شوند. از هر هفت ایرانی بالای ۲۵ سال، یک‌نفر دیابت دارد که باز هم درصد بالایی از آنها تا زمانی که روی چشم‌ها یا ارگان‌های بیرونی اثری گذاشته باشد، شناسایی نمی‌شوند.” دکتر بهرامی همچنین به افزایش چشمگیر بیماری‌های مرتبط با تیروئید، به ویژه در میان زنان، اشاره می‌کند و می‌گوید: “یکی دیگر از بیماری‌هایی که من با آن زیاد روبه‌رو شدم، مشکلات کم‌کاری تیروئید و نودول‌های تیروئید و سرطان تیروئید است. اغلب آنها هم در میان زنان رخ می‌دهد که می‌تواند سرنخی برای بررسی بیشتر باشد.”
او در ادامه به سوء تفاهم عمومی در خصوص چکاپ‌های کامل اشاره کرده و توضیح می‌دهد که این چکاپ‌ها نمی‌توانند بسیاری از سرطان‌ها را تشخیص دهند و غربالگری‌های هدفمند مانند ماموگرافی برای سرطان پستان، تست پاپ‌اسمیر برای سرطان دهانه رحم و سی‌تی‌اسکن برای سرطان ریه ضروری هستند. دکتر بهرامی همچنین سیاست پزشک خانواده را برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن غیرواگیردار، موثر نمی‌داند و معتقد است که برنامه پزشک خانواده به‌اندازه کافی شلوغ است و به‌همین‌دلیل غربالگری سرطان در آن مقفول مانده است. به گفته وی، باید برنامه جدایی برای غربالگری سرطان در نظر گرفته شود که هم سیستم بهداشت در کل کشور چابک‌تر باشد، هم اطلاع‌رسانی عمومی درباره آن وجود داشته باشد.
به طور کلی، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه سلامت عمومی ایران نیازمند اقدامات جدی‌تر و فوری‌تر است. افزایش میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مزمن غیرواگیردار، نرخ پایین غربالگری، شیوع بالای عوامل خطر و کمبود آگاهی عمومی، همگی نشان‌دهنده ضرورت اصلاحات اساسی در سیستم سلامت ایران و سرمایه‌گذاری بیشتر در پیشگیری و درمان این بیماری‌ها می‌باشد. این مطالعه زنگ خطری برای مسئولان و سیاست‌گذاران است تا با اتخاذ تدابیر لازم، از روند رو به افزایش مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها جلوگیری کنند و سلامت عمومی جامعه را بهبود بخشند. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.
منبع: لنست
