پرونده «از معاویه تا ماکیاولی» در ماهنامه «موعود»؛ واکاوی تحولات سیاسی و اخلاقی در تاریخ اسلام
خبرگزاری اخبار جهان: شماره‌های ۲۹۴ و ۲۹۵ ماهنامه فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی «موعود» با محوریت پرونده‌ای ویژه به نام «از معاویه تا ماکیاولی» منتشر شد. این شماره از ماهنامه با هدف بررسی عمیق تحولات سیاسی و اخلاقی در تاریخ اسلام، به مقایسه شخصیت‌ها و رویکردهای سیاسی دوران صدر اسلام با اندیشه‌های نیکولو ماکیاولی، فیلسوف و سیاستمدار مشهور ایتالیایی، پرداخته است.
محتوای پرونده ویژه:
این پرونده جامع شامل مقالات و تحلیل‌های متنوعی است که به جنبه‌های مختلف این موضوع پرداخته‌اند. از جمله مطالب برجسته این شماره می‌توان به مقاله حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی با عنوان «اسلام نبوت و اسلام سلطنت از مدینه تا شام» اشاره کرد که به بررسی سیر تحول سیاسی در جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و ظهور حکومت‌های سلطنتی می‌پردازد.
همچنین، بخش‌هایی از این پرونده به روایت فساد سیستماتیک در دوران خلافت معاویه و تحلیل سخنرانی مرحوم داود فیرحی درباره «بغض فروخورده مردم» اختصاص یافته است. این تحلیل‌ها به درک بهتر زمینه‌های اجتماعی و سیاسی دوران امویان و تأثیرات آن بر جامعه اسلامی کمک می‌کند.
مقایسه معاویه و ماکیاولی:
یکی از محورهای کلیدی این پرونده، مقایسه تطبیقی معاویه، اولین خلیفه اموی، با ماکیاولی است. در این مقایسه، شباهت‌های قابل توجهی میان رویکردهای این دو شخصیت برجسته شده است. از جمله این شباهت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اولویت بقا و تحکیم قدرت بر اخلاق مطلق: هر دو شخصیت، در چارچوب اندیشه‌های سیاسی خود، بقا و استحکام قدرت را بر پایبندی مطلق به اصول اخلاقی ترجیح داده‌اند.
استفاده از فریب و نیرنگ: استفاده از ابزارهای فریب، حیله و تزویر برای دستیابی به اهداف سیاسی، یکی از وجوه مشترک در سیره سیاسی معاویه و آموزه‌های ماکیاولی محسوب می‌شود.
تمرکز بر ایجاد ترس و اقتدار: ایجاد ترس در میان مردم و تحکیم اقتدار حکومت، به عنوان یکی از شیوه‌های مؤثر در کنترل جامعه، در اندیشه هر دو مورد توجه قرار گرفته است.
تأسیس حکومت موروثی: انتقال قدرت به صورت موروثی، که در دوران امویان به شکل مشخصی ظهور یافت، با نگاه ماکیاولی به ثبات سیاسی و دور کردن جامعه از هرج و مرج، قابل مقایسه است.
نگاه واقع‌بینانه به طبیعت انسانی: هر دو، انسان را موجودی با انگیزه‌های خودخواهانه و نیازمند کنترل شدید تلقی کرده‌اند و بر اساس همین نگاه، به تدوین استراتژی‌های سیاسی پرداخته‌اند.
سایر مطالب و تحلیل‌ها:
علاوه بر مقایسه‌های فوق، این شماره از ماهنامه «موعود» شامل بررسی دولت‌هایی است که در طول تاریخ از روش‌های ماکیاولی در حکمرانی بهره برده‌اند. همچنین، نقدی بر سریال «معاویه» که به عنوان پرهزینه‌ترین سریال جهان عرب شناخته می‌شود، ارائه شده است. مقاله حجت‌الاسلام محمدعلی محسن زاده با عنوان «اخلاق سیاسی یا جایگاه اخلاق در سیاست» نیز به تحلیل رابطه اخلاق و سیاست در دوران معاصر می‌پردازد.
سرمقاله و مطالب مهدوی:
در سرمقاله این شماره با عنوان «رویارویی دو تمدن؛ جنگ هویتی میان دو حوزه تمدنی»، اسماعیل شفیعی سروستانی به نقش ایران و شرق اسلامی در شکل‌گیری تمدنی نو و پایان دوران غرب مدرن اشاره کرده و نویدبخش ظهور یک حقیقت آسمانی در سرزمین اسلامی است.
علاوه بر پرونده اصلی، ماهنامه «موعود» به سایر مباحث مهم نیز پرداخته است، از جمله:
منجی‌گرایی در سینمای ایران
بررسی شاخص‌ها و راه‌های یاری امام زمان (عج)
معرفی شاعران و یاران مهدوی
چهار دعای توصیه شده امام صادق (ع) برای منتظران
تحلیل سلسله مراتب قدرت و بهداشت روانی خانواده با رویکرد اسلامی
پژوهشی درباره نقش یهود در تغییر کانون حیات اقتصادی از قرن شانزدهم
درباره ماهنامه موعود:
ماهنامه «موعود» با هدف ترویج فرهنگ مهدویت و ارائه مباحث اعتقادی و اجتماعی با رویکرد مهدوی، توسط مؤسسه فرهنگی، هنری موعود عصر (عج) و با حمایت سازمان اوقاف و امور خیریه منتشر می‌شود. این ماهنامه با رویکردی تحلیلی و محتوایی غنی، تلاش می‌کند تا مخاطبان خود را با ابعاد مختلف دین، تاریخ و اندیشه آشنا سازد.
این پرونده ویژه، فرصتی مغتنم برای علاقه‌مندان به تاریخ اسلام، اندیشه‌های سیاسی و مباحث مهدوی است تا با مطالعه آن، درکی عمیق‌تر از این موضوعات پیدا کنند.
