به گزارش اخبار جهان به نقل از مهر، حجت الاسلام محمد فولادی وندا، دانشیار گروه جامعه شناسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، در گفتگویی تحلیلی به بررسی تضاد ظاهری میان جهانی شدن فرهنگ غربی و تقویت هویت‌های قومی در جهان پرداخته است. وی با اشاره به رشد همزمان این دو پدیده در دو دهه اخیر، به پرسش چگونگی دستیابی به وحدت و انسجام اجتماعی در جهانی با هویت‌های قومی متنوع پاسخ می‌دهد. فولادی وندا با اشاره به پیش‌بینی‌های نادرست دهه‌های 60 و 70 میلادی مبنی بر جهانی شدن فرهنگ‌ها و زوال هویت‌های محلی و قومی، تاکید می‌کند که جهانی شدن نه تنها به یکپارچگی فرهنگی منجر نشده، بلکه در بسیاری از موارد اختلافات را تشدید کرده است.
این تحلیلگر مسائل اجتماعی، پیوند میان حاکمیت ملی و مفهوم قومیت را مورد بررسی قرار می‌دهد و توضیح می‌دهد که مشروعیت سیاسی هر دولتی که نتواند موقعیت خود را به عنوان یک دولت ملی واقعی تثبیت کند، با چالش مواجه خواهد شد. به گفته وی، رشد احساسات قومی مبتنی بر تفاوت‌های زبانی، قومی و نژادی، در صورت فقدان ساختارهای مناسب برای اداره کشور و عدم مشارکت مردمی در تعیین سرنوشت، می‌تواند به تجزیه و انشقاق منجر شود. وجود حدود ده هزار زبان مستقل در جهان نشان از پیچیدگی این مساله دارد. اگر هر گروه قومی خواهان تشکیل دولت مستقل باشد، آینده جهان بسیار متفاوت و متفرق خواهد بود.
فولادی وندا با اشاره به تحولات دو دهه اخیر، تاکید می‌کند که این تحولات پیش‌بینی‌های نظریه‌پردازان نوسازی و جهانی‌سازی را باطل کرده است. در مقابل، شاهد رشد روزافزون جنبش‌های ناسیونالیستی قومی و نژادی در جهان هستیم. بسیاری از کشورهایی که در گذشته با دشواری فراوان ملت‌سازی کرده‌اند، اکنون با چالش‌های قوم‌گرایی و جدایی‌طلبی روبرو هستند. تنها حدود ده درصد از کشورهای جهان را می‌توان از نظر قومی همگن دانست. جهانی شدن ارتباطات، در حالی که به نزدیکی ملت‌ها کمک می‌کند، زمینه ساز شکل‌گیری هویت‌های جداگانه قومی و نژادی و در نتیجه افزایش چالش‌های قومی شده است.
به باور این دانشیار، فرایند جهانی شدن اقتصاد، فرهنگ و روابط بین الملل، خود زمینه ساز پیدایش قوم‌گرایی و ناسیونالیسم قومی شده است. فولادی وندا، تشکیل دولتی مقتدر با پشتوانه ملی را پیش شرط ایجاد کشور-ملت می‌داند. وی هویت ملی را احساسی از تعلق و تعهد به رموز و نمادهای فرهنگی مشترک می‌داند که موجب تمایز یک جامعه از جوامع دیگر و تقویت انسجام ملی می‌شود. اخلاق و ارزش‌های اخلاقی نیز نقش مهمی در این انسجام دارند.
این تحلیلگر با اشاره به پدیده ذره‌ای شدن هویت‌های قومی و پیامدهای منفی آن، بر لزوم احترام به فرهنگ‌های اقلیت‌های قومی و ایجاد بستر برای رقابت‌های سیاسی سالم تاکید می‌کند. به گفته وی، مشارکت فعال اقوام مختلف در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به تقویت انسجام ملی منجر شود. وی “خودمداری” قومی را زمینه‌ساز تنش‌ها دانسته و بر لزوم تبدیل آن به “دیگرمداری” و ایثار حول محور ارزش‌های اخلاقی ملی تاکید می‌کند. نقش اخلاق و ارزش‌های ملی و دینی در تقویت یا تضعیف همبستگی ملی، بسیار پررنگ است. وی به چالش همزیستی و همگرایی فرهنگی در جوامع چندفرهنگی اشاره می‌کند و راهکارهای حل این چالش را در پایبندی به مشترکات فرهنگی، زبانی و ملی و احترام به ارزش‌های قومی و ملی می‌داند. در نهایت، فولادی وندا، مولفه‌های متعدد وحدت بخش همبستگی ملی را برمی‌شمرد و بر لزوم بهره‌گیری از همه آنها برای تقویت انسجام اجتماعی و هویت ملی یکپارچه تاکید می‌کند.
منبع: مهر
