به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، شورای امنیت سازمان ملل متحد در نشست عصر جمعه خود، با تمدید قطعنامه لغو تحریم‌های ایران موافقت نکرد. پیش‌نویس این قطعنامه که توسط کره جنوبی، رئیس دوره‌ای شورا، ارائه شده بود، با ۴ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۲ رأی ممتنع، به تصویب نرسید. این تصمیم، به معنای آغاز روند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ اعمال شده بودند.
این پیش‌نویس، درصدد تمدید تعلیق تحریم‌ها بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ بود. اما مخالفت‌های جدی، به‌ویژه از سوی ایالات متحده آمریکا و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس)، مانع از تصویب آن شد. عدم تصویب این قطعنامه، به‌طور مستقیم به معنای فعال شدن مکانیسم “اسنپ‌بک” (Snapback) نیست. اسنپ‌بک، در صورت عدم توافق دیپلماتیک، رسماً از ۲۸ سپتامبر (۶ مهر) آغاز خواهد شد و منجر به بازگشت خودکار قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران از ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) خواهد شد. این قطعنامه‌ها شامل موارد زیر هستند: قطعنامه ۱۶۹۶ (۲۰۰۶) مبنی بر تعلیق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶) در خصوص تحریم فعالیت‌های حساس هسته‌ای و ممنوعیت انتقال فناوری، قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) با تشدید تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی و تسلیحاتی، قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸) با محدودیت‌های بانکی، بازرسی محموله‌ها و ممنوعیت سفر برای برخی مقامات، قطعنامه ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) با تأکید مجدد بر تعهدات ایران، و قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) که شدیدترین تحریم‌ها از جمله تحریم تسلیحاتی جامع، محدودیت‌های بانکی و کشتیرانی را در بر می‌گرفت.
کارشناسان معتقدند شکست این پیش‌نویس، بیشتر بازتابی از فضای سیاسی جدید و پیچیده میان ایران و اروپا، و به‌طور کلی‌تر، میان ایران و غرب است تا یک مسئله صرفاً حقوقی. این شکست در حالی رخ داد که جمهوری اسلامی ایران در ۹ سپتامبر ۲۰۲۵ با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافقی تازه دست یافت و مسیر همکاری و شفاف‌سازی را در پیش گرفت. با این حال، آلمان، فرانسه و انگلیس، با بی‌اعتنایی به این توافق، به نظر می‌رسد نقش کارگزار سیاسی ایالات متحده را ایفا کردند. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیش‌تر در دیداری با وزیر خارجه ایران در دوحه، از تهیه یک نقشه راه برای حل مسائل هسته‌ای، به‌ویژه جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه در صورت تفاهم ایران و آژانس، استقبال کرده بود. اما به نظر می‌رسد سه کشور اروپایی، پس از توافق ایران و آژانس، این مسیر را نادیده گرفته‌اند و تحت فشار ایالات متحده عمل کرده‌اند.
این اقدام سه کشور اروپایی در حالی صورت می‌گیرد که تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه‌های گذشته هدف حملات غیرقانونی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده قرار گرفته‌اند، حملاتی که به‌طور آشکار منشور ملل متحد را نقض کرده، صلح و امنیت بین‌المللی را به خطر انداخته و بنیان‌های رژیم عدم اشاعه را تضعیف کرده‌اند. خودداری اروپا از محکوم کردن این تجاوزها و سوءاستفاده از سازوکار حل اختلاف در برجام، به معنای ارتکاب یک اقدام غیرقانونی مضاعف تلقی می‌شود. به گفته ناظران، اقدام شتاب‌زده اروپا نه بر پایه منطق دیپلماتیک، بلکه تحت فشار مستقیم واشنگتن صورت گرفت. حتی گزارش مثبت کارشناسان آژانس درباره تفاهم قاهره نیز نتوانست مانع این روند شود. حمایت آشکار سناتورهای نزدیک به ترامپ از اسنپ‌بک، نشان می‌دهد که اروپا بیش از هر زمان دیگری در خط فشار حداکثری آمریکا حرکت می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران بارها پایبندی خود به دیپلماسی را نشان داده است و با پذیرش طرح‌های میانجی‌گران و گام‌های مسئولانه در تعامل با آژانس، فرصت‌های گفت‌وگوی معنادار را از دست نداده است. اما سه کشور اروپایی با تحمیل شروط یک‌جانبه و زیاده‌خواهی‌های مکرر، روند مذاکرات را به بن‌بست کشاندند و با توسل به مکانیسم ماشه، نه تنها اعتبار شورای امنیت، بلکه کلیت رژیم عدم اشاعه را تضعیف کردند. برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران مبتنی بر خواست ملت برای توسعه علمی و فناورانه است و تهران تأکید کرده که ضمن پیگیری منافع و حقوق خود از مسیر دیپلماسی، حق پاسخ‌گویی متناسب به هر اقدام غیرقانونی را محفوظ می‌دارد.
تحلیلگران می‌گویند آنچه در جلسه جمعه رقم خورد، عملاً نقطه پایانی بود بر دو دهه تلاش اتحادیه اروپا برای ایفای نقشی مستقل در پرونده هسته‌ای ایران. اروپایی‌ها که در سال ۲۰۲۰ در برابر ترامپ از برجام دفاع کردند، امروز در سال ۲۰۲۵ با پیروی کامل از واشنگتن، سیاستی در پیش گرفته‌اند که بیش از هر چیز به زیان خودشان تمام خواهد شد. در همین حال، مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند که تهران همچنان به مسیر دیپلماسی پایبند است، اما تنها بر اساس منافع و معیارهای ملی خود تصمیم خواهد گرفت و گزینه‌های لازم برای صیانت از حقوق و امنیت کشور روی میز قرار دارد. این رویکرد نشان‌دهنده پیچیدگی‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی این موضوع است و پیامدهای آن برای منطقه و جهان می‌تواند گسترده باشد. تداوم تنش‌ها و عدم همکاری بین‌المللی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، می‌تواند منجر به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه و همچنین تهدیدهای امنیتی گسترده‌تری شود.
منبع: خبرگزاری مهر
